Tsuv por hưv chiê thiêz huôv tsar txux chi vênhx huôv xơưs têx pax ntâuz, tsôngk tril yo hâur zuk côngv thôngx

Têx tsôngk tril yo tiêz, pax ntâuz zos têx suôv qơư, têx heir nênhs li txux chi vênhx huôv jông. Têx pax ntâuz, tsôngk tril yo co puôr lênhx zos heik txos chor pox niêv hâur côngv thôngx cxuô heir nênhs VN li têx tsưr ziv jông, têk txơưx têk gruôs ntok ntâuz, nriê xor, xơưs tsôngk tril yo hnar. Têx pax ntâuz, tsôngk tril yo co tsi tiêk muôx hâur luz nênhx niêx hnuz, uô nox uô hâuk, uô huv siz pâur zuôr muôs chiê xơưs hnar... mak zos iz zav thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur têx ntênhs nox yôngz cok, ntênhs hội lov jêv.....

Heik ntơưv jiês cơưv “Cxuô heir nênhs VN têx txux chi tsưr ziv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo”, Linh Nga Niê Kdăm, iz lênhx nhênhz chơưv vênhx huôv heik: Nhiv no tsôngv box cxuô heir nênhs heik cxuô li txux chi vênhx huôv uô têx pax ntâuz, xơưs tsôngk yo iz hnuz tưz trâus pôngz plox jux juk hâur luz nênhx niêx hnuz. Chiê por hưv tsês thiêz huôv tsar têx txux chi vênhx huôv co mak tsuv por hưv thiêz huôv tsar chênhr côngv thôngx cxuô heir nênhs li txux chi ntok ntâuz thâuv nzor. Xar tuôr chiê thiêz huôv tsar uô zav nuv no mak tsi tiêk moz siêz txos kriê têx txux chi tsưr ziv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo li đrav ntêx, tsuv uô siz shơưk đros trâu têx tsưr ziv thiêz. Iz chas co tsưv ziv txos zok nriêr têx ntâuz xor yiêz, grê zuôr muôs, tsưr ziv uô têx tsôngk tril yo lok sik uô yênhx ntâu zav xiv huv txơưr đuô zôngv hâur luz nênhx xênhz huôx:“Zos tsi muôx têx chêr tsôngk tril yo, tiêz li heik sâuv, tsi muôx têx txux chi vênhx huôv uô pax ntâuz trâur lâuk, xơưs tsôngk tril yo mak cux zuôr tsi muôx cxuô heir nênhs li têx txux chi vênhx huôv. Chênhr viv li, uô li chas chiê tuôr tâu tsês, por hưv chiê thiêz phuôx huiz chênhr côngv thôngx sđ têx txux chi vênhx huôv zos lok six zuôr trâul txos, đhâu ntơư thiêx piêr kriê txos trâu tsôngv fôngx zưs, sđ đros pâuz txos. Trơưk li cur, phuôx tôngv, vênhv tôngv shux xênhz cxênhx iz, cxênhx 2 nhoz têx thax tsav tsôngv box heir nênhs tsơưs iz ciêz muôx txix iz txos 2 jiês hnar zuk heir nênhs têx tsôngk tril yo muk cơưv ntơưr. Vênhv tôngv iz chuôz zis, iz lênhx nênhs nhiêk muôx nhiêk iz chêr tsôngk tril yo, tiêz thâuv nzor, viv co zos zuk heir nênhs  têx vênhx huôv, tsôngk yo”.

Phưv Giáo sư-Tiến sĩ Bùi Văn Sơn Viện trưởng Viện Vênhx huôv vênhx ziv têz qơưk VN heik: Pax ntâuz trâur lâus zos zav ntâuz muôz xor ntok, nriê txêix uô jông jav heik lol cxuô heir nênhs li têx txux chi vênhx huôv. Thôngz đhâu têx pax ntâuz, xor nriê uô jông jav sâuv cxuô heir nênhs li têx chêr tsôngk tril yo, mak pêz pâuz tâu tiêk, co heir nênhs đaz tsi, luz nênhx xênhz huôx, tsôngk hnar li chas. Thiêz têx li heik co tsi tiêk, muôz xơưs uô tsôngk hnar mak tsênhv tâu zôngv ntâu hâur luz nênhx xênhz huôx niêx hnuz li: Ntênhs plox ntênhs tuôs, nox yôngz cok.....thiêz. Seiz njiê lok têx tsôngk yo, pax ntâuz trâur lâus, pêz muôx têx pâuz tâu lok cxuô heir nênhs, luz nênhx xênhz huôx. Taz sik hâur ntu nhiv no đros thiêz têz qơưk cêr huôv tsar , tưz uô hiêv txos tsôngv box luz nênhx nox nhoz. Têx chêr tsôngk tril yo, tiêz tưz tâu hlôngr txix têx chêr tsôngk yo hnar nhiv no. Thiêz chor nênhs ntok ntâuz, uô pax lâus cux ziv hnuz ziv tsơưs jux juk, cxênhx hluôk tsi moz siêz txos hâux lưv ntok ntâuz, uô tsôngk hnar. Têx pax ntâuz, tsôngk yo li heik sâuv uô pôngz ntâu six hơưv, hnuz nhôngs thiêz tsi muôx qơư sâu zuôr, uô têx lênhx muôx txux chi tsưr ziv jông, txơưx uô pax ntâuz, xơưs tsôngk yo, tiêz hnar tsi yuô moz siêz trâu luôs hâux lưv no:“Txix têx li heik sâuv, ziv hnuz ziv trâus pôngz plox jux juk. Kror no muôx têx uô pôngz iz phênhv têx txux chi vênhx huôv jông, pôngz cxuô heir nênhs têx cêr nênhx xênhz huôx. Chênhr li co, tsuv muôx têx tsưr ziv nhênhz chơưv chiê por hưv thiêz tuôr tsês chiê txux chi vênhx huôv no. Chiê tror tuôr tâu tsês cxuô heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông thiêz jux juk uô yênhx vênhx huôv côngv thôngx”.

Pos Tôn Thị Ngọc Hạnh-Phưv Chủ tịch Ủy ban tỉnh Đắc Nông heik pâuz, jiês xuz thơưx ntênhs hội Vênhx huôv têx pax ntâuz trâur lâus VN tâu tsưr tsix, no zos six hơưv chiê Đắc Nông piêr kriê tỉnh li têx muôx jông txos trâu tsôngv fôngx sđ hâur thiêz sâuv ntiêx têz pâuz txos. Cux zos six hơưv chiê tỉnh Đắc Nông muôx têx tsưr ziv por hưv tsês thiêz huôv tsar cxuô heir nênhs hâur tỉnh txux chi vênhx huôv pax ntâuz trâur lâus:“Pêz vav chiê siêz tiêk, đros thiêz têx tsưr ziv nhênhz chơưv khoa học đros trâu têx tsênhv tsênhz, cêr moz siêz, nhiêv txos vênhx huôv cxuô heir nênhs têx  pax ntâuz, tsôngk yo. Reik đros vênhx huôv huôv tsar co, têx lênhx nênhs nhênhz chơưv zuôr paz pêz muôx ntâu têx mông, tsưr ziv jông, chox kriê paz pêz uô li chas chiê tuôr tâu tsês, por hưv thiêz huôv tsar têx txux chi co tsi chiê pôngz plox. Lar heik đros thiêz Đắc Nông, muôx 40 heir nênhs uô nênhx nhoz uô cê, pêz xar uô li chas cov cxuô heir nênhs muôx cêr sik thôngx siêz, siz chos đros por hưv tsês têx txux chi vênhx huôv tsi chiê pôngz plox”.

  Jiês cơưv phêv thaov “Cxuô heir nênhs VN txux chi vênhx huôv uô pax lâus, xơưs tsôngk tril yo” tâu tsưr tsix hâur ntênhs hội vênhx huôv têx pax lâus VN jiês tiv iz, iz jâuk thiêz ntâuk grê têx pax lâus li cêr zov chênhr hâur luz nênhx, iz chas ntơư, đhâu co tror muôx têx tsưr ziv chiê tuôr tsês thiêz huôv tsar côngv thôngx cxuô heir nênhs VN li têx txux chi vênhx huôv jông txos trâu tsôngv fôngx zưs sđ hâur thiêz sâuv ntiêx têz pâuz txos./.

(VOVTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Zơưv Lò Văn Lả zos iz lênhx tuôr tsês tâu hêir nênhs poz ziz têx ntơưr sâu

Shông 1959, đhâu cơưv tsêr cơưv kriê ntơưr Trung ương, zơưv Lò Văn Lả tâu uô hâux lưv kriê ntơưr trâu tsêr cơưv sư phạm thax tsav faz Bắc chiê cxêik thiêz kriê hêik nênhs poz ziz têx ntơưr sau trâu chor cưk kriê hâur tsêr cơưv. Txix ntơư, zơưv lả, ziv muôx six hơưv hnuz nhôngs zok nriêr zuk hêir nênhs poz ziz têx txux chi, cêr nênhx vênhx huôv jông. “Thâuv ntêx mak tsik muox ntâuz ntơưr kriê cơưv, cur tưx nus chor lâuk pâuz thôngz lok zuk hêir nênhs têx txux chi, cêr vênhx huôv jông thiêz nus têx lênhx pâuz xar tơưv ntâu jax pax huôv, suôz sênhr cưr cxiêx…Kror tiv 2, cur tâu choz zok uô hâux lưv zok nriêr hêir nênhs poz ziz têx ntâuz ntơưr, vênhx huôv. Txix ntơư, cur thiêx pâuz tâu zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv lok six tsiv grê, tsuv tuôr tsês tsik chiê pôngz plox”.

Hâur sông 2007, txix thâuv hêir nênhs poz zizz têx ntơưr sâu tâu muôz tso trâu hâur máy vi tính, zơưv Lả tưz nhênhz chơưv thiêz muôz hêir nênhs poz ziz cxuô zav vênhx huôv khơưk tsês chiê trâu hâur máy vi tính.  Hâur ntơư, muôx ntâu vênhx huôv muôx ntâu yôngx, ntâu grê cux tâu khơưk tsês trâu máy vi tính. Đros co, cux muôx 60 jax pêv thav lok hêir nênhs poz ziz li jêx jos; 30 ntâu jax đaz nênhs hêik lok hêir nênhs poz ziz li luz nênhx thiêz tsênhv muôx têx jax hêik lok njiêz luk “Xa hluôk gâux”. Pos Hà Thị Mai Thanh, cưk kriê nhoz tsêr cơưv Đại học Tây Bắc hêik pâuz: “Hâur ntu cxiv sâu, cur cux tsênhv zok nriêr, nus txos chôngz lênhx ntâu tus nhênhz chơưv, chor lâuk hnuz nhôngs siêz tsênhv huôv tsar cêr uô nênhx nhoz hâur thax tsav tỉnh Sơn la. Hâur ntơư, muôx zơưv Lò Văn Lả. Txix ntơư, thiêx pâuz tâu hêir nênhs poz ziz tsênhv muôx ntâu txux chi, vênhx huôv, thav hâur yênhx hnuz cux tsik pâuz tas. Chênhr zos li hêik ntơư, zơưv Lả luôs hâux lưv zok nriêr, khơưk tsês chiê zuk hêir nênhs têx ntơưr sâu, txux chi, vênhx huôv jông zos iz kror tsiv grê”

Trơưk li zơưv Lò Văn lả, têx luôs hâux lưv zok nriêr, khơưk tsês hêir nênhs zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv ntơư,  cux zos muôx hêir nênhs poz ziz nhoz cxuô qơư hâur thax tsav tỉnh Sơn La thiêz Điện Biên paz hêik kriê. Đros ntơư, cux tâu cxuô lênhx Giáo sư nhoz tsêr cơưv Đại học kriê ntơưr Hà Nội paz max txos, zơưv Lả thiêx uô tâu tiêr luôs hâux lưv khơưk tsês chiê hêir nênhs poz ziz têx ntơưr sâu, txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê pôngz plox.“Nhiv no cur tưz zok nriêr thiêz khơưk tsês tâu zuk hêir nênhs poz ziz nhoz Sơn La, Điện Biên têx vênhx huôv jông; taz sik tsênhv yuôr hêir nênhs poz ziz nhoz Mộc Châu, Phù Yên, Sơn la; Mai Châu-Hoà Bình; Thanh hoá-Nghệ An; tsôngv px nhoz thax tsav no cux hêik cur, taz sik cur tsênhv uô tsik tâu tâu; cur tsênhv muôx đas jos, cur mav sir jos uô cov tâu, chiê cxuô fâuv nênhs tov kaz pâuz txos zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông”.

Txix têx luôs hâux lưv uô tâu ntơư, hâur shông 2015, zơưv Lả tưz tâu Đảng têz qơưs côngz jênhv zos iz lênhx khơưk tsês tâu hêir nênhs poz ziz têx txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê pôngz plox./.

                                      (Tsu cxêik nhênhv-Lường Hạnh Tây Bắc)