Nênhs Thái Sơn La uô ntênhk pur hli trâu mê nhuôs

Lơưr phongz cxưx, thâuv pox niêv Thái xênhz zus mê nhuôs mak tsuv nhoz đruôz hli jê zuk chuôz zis li luz kror chuz cxôngx 5- 10 hnuz thiêx li tâu mul nhoz hâur zuk qar txax pư. Hâux lưv no chiê niêv thiêz mê nhuôs zôngx ziv đuô thâuv cxiêz hluôr tơưk, taz por đas jos trâu lênhx niêv thiêz mê nhuôv thâuv nhiv kruôr xênhz zus, lar hêik zos hâur chêix ntux no. Thâuv mê nhuôs muôx iz luz hlik, chuôz zis zuôr hu plis uô ntênhk pur hli trâu mê nhuôs. Zơưv Tòng Văn Hịa, muôx 80 shông ntâu, iz lênhx nênhs pâuz thôngz mênhx cxưx Thái li phongz cxưx chax chês nhoz jos Mòng, xã Hưa La, đrôngs Sơn La, tỉnh Sơn La puz pâuz:

          “Lơưr phongz cxưx cxôngx thâuv nzor txos nhiv no, thâuv niêv xênhz zus mê nhuôs txưv hnuz, txưv hli mak zuôr hu plis pur hli trâu 2 niêv tuz. Xar njôngr cov lênhx niêv muôx jông đas jos tu mê nhuôs. Mê nhuôs mak khênhr hloz, ciêz. Hâur hnuz hu plis pur hli trâu mê nhuôs, tsuv heik lênhx nênhs xơưk iz đeiv nhiêk, phiêz luz tơưz trâu mê nhuôs pư thiêz tsưr ziv siêz xar njôngr tiêk: Zuôr njiz ntâu môngr jông đros trâu muôx jông đas jos”.

          Uô ntêx thâuv hu plis, niêv teik zuôr xơưk đeiv nhiêk trâu mê nhuôv. Zơưv txir mak zôngv shôngz phiêz luz tơưz trâu mê nhuôs pư. Luz tơưz co tâu phiêz đar, jông chiê mê nhuôs pư thâuv tso hâur co. Thiêz txir zơưs mak phiêz đeiv nênhs Thái hu “tạy” no. “ Tạy” lox muôx nhos 1 đok, muôx hluô khi lok sik muôx pak chiê cxok sâuv qơư 2 niêv tuz pư. Lơưr nênhs Thái li siêz xar, “tạy” zos lênhx mê nhuôs li njux plis, thâuv tưs cux nhoz trơưr co chiê por vêv, jav tâu têx môngr tsi jông trâu mê nhuôs. “Tạy” muôx oz zav, “tạy” nhuôv tuz thiêz “tạy” nhuôv nxeik. Tạy nhuôv nxeik mak zôngx ziv đuô, hu uô “ho dạ”, tâu cxok sâuv trur tsêr, buôk qar tsêr so. Yuôr tạy nhuôv tuz tâu khi cxaz nênhr, iz luz hnaz ntâuz mê, iz tul nzuôv thiêz tâu cxok sâuv trur tsêr, buôk thax caz. Viv li, lênhx tưs tsưv ziv njiê sâuv trus tsêr nênhs Thái Sơn La mak zuôr pâuz tâu hâur chuôz zis muôx hor ntâu lênhx nênhs, hor ntâu lênhx nhuôv tuz, hor ntâu lênhx nhuôv nxeik. Đrâuv co, chuôz zis muôx mê nhuôs nhiv kruôr xênhz zus lok cux uô trôngx mor chiê hu plis. Pos Tòng Thị Vinh, iz tul pâuz uô nênhz nhoz jos Mòng, xã Hua La, đrôngs Sơn La puz pâuz:

          “Trôngx mor muôx txir thiêz niêv đros trâu mê nhuôs luz yo, keiz, kê keiz, njês, mê njik greix buô, pênhz laz thiêz shaz, iz đeiv nhiêk, luz tơưz mê nhuôs pư...Viv lơưr xar tiêk, đeiv nhiêk, luz tơưz puôr lênhx muôx njux plis chiê por hưv mê nhuôs hâur ntu tsênhv zâu”.

          Thâuv hu plis tas, lênhx niêv zuôr êr mê nhuôs sâuv đrâuz kâuv. Luz tơưz shôngz chiê mê nhuôs pư mak tâu đei cov truôx chiê mê nhuôs pư. Yuôr tsưr tsêr mak gra đeiv tạy mul cxok lok sik đei sâuv trur tsêr. Hâur chuôz zis nênhs Thái, thâuv lênhx tưs tâu tas siv nênhx thiêx li đơưk đeiv tạy co lok. Zos muôx cxaz lênhx nênhs mak cxok cxaz tạy. Chênhr viv li hâux lưv phiêz tạy cux zos lênhx tsưr tsêr uô. Thâuv cxuô hâux lưv tâu uô tiêr, tsưr tsêr zuôr zâuv cưr tix nênhx tsa sik đros nox hâuk, phôngv trâu mê nhuôs muôx jông đas jos. Heik lok jax hu plis pos Tòng Thị Vinh heik cxaz:

          “Niêv xênhz zus tâu mê nhuôs mak hu plis. Hu cov mê nhuôs muôx jông đas jos jông thiêz uô tsâus pos zơưs txơưx phiêz tơưz trâu mê nhuôs pư, txơưx xơưk nhiêk chiê êr mê nhuôs. Hu thâuv mê nhuôs xênhz zus lok, thâuv êr mê nhuôs, thâuv tik bê….chiê mê nhuôv khênhr hloz thiêz mnôngs luk”

          Cxôngx nzor lok, nênhs Thái Sơn La tưz muôx lo luk tiêk “Niêv teik xơưk nhiêk, zơưv txir phiêz tơưz, txir zơưs phiêz tạy”. Nênhs Thái đuz thiêz Thái đơưz nhoz Sơn La li tsưr ziv hu plis muôx têx kror txơưr, taz sik puôr lênhx tâu pox nhuôs tuôr tsês jông cxôngx ntâu cxênhx nênhs lok no, tsênhz tsênhz zos cêr vênhx huôv jông thâuv chuôz zis muôx cxaz lênhx nênhs./.

(Tòng Anh- Txâur Vax cxeik nhênhv)