Jax sâu thưr 5 hnuz 15 hli 10 shông 2015

Lào Cai: Kror cxơưx zoz zux nhoz huyện pluôs Mường Khương

 

 

 

Tsêr cơưv phôv thôngz mênhx cxưx niêv txir zus mor cxênhx oz xar Tav Gia Khâu, nhoz sâuv thax tsav đêz thiêz txov nhêv tiv zix huyện 30a Mường Khương-qơư tâu pir li “Trường sa sâuv nkruôz”, viv yênhx shông muôx tsik txâuk đêx uô trâu chor cưk kriê ntơưr thiêz shux xênhz nhoz no li cêr cơưv ntơưr njiz ntâu phiv liv. Hâux lưv huiz tôngv tâu shux xênhz tuôx cơưv ntơưr tưz lax, nhiv no tuôx cơưv ntơưr hax zav phiv liv đuô viv muôx tsik txâuk ntơưr cơưv. Tsêr cơưv li 8 lớp cơưv tsik muôx lớp tưs muôx txâuk ntơưr cơưv, tiv zix zos ntơưr cơưv văn thiêz toán. Txos six hơưv no, siêz đuô 1/3 hâur tsêr cơưv li 200 ntâu lênhx shux xênhz tsuv cơưv uô cê iz fâu ntơưr txix 2-3 lênhx. Cưk kriê Sền Quang Hợp, Hiệu trưởng tsêr cơưv phôv thôngz mênhx cxưx niêv txir zus mor cxênhx oz xar Tav Gia Khâu, huyện Mường Khương hêik:

Băng: “Shux xênhz niêv txir hêik tiêk tsuôk chiê mê nhuôs tuôx tsêr cơưv ntơưr xưz, hok têx chuôz zênhx, ntơưr cơưv mak khov hur si trâu chính quyền thiêz tsêr cơưv ntơưr li paz. Nhiv no, tsêr cơưv cux muôx iz cxiê tsưr ziv xưk li sir zôngv ntơưr kuz txix chor lớp uô ntêx. Taz sik, 2-3 lênhx shux xênhz cơưv ntơưr uô cê mak lok six lax, tiv zix hâur zok nriêr yênhx tưv yiêz”.

Muôx tsik txâuk ntơưr cơưv tưz phiv liv li co, muôx tsik txâuk ntơưr sâu hax zav phiv liv đuô, viv ntơưr cơưv mak tsênhv zuôr cơưv tâu uô cê, hok ntơưr sâu mak zuôr zôngv tsik tâu uô cê. Shông cơưv yiêz tưz piz cơưv tâu muôx iz hli ntâu lơưv sik 40 ntâu lênhx shux xênhz lớp 1 hâur tsêr cơưv cxênhx iz xar Dinx Chin cux tsênhv tsik tâu muôx ntơưr shâuv sâu. Đuô thiêz, chor nhuôs nhiv kruôr muk cơưv ntơưr chiê sưv đros têx ntơưr, tsik muôx ntơưr shâuv sâu mak tsuv cơưv li chak? Thâuv chor cưk kriê ntơưr chiv chir muôz nhiêx zuôr ntơưr trâu chor shux xênhz mak chor qơư muôs ntơưr sâuv thax tsav puôr lênhx tas ntơưr lơưv. Sir jos khưx phưx têx phiv liv, tsêr cơưv tưz gra chor fâu ntơưr co thênhx uô oz pêz fâu txơưr đuô, taz sik chor jax ntơưr ho pov tsik tsênhz, chor nhuôs sâu tsik tâu. Hluz shux xênhz, thâuv six hơưv so, chor cưk kriê ntơưr ho jâuv co yênhx caz cov pov tsênhz trâu chor shux xênhz. Cưk kriê ntơưr Đỗ Thị Tươi, Hiệu trưởng tsêr cơưv cxênhx iz xar Dinx Chin, huyện Mường Khương hêik:

Băng: “Txos six hơưv no, tsêr cơưv muôx 42 lênhx shux xênhz tsênhv muôx tsik txâuk ntơưr shâuv sâu 1. Nhiv no, tsêr cơưv tsênhv chiê chor cưk kriê cok nzir sâuv chor ntơưr chiê tsêr cơưv thênhx uô ntâu fâu trâu shux xênhz. Nhiêx txiêx mak chor cưk kriê ntơưr chiv chir sik gôngr côngv muôz lok  thênhx ntơưr trâu chor shux xênhz xưz”.

Lơưr zơưv Phùng Khánh Toàn, phưv chủ tịch UBND huyện Mường Khương, txơưv tiêk txix ciês thâuv hâur shôngk shông cơưv, huyện tưz sir jos huiz tôngv tas nro cxuô pênhr jos paz trâu têx tsêr cơưv tox siêz. Taz sik, nhiv no sâuv thax tsav cux tsênhv yuôr 600 ntâu lênhx shux xênhz muôx tsik txâuk ntơưr cơưv. Đros co, tưz tsik zos phiv liv muôx tsik txâuk ntơưr, nganhx zoz zux huyện tsênhv njiz iz kror phiv liv đuô, co zos chor shux xênhz tso ntơưr tsês. Cxênhx iz thiê nhuôs zâu mak kror no tsik yuô cxơưx, taz sik, cxênhx oz thiêz cxênhx pêz mak chor shux xênhz tso ntơưr tsês tsik zos tsơưs. Nhiv no, chor tsêr cơưv ntơưr phôv thôngz sâuv tas nro huyện muôx txos 30% chor shux xênhz tso ntơưr tsês. Zơưv Phùng Khánh Toàn hêik:

Băng: “Shông no nhoz Mường Khương, chor shux xênhz cơưv tiêr ntơưr lớp 9 tsuôk tax tâu 70% ntâu. Tiv zix zos chor shux xênhz lox, tsik tuôx cơưv ntơưr viv tsuv muk uô jos, zuôr pox niêv, zuôr txir lok sik têx qir tiv txơưr đuô. Viv li, pêz lok six cxơưx txos tuôr chiê chor shux xênhz sir jos cơưv ntơưr, phiv liv đuô zos txos têx ntênhk hội, tsiêz, six hơưv si ntâu hnuz”.

Cux lơưr zơưv Phùng Khán Toàn, iz kror phiv liv tsik zâu trâu nganhx zoz zux Mường Khương thiêz co zos sâu chor shux xênhz li nhiêx txiêx cơưv ntơưr. Yênhx shông, sâu chor nhiêx no nhoz huyện tax tâu lok six kik, tsuôk muôx 20-30%, viv li tsuv thor paz tsik so. Zos uô lơưr UBND tỉnh Lào Cai li cuêz tênhv 01 shông 2015, phênhv ntâu chor shux xênhz nhoz têx jêx jok hâur Mường Khương tsuôk tsuv thêv 5.000 đêiv iz lênhx nênhs iz hli, tsik tâu xav txos lok six chôngz lênhx shux xênhz tsik tsuv thêv nhiêx txiêx cơưv ntơưr. Taz sik shông tưs cux li, hâux lưv sâu nhiêx txiêx cơưv ntơưr tsik so truz ntêr, têx thâuv tsênhv hla trâu shông tov kaz thiêz cux sâu tsik tâu tas. Ntâu jiês chor cưk kriê ntơưr tsuv muôz zuk nhiêx txiêx chiê thêv trâu chor shux xênhz.

Đhâu no, pov tiêk, Hâux lưv taz por chor cưk kriê ntơưr thiêz shux xênhz li cêr cơưv ntơưr hâur têx tsêr cơưv, cux xưk li tuôr truôx jông chor shux xênhz tuôx cơưv ntơưr cxix cxuô nhoz huyện tox siêz Mường Khương, tỉnh Lào Cai tsênhv yuôr lok six ntâu phiv liv tsuv tâu ciêr chêx./.

(An Kiên-Lik Thox cxêik-Nhênhv)

 

 

 

 

 

Phênhv “Nênhs gruôs uô tâu hâux lưv jông” hnuz 15-10-2015

Cơưv shâuv thiêz uô trơưk Lâuk Hôx-Zơưv Thạch Em, heir nênhs Khmer yênhx lênhx canr bôv txơưx huôv tsar uô nox

 

 

Txix thâuv nzor lok, zơưv Thạch Em tưz moz siêz lus nhênhv thiêz tâus nriêr têx fâu ntơưr, jax pêv piêr lok Lâuk Hôx cêr uô nênhx. Têx jax  pêv heeik lok Lâuk Hôx cêr uô nênhx tưz jux juk uô trâu zơưv pâuz ntâu kror, hlôngr yiêz tsưr ziv, siêz xar txos trâu hâux lưv uô. Cơưv thiêz uô trơưk Lâuk Hôx, zơưv xar, iz hnuz đhâu zos iz kro chiê trâu zuk sir jos uô tâu ntâu hâux lưv jông thiêz huôk njôngr six hơưv, hnuz nhôngs paz têx lênhx nênhs muôx luz nênhx txov nhêv.

Đros pưs txux zos lênhx Chuv tichv Hôiv Chưr thâpv đov xar Hoax Tân, huyênv Cầu Kè, 10 ntâu shông đhâu, zơưv Thạch Em thâuv tưs tưz xar njôngr zuôr uô li chas chiê paz trâu nênhs pluôs, hluz txos lơưr luz nênhx tsi đros luôs muôx nox muôx hnar. “ Xar tâu, sir jos uô cov tâu”, zơưv qir tso tơưv tsưr ziv uô thiêz heik cấp ủy, UBND xar Hoax Tân yênhx lix ntâu trâur nuv, hâux lưv uô jông siêz paz têx lênhx nênhs pluôs, muôx luz nênhx txov nhêv thiêz zơưv uô ntêx nyuôs vênhv tôngv tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk đros uô. Txơưv zơưv hâux lưv lok six ntâu, chuôz zis muôx zuôr xar 10 tsoz txir lưk kâuz tsi muôx nôngz thiêz txir txôngz, đros trâu hâux lưv tso luôs ntiêr têx tưx têis, trôngx tos nox yôngz cok…., taz sik zơưv Thạch Em cux tsês njôngr six hơưv uô têx hâux lưv jông siêz, paz tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk. Viv trơưk zơưv xar, txơưv zuôr pôngz mê njik six hơưv, taz sik zơưv tưz muôx cêr shir phaz, viv zuk uô tâu luôs hâux lưv jông paz têx nênhs pluôs, lênhx nênhs muôx luz nênhx txov nhêv:

Băng: “ Hâur hâux lưv XH mak lơưr cur, hâux lưv uô jông siêz zov chênhr đuô hur si. Ntâu ziv chuôz zis lok six txov nhêv viv tsi muôx đas jos đros luôs uô nox uô hnar, tsi muôx qơư khov vav, muôx moz njuôr uô tsi tâuk nox….. Đros chor nhiêx thiêz cxur ntơư, paz tsi tâu ntâu, taz sik zuôr paz iz phênhv tưs têx cêr txov trâu tsôngv box, viv li cur tsuv  huôk njôngr six hơưv, hnuz nhôngs uô cov tâu jông hâux lưv no”.

Xav txix thâuv uô tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar no, niêx shông zơưv Thạch Em tưz vênhv tôngv tsôngv box sơưr đơưk siz paz tâu 250 ntâu poz huv  ( iz poz tsiv grê nhos 100 cxênhz đeiv), chor nhiêx sâu tâu, iz shôngk tưz paz txix 6 txos 10 lênhx nênhs muôx luz nênhx txov nhêv, phênhv ntâu zos têx ziv chuôz zis muôx lênhx nênhs moz, nênhs lâuk tsi muôx qơư khov vav, lênhx nênhs trâus tsơưr tưx da cam. Ciês chor cxur paz jông siêz mak niêx shông cux sâu tâu yênhx tênhr cxur chiê paz trâu chor nênhs muôx luz nênhx txov nhêv thiêz muôz 500 cir cxur paz trâu tsêr kho moz Đa  khoa huyện Cầu Kè chiê uô mor trâu chor lênhx nênhs moz nox. Iz chas ntơư, txos tsiêz têz qơưs, tsôngv box Khmer tsiêz Chôl Chnăm Thmây, zơưv Thạch Em ho sir jos uô têx hâux lưv tsoz phưz trâu nênhs pluôs. Chiê muôx tâu têx huv paz tsôngv box, zơưv sir jos muk vênhv tôngv tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk, têx tsưr tsix, doanh nghiệp, nênhs siêz jông hâur thiêz đrâuv 2 chas tỉnh siz chos gôngr paz. Tsuôk xav txix hâur shôngk shông txos nhiv no, zơưv tưz vênhv tôngv tâu 200 ntâu poz huv, iz poz tsiv grê nhos 300 cxênhz đeiv chiê paz nênhs pluôs. Têx hâux lưv uô chuôs li mê, taz sik ho lok six muôx liv, paz uô trâu luz nênhx jông đuô, txix ntơư ziv hnuz ziv muôx chôngz lênhx, ntâu tuk đros cxaz chuôz. Pos Trần Thị Lan, iz hâur têx  ziv chuôz zis đros zơưv Thạch Em uô luôs hâux lưv jông siêz no heik pâuz:

Băng: “ Nhoz no tsi tiêk zos cur iz lênhs, mak lok six ntâu lênhx siz chos gôngr paz chiê muôx nhiêx txoz cxơưx trâu txiv ngaz XH, paz têx nhuôs shux xênhz pluôs tâu muk đros luôs cơưv txơưx cơưv njê”.

Đros têx tsưr ziv, hâux lưv uô jông siêz, zơưv Thạch Em tsênhv zos lênhx nênhs uô ntêx nyuôs hâur phôngz yaox huôv tsar kinh tế ntơưv qơư, lar heik zos lênhx uô ntêx hlo uô trâur nuv chos txir txôngz shơư têx txir lưk kâuz tsi muôx nôngz hâur têx liêx têz uô tsi jông kôngz. Chiê uô tâu tsưr ziv no, zơưv tưz muk Viện nhênhz chơưv têx zuz nôngz ntông TP HCM thiêz Sở Khoa học-Công nghệ tỉnh Trà Vinh chiê cơưv shâuv tsưr ziv uô thiêz tsoz phưz, phax tar caz hmoz tho nox. Đhâu 3 shôngk uô, zơưv têx txir ntông tưz hloz lox, txi txir sâu tâu muôx zuôr xar 100 tsov đeiv, đhâu yưx têx nhiêx ntiêr uô, tsoz phưz tas tsênhv tâu muôx 60 ntâu tsov đeiv nhiêx liv. Txơưv uô tâu thiêz muôs tâu grê, taz sik zơưv thâuv tưs tưz jông siêz hlo sik pheiz kênh têx tsưr ziv uô, tu thiêz paz zuz nôngz chiê têx ziv chuôz zis txơưr đuô đros uô trơưk. Viv zơưv xar tiêk, thâuv tưz tsiv uô tâu zuôr paz lơưr gra siêz phênhv sâu tâu, muôx six hơưv, nhiêx txiêx paz trâu têx lênhx nênhs pluôs, nênhs muôx luz nênhx txov nhêv. Iz chas ntơư, đros têx uô tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar, shông 2010 Sở khoa học-Công nghệ Trà Vinh tso fuô uô đar trâur nuv chos txir txôngz, txir lưk kâuz tsi muôx nôngz muôx 20 ha liêx têz ntơưv jok Chông Nô II, xã Hòa Tân chiê tsôngv box cơưv shâuv, uô trơưk:

          Băng: “ Hloz Hôx tsưr ziv uô zos uô trâu cxuô thax tsav, suôv qơư. Iz siv nênhx Hloz Hôx tsuôk xar txos, zuôr uô li chas chiê tsôngv box sơưr đơưk muôx luz nênhx tsâu sor, tâu jông. Txix ntơư cur thiêx xar, paz pêz tsôngv box tsưr ziv huôv tsar uô nox chiê lơưr luz nênhx iz hnuz hlôngr yiêz jux juk, thiêz thâuv luz nênhx tưz tâu jông, tuk đaz tsi lok tưz zuôr truôx đuô”.

Zơưv Lê Quốc Thuận, Phưv chủ tịch xã Hòa Tân heik li no:

Băng: “ Uô ntêx zos hâur tsưr tsix zơưv Thạch Em lok six moz siêz uô têx hâux lưv heik sâuv, thôngx siêz đros cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk, ntơưv qơư lok tâu tsôngv box kruôs nxiês, njênhs njôngr. Lar heik zơưv cux zos iz tuk nênhs jông, gruôs, muôz siêz trâu ntuô trâu cxuô luôs hâux lưv. Zơưv zos iz hâur têx lênhx nênhs uô jông phôngz yaox cơưv shâuv thiêz uô trơưk Lâuk Hôx cêr uô nênhx jông”.

Pâuz tâu Lâuk Hôx têx hâux lưv uô jông, tsưr ziv choz kriê,  nhiv no txơưv hnuz nhôngs tưz siêz, đas jos ntâus tas taz sik thâuv tưs zơưv Thạch Em cux zos lênhx nênhs uô ntêx nyuôs hâur luôs hâux lưv XH, phôngz yaox huôv tsar kinh tế. Zơưv têx hâux lưv uô tưz đros paz hâu nov ntơưv qơư gra cêr shir phaz, cxiz côngv thôngx huôv tsar. Têx luôs hâux lưv uô no tưz tso pov: Thâuv phôngz yaox “ cơưv shâuv thiêz uô trơưk Lâuk Hôx cêr uô nênhx jông” nthuôr uô đêz đar txos tưs mak gra cêr shir phaz, huôv tsar txos ntơư chiê tsôngv box luz nênhx iz hnuz hlôngr yiêz, tâu jông jux juk./.

( TTĐBSCL-Riê lâux cxeik-nhênhv)