Jax sâu thưr 6, hnuz xiêz 9/12/2016:

Têx kror muôx yưv txix hlôngr yiêz ntơưr Bảo hiểm y tế kho njuôk moz

Qơư y tế xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai tâu cxiv uô yiêz txix shông 2013, tưz cxiv uô tâu jông trơưk têz qơưs tsưr ziv, cui tinhv zos 5 luz txax trâu nênhs moz tuôx nhoz, pư thiêz muôx cxix cxuô têx qơư uô hâux lưv seiz njuôk shuôs, kho moz. Qơư y tế no muôx iz lênhx bác sỹ, 2 lênhx y sỹ, iz lênhx paz txeik xênhz zus mê nhuôv, iz lênhx cưk yuôx thiêz muôx cxix cxuô têx chuôz zênhx jông seiz njuôk shuôs, kho moz….Shông uô ntêx, dưv anr Gavi tror yưv pênhr trâu qơư y tế no 27 zav chuôz zênhx zuôr trâus txos li: Txax pư, trôngx tos seiz njuôk shuôs moz,….., têx chuôz zênhx, qơư no tưz paz qơư y tế yênhx iz hâur 4 qơư y tế xã jông yax hâur huyện Bảo Thắng.

Shông 2015, xav kror đruôz đraz iz hnuz qơư y tế muôx 43 lênhx nênhs tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz. Taz sik txix thâuv tsôngv box sđ têx ntơưr seiz njuôk shuôs moz, txos kror tưs cux muôx cxuô, txix hâur shôngk shông txos nhiv no, xav kror đruôz đraz iz hnuz tưz muôx tsi txos 20 lênhx nênhs tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz. Bác sỹ Nguyễn Văn Mầu, thơưx seiz car qơư y tế xã Xuân Giao, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai heik:

“Niêx hnuz pêz tsuv tâu buôk ti, nhoz jê đros ntâu têx lênhx nênhs moz, thiêx zuôr cơưv shâuv tâu ntâu tsưr ziv uô nuv, taz sik nhiv no chor nênhs tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz ziv hnuz ziv tsơưs jux juk, mak têx moz gênhs cux muôx ntâu zav moz, viv li pêz cux pâuz tsi cxuô tsi tas têx moz thiêz tsưr ziv uô hâux lưv”.

Cux hâur qênhx shênhx xưk li ntơư, qơư y tế thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát chuôs li tsi muôx hâux lưv uô. Pos Nguyễn Thị Linh, thơưx seiz car qơư y tế no heik pâuz: Đrav ntêx iz hlik qơư y tế lênhk tok tsơưs tsơưs 10 lênhx nênhs moz tuôx seiz njuôk shuôs, nhoz kho moz, nhiv no tsuôk muôx 1-2 lênhx nênhs moz xưz. Chiê uô tiêr luôs hâux lưv zok muôz, qơư y tế tsuv tsưr tsix muk seiz njuôk shuôs saz đrâuv:

“Tsi yuô muôx tsôngv box tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz mak zuk cux tsi yuô muôx tsưr ziv đơưk kho têx moz gênhs viv tsi tâu buôk ti đros ntâu zav moz”.

Iz chas ntơư, thâuv têx qơư y tế xã thiêz phongx seiz njuôk shuôs moz đa khoa thax tsav nhoz ntâu qơư tsi yuô muôx nênhs moz tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz, mak nhoz têx tsêr kho moz đa khoa cấp huyện, ho muôx chôngz nênhs tuôx nhoz seiz njuôk shuôs, kho moz. Lơưr ngênhx y tế tỉnh Lào Cai thôngz sâu, txix hâur shôngk shông txos nhiv no, ntơưv têx tsêr kho moz đa khoa huyện thâuv tưs têx txax trâu nênhs moz pư cux ntov nti, tsi muôx qơư nhoz, muôx têx jiês iz luz txax muôx 2-3 lênhx nênhs moz nhoz, pư. Têx li heik no uô phiv liv lok six lox trâu chor canr bôv, cưk yuôx hâur gra siêz tsơưr lươngv seiz njuôk shuôs, kho moz, uô trâu têx cưk yuôx seiz tsi tas, tsi cxuô, uô têx lênhx nênhs moz tsi jông siêz…..Bác sỹ Hà Duy Bình, Giám đốc tsêr kho moz Đa khoa huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai heik:

“Muôx têx heik, nhiv no iz lênhs uô hâux lưv ntâu bâuv li 2, 3 lênhs. Tsi tiêk lok sâuv têx hâux lưv mak tsênhv cik txos sâu nhiêx, thêv têx nhiêx seiz njuôk shuôs, kho moz cux li têx nhiêx khiêz txơưr đuô li: nhiêx đêx, nhiêx tênhv….”.

Iz hâur têx qir tiv uô têx qơư y tế xã tsi yuô muôx tsôngv box sđ tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz, taz têx tsêr kho moz thênhv siêz mak iz hnuz chôngz jux juk zos viv thâuv txix hlôngr yiêz uô lơưr têz qơưs têx chei, cui tinhv seiz njuôk shuôs, kho moz txos thax tsav qơư tưs cux puôr lênhx tâu, viv tưz muôx tsôngv box sđ têx ntơưr seiz njuôk shuôs moz nhoz cxuô hâur têx qơư kho moz, mak tsi tas uô ntâuz ntơưr xưk li đrav ntêx. Ntâu lênhx txơưv tiêk tsi moz hnhar taz sik cux tuôx trâu têx tsêr kho moz đa khoa huyện chiê seiz njuôk shuôs, kho moz.

Uô lơưr chei, cui tinhv no tsi tiêk uô phiv liv trâu ngênhx y tế, mak hur si trâu ngênhx Bảo hiểm. Trơưk li Bảo hiểm XH tỉnh Lào Cai thôngz sâu, têx nhiêx txiêx thêv seiz njuôk shuôs, kho moz txix ntơưr seiz njuôk shuôs, kho moz hâur 11 luz hlik đhâu tưz tsar ndê  ntâu, xar muôx 13 tỷ đeiv. Zơưv Trần Hồng Sơn, Phưv giám đốc Bảo hiểm XH tỉnh Lào Cai heik:

“Tsênhz tiês tưz muôx kênh lênhx nênhs moz muk seiz njuôk shuôs moz ntơưv ntâu qơư txơưr đuô hâur thax tsav tỉnh hâur iz hnuz. Kror no uô tuôr xuôv têx nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs moz”.

Têx muôx li heik sâuv tưz tso tơưv zoz qơưx zuôr trâus txos lok sâuv qênhz shuôs têx nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs, kho moz. Viv tsênhz tiês tưz muôx têx lênhx nnzaz nzơưv têx chei seiz njuôk shuôs, kho moz lơưr tsưr ziv li heik tas ntơư chiê seiz, kho moz ntâu jiês ntơưv têx qơư y tế txơưr đuô hâur thax tsav hâur iz hnuz, mak cơ quan car uô đreiv luôs hâux lưv no qênhz shuôs tsi cxuô, tsi pâuz. Uô li ntơư uô tas ntâu têx nhiêx seiz njuôk shuôs, kho moz thiêz lênhx nênhs moz zôngx ziv nox hâuk ntâu têx yuôx. Iz chas têx muôx liv, đhâu iz ntuk uô trơưk tsưr ziv seiz njuôk shuôs, kho moz li heik sâuv cux tưz muôx yưv ntâu kror tsi jông tsuv khưx phưx./.

(Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Phênhv thưr 6.9.12.2016:

PHÊNHV CHÊI TÊZ QƠƯS

Têx kror yiêz hâur chêi siz zuôr (phênhv 2)

5. Uô cxuô hâux lưv hâur chuôz zis cux tâu xav zos uô hâux lưv muôx phênhv sâu tâu

Phênhv ntâu, txir nênhx hâur chuôz zis zos lênhx nênhs uô hâux lưv tsênhv, viv li tsuv muôx têx hlôngr yiêz chiê por vêv qênhx liv pox niêv thiêz mê nhuôs. Kror hlôngr yiêz pir đros thiêz chei siz zuôr thiêz chuôz zis tsênhv muôx nhiv no zos tưz cui tênhv tsênhz mênhx hâux lưv hâur chuôz zis cux zos lênhx nênhs uô hâux lưv muôx phênhv sâu.

          6. Oz niêv txir li chuôz zênhx chuôz tas

          Thâuv siz zuôr: Lok chuôz zênhx chuôz tas mak oz niêv txir sik seiz lax thôngx ziv. Hâur co tsi tâu uô tsênhz mênhx 2 lênhx li chuôz zênhx chuôz tas thiêz lênhx niêv lok sik lênhx txir li chuôz zênhx chuôz tas txơưr. 2 niêv txir li chuôz zênhx chuôz tas zos ar têz tsi kinh doanh...Luạt siz zuôr thiêz chuôz zis kho đuô shông 2014 cui tênhv tsênhz mênhx: Hâux lưv sikz seiz lax tsuv tâu uô sâuv ntâuz ntơưr muôx côngz jênhv uô ntêx thâuv siz zuôr uô txix gơưv.

          Tâu sik seiz lax thôngz lok chuôz zênhx chuôz tas thâuv siz đrâux: Oz niêv txir li chuôz zênhx chuôz tas zos têx chuôz zênhx chuôz tas uô tâu thâuv siz zuôr uô txix gơưv li muôv muôs kinh doanh...Qênhx sir zôngv ar zos 2 niêv txir li chuôz zênhx chuôz tas, tsi xav têx chuôz zênhx chuôz tas tâu têx lâuk tsês trâu... Đrâuv co, zos hluôk tuz , hluôk nxeik tsi siz zuôr uô niêv txir taz sik muôx mê nhuôs mak tòa zuôr tsiv lơưr oz saz li thôngx ziv. Zos oz saz tsi sik thav tâu chiê thôngx ziv vênhv thix co mak zuôr car chêx lơưr chêi têz qơưs. Tsi xav six hơưv sik đros nhoz uô nênhx li oz niêv txir uô ntêx thâuv mul đăng cir siz zuôr.

          7. Cxaz nzir lênhx nênhs đros tu thâuv siz đrâux: Hâur chei 2014 tưz cxaz nzir zoz qơưx car chêx siz đrâux. Thâuv ntêx tsuôk muôx lênhx pox niêv lok sik tul txir thiêx muôx qênhx heik Tòa án lix phênhz, mak nhiv no cxôngx hnuz xiêz 1/1/2015, pox niêv lok sik tul txir li niêv thiêz txir lok sik lênhx nênhs cxênhz jê cux muôx qênhx uô ntơưr lix phênhz trâu zuk mê nhuôs zos mê nhuôs trâus vưv, tsi mênhx pêv, trâus ntâuk tsiv uô hiêv txos txox siê, đas jos ...Tul txir tsi muôx qênhx lix phênhz thâuv pox niêv tsênhv xênhz tuz ci, xênhz zuk mê nhuôs lok sik tsoz phưz mê nhuôs tsi tâu muôx 1 shôngk.

          8. Têx hâux lưv tsuv uô trâu mê nhuôs thâuv siz đrâux:

          Thâuv siz đrâux, mê nhuôs mak tâu oz niêv txir tsuv sik seiz lax thôngx ziv hâux lưv paz tu mê nhuôs, zos tsi tâu thiêx li tâu tòa án cuiz tênhv choz mê nhuôs trâu lênhx tưs tu lơưr mê nhuôs li qênhx liv, lơưr chei 2014 mak mê nhuôs cxôngx 7 shông ndê mul tsuv car chêx lơưr tul mê nhuôs li siêz xar. Cui tênhv “ mê nhuôs tsi tâu muôx 3 shôngk lênhx niêv muôx qênhx tâu tu, hâur co chei 2014 mak mê nhuôs tsi tâu muôx 36 luz hlik, zos lênhx niêv tsi muôx pênhr xưv tu, zaoz zux mak oz niêv txir tsuv sik thav muôz theox chênhv jông tiv zix chiê tsoz phưz mê nhuôs”.

          Đrâuv co, Luật yiêz cux muôx iz cxiê kror yiêz li: Cxaz nzir teik hluôk, fâux, txir nzơưv, txir hloz niêv hloz li hâux lưv tsoz phưz đros thiêz lênhx tuz nxeik xênhz nzưr; cui tênhv lok mê nhuôs zos lênhx pox niêv tsênhv muôx hâur chêr cux tâu cui tênhv tsênhz mênhx hâur luật. Zos hâur six hơưv siz đrâux tsi uô niêv txir thiêz mak lênhx pox niêv tsênhv muôx mê nhuôs hâur chêr hâur 300 hnuz zos 2 niêv txir li mê nhuôs, zos tul txir tsi jênhv mak tâu muôz trâu tòa án chiê xav jênhv./.

( Hồng Việt- Txâur Vax cxeik nhênhv)