Nus zơưv Đỗ Ngọc An, Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu lok tỉnh li luôs hâux lưv paz trâu zuôr xar 270 luz jêx jok hla đhâu cêr txov

1. Thor cox puz pâuz, Lai Châu tưz tso tơưv tsưr ziv uô li chak chiê paz trâu ntâu luz jêx jok, xar hla đhâu cêr txov nhêv?

“Piz txix hâux lưv gra siêz jênhv pâuz, piz txix cxiv tsa uô têx tsưr ziv, piz txix hâux lưv tuôr têk kriê uô nox trâu tsôngv box, paz trâu tsôngv box muôx hâux lưv uô, pâuz uô thiêz uô muôx chêx cur. Kror no tsik zos iz lênhx nênhs, iz tsưr tsix uô tâu mak tá snro cxiv luôs chinhr trị, cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận têz qơưk thiêz chor đoanx thêv. Pêz khav tênhv shông 2018, cxiv luôs chính trị đros uô lok six jông hâur sir jos uô xênhz yar kôngz nuv, cxiv tsa jêx jok yiêz, txix co pz trâu pêx xênhv sir jos”.

2. Thor cox puz pâuz tsênhz mênhx đuô lok têx luôs hâux lưv uô tâu, paz hlôngr yiêz pox nhuôs nhoz têx qơư txov nhêv luz nênhx li chas?

“Muôx têx qơư tsik tâu pâuz txos chos yuôx zêx mak nhiv no pâuz chos yuôx zêx. Iz zav li Tả Dề Phìn, Sìn Hồ tưz tsik pâuz chos yuôx zêx mak nhiv no muôx zuôr xar 300 hec ta yuôx zêx, shông no uô, xuz thơưx sâu tâu oz pêz châuv tấn yuôx zêx, tsôngv box lok six shir phaz. Lok sik uô cao su, shông 2017, 2018 nhiv no tưz sâu tâu xar muôx 4000 hec ta, tsôngv box têx qơư no luz nênhx tưz hlôngr yiêz ntâu. Lok sik tu zus tsiêx cxu, tu zus nhoz thax tsav Sì Hồ, Nậm Nhùn thâuv ntêx no mak tsik muôx, nhiv no muôx qơư tu zus buô nhoz co. Lok sik Mường Mô, Nậm Nhùn li tsưr ziv HTX nhiv no sik côngv HTX đros doanh nghiệp thiêz ziv chuôz zis chos ntông nox txir li txir lưv tsiz siêr lis, txir mo môngk, txir chuôz thox, têx tsưr ziv uô co paz trâu chrr qơư txov nhêv chiv chir hlôngr yiêz đuô. Phong Thổ li xar muôx 4.000 hec ta tsơưz,Nậm Nhùn, Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ li xar muôx 2.000 hec ta kriêr tưz paz trâu tsôngv box muôx cêr uô nox, viv li chor chuôz zis pluôs hâur tỉnh yênhx shông tâu txo grêk tsơưs, nhiv no tas nro tỉnh tsuôk yuôr 24%”.

3. Chiê paz trâu chor jêx jok, xar thiêz huyện pluôs hla đhâu cêr pluôs truôx đrênhk, tỉnh muôx tsưr ziv li chak chiê hlôngr yiêz huôv tsar uô kôngz lôngk nhoz chor thax tsav qơư no đros trâu cxiv kho đuô tỉnh li luôs hâux lưv chox car  tsôngv px huôv tsar uô kôngz lôngk?

“Pêz zuôr tsêx trung trâu tsưr ziv co zos chiê kho uô đuô xênhz yar kôngz nuv hâur ntu zuôr txos, paz uô trâu thax tsav txov nhêv tsik yuô txov nhêv, thax tsav uô tâu nox muôx uô tâu hênhr đuô. Đros têx thax tsav no mak muôx tsưr ziv uô tsênhz mênhx lơưv. Pêz xav jênhv thax tsav chos blêx chiê paz uô trâu chos tâu ntâu đuô. Yuôx zêx mak kriz đar txix 6.145 hec ta txos muôx 10 cxênhz hec ta. Tsoz mắc ca sir jos txos shông 2020 muôx 3.600 hec ta, tsưr ziv zos uô xênhz yar mắc ca thiêz têx hax huv txơưr đuô txix đrâuv chor nôngz. Lok sik cuêv fix shông 2019 piz jông sâu, zuôr kriz đar thax tsav chos cuêv fix nhiv no zos 6.000 hec ta txos shông 2020 zos 10.000 hec ta. Thiêz muôz tsoz txir tuôz ziz tưz tsik tiêk zos tsoz chos uô har jôngr mak tsênhv zos tsoz chos paz muôx phênhv sâu lok six jông txix muôs txir chox lok chos. Pêz tsênhv sir jos uô lơưr têx tsưr ziv li co”.

 Thor uô cox tsâus ntâu

                                                         (Lan Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lênhx nênhs por hưv tsês, kriê têx txux chi yuôz kênhx Hmôngz

Niêx hmo lok sik têx thâuv tsi muôx hâux lưv ntâu, hâur luz tsêr mê thiêz grêiv nhoz pêv ntar trôngx jok Nghè ho hnor suôz kênh yuôz đror lux lâuz. Txơưv tưz xar muôx 80 shông, taz sik zơưv Hoàng Minh Tân, cux moz siêz lus kriê tsưr ziv trâu têx tuz nhuôs yuôz, cơưv kênhx, kriê têx nhuôv tsưr ziv uô pa li chas cov huv cov siz luôs, kriê đhiê thiêz tơưs kênhx, yuôz li chas cov đror gôngr, mnôngs zos suôz kênhx Hmôngz.....

Pâuz thôngz thiêz cxix nênhs Hmôngz 50 ntâu jax kênhx lâuk, yênhx puô jax cưr cxiêx, zơưv Hoàng Minh Tân tâu pâuz txos zos iz lênhx txơưx đhiê kênhx yax nhoz huyện tox siêz Pác Nặm. Iz txưv nhiêv  kênhx txix thâuv tsênhv zâu, đhâu yênhx châuv shông cơưv shâuv chiê pâuz thôngz, pâuz ntâu lok nênhs Hmôngz têx txux chi vênhx huôv, hâur co muôx têx txux chi đhiê kênhx. Chênhr viv li nhoz hov hnuz nhôngs tưz lâuk, đas jol ntâus tal li no, zơưv Tân cux cxơưx thiêz xar tiêk, muôx têx iz hnuz tưs, jok Hmôngz zuôr tsi yuô hnor txos têx suôz kênhx đror.“Têx cxênhx fâuv nênhs li cur no pâuz, taz sik lơưr tso tsês tal hur si lơưv, viv li cur tsuv uô li chas chiê têx mê tuz mê nhuôv, chor nhuôs xênhz nzưr tsuv cơưv, chiê pâuz kênhx, đros tuôr tsês por hưv chiê, tov kaz no choz kriê trâu cxênhx tuz nhuôs. Viv li cur tsuv krêz lớp chiê kriê kênhx trâu têx mê nhuôv”. 

Xar tâu txơưv uô, shông 2014, “Câu lạc bộ cxiv kho, por hưv tsês nênhs Hmôngz têx txux chi yuôz kênhx” tâu yênhx lix, muôx 15 lênhx nênhs. Thâuv tưs cux li, iz ciêz muôx 2 hmo, zơưv Tân yênhx lênhx cưk kriê moz siêz choz kriê têx txux chi tsưr ziv yuôz kênhx trâu yênhx lênhx nênhs hâur câu lạc bộ. Zơưv têx shux xênhz, zơưv kriê kênhx ntơư phênhv ntâu zos chor tuz hluôk Hmôngz hâur jok, taz sik cux muôx kênh lênhx lơưr nhoz lưv luz jok đrâuv, tuôx yênhx châuv cêik tuôx cơưv kênhx ntơưv zơưv Tân. Jux juk, iz jiês xênhz huôx câu lạc bộ tưz hu zâuv tâu nzir ntâu tuk chôngz lênhx tsôngv box hâur jok tuôx seiz, viv đhâu uô liêx têz, hâux lưv gênhs lok txos tsêr, no cux chênhr zos six hơưv chiê lơưr nhoz so, uô si lov jêv. Tix lâus Lý Hồng Thái, Chủ tịch Hội Nôngx mênhx xã Cổ Linh thiêz cux zos lênhx đros zơưv Tân xar tơưv tsưr ziv, tsa câu lạc bộ no heik:“Hâur 4 shông uô, đros tuôr tsês por hưv chiê, tưz muôx iz cxiê lênhx tsi tiêk pâuz yuôz xưz, mak tsênhv kriê trâu hur si têx pox niêv sđ tsưr ziv yuôz kênhx thiêz. Iz cxiê lênhx nhuôs tsênhv hluôk, lơưr tưz cơưv hur si kênhx Hmôngz thiêz têx txux chi đhiê kênhx uô si lov jêv”.

 Iz lênhx nênhs lâuk hâur jok heik: Jok Hmôngz nhiv no tsi thôngx li zar đrav ntêx lơưv. Muôx tênhv tênhz tơưk pov cêr, muôx ti vi seiz, muôx mạng Internet......., taz sik cux muôx lok six ntâu lênhx hluôk nênhs zok nriêr cêr tuôx cơưv kênhx ntơưv zơưv Tân, viv suôz kênhx Hmôngz đror thiêz têx txux chi tơưs đhiê kênhx lok six jông, uô trâu lênhx nênhs moz siêz lus, xar cơưv, xar pâuz txos têx txux chi no. Thâuv tuôr traz kênhx ntơưv têk, chuôs li tưz tsi muôx lênhx tưs xar tiêk, zơưv Tân hnuz nhôngs tưz lâuk. Zơưv  đhiê kênhx mak tưz seiz njiê tsi đhuôr, viv zơưv đhiê tâu tơưs lênhk iz chêr muôs nthak. Seiz zơưv đhiê kênhx, kror mak uô trâu sđ lênhx tưs cux pov tâu zos moz siêz thiêz nhiêv kênhx. Tix lâus Hoàng Văn Dân, iz lênhx tuôx cơưv kênhx ntơưv zơưv txix thâuv têx hnuz xuz thơưx nhiv kruôr yênhx lix câu lạc bộ heik:

Txix thâuv nzor lok, suôz kênhx tưz zos cêr sik thôngx siêz, zos nênhs Hmôngz iz txux chi vênhx huôv. Nênhs Hmôngz mnôngs suôz kênhx đror txix ciês thâuv nhiv kruôr xênhz zus tâu lok tax txos trâu thâuv tâu tas siv nênhx. Kênhx zos zav txux chi khênhr zôngv thiêz yuôz ntâu hâur têx hnuz ntênhs, hnuz hội. Taz sik cux yuôz nhiêk txơưr nhiêk hâur têx cêr heik sâuv, iz zav li yuôz hâur têx hnuz lov jêv mak txơưr, yuôz hâur ntênhs plox ntênhs tuôs mak txơưr. Zơưv Tân lok six shir phaz thiêz jông siêz thâuv chor hluôk nênhs Hmôngz pâuz zok nriêr txos zuk heir nênhs txux chi vênhx huôv no. Thiêz zơưv zuôr tror sir jos thiêz moz siêz kriê têx txux chi yuôz kênhx ntơư trâu têx hluôk chiê pêz Hmôngz suôz kênhx co tror muôx suôz đror, uô trâu ntâu lênhx chôngz tuk đros pâuz txos.“Luôs moz siêz txos mak cur zênhx jông siêz kriê xưz, vav chiê siêz njôngr, têx tuz nhuôs zuôr cơưv tâu cur têx txux chi no chiê tov kaz ntơư tsi muôx zuk, mal têx nhuôv thiêx kriê tâu trâu cxênhx hluôk, têx mê tuz mê nhuôv”./.

(VOVĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)