Tsiv gri têx pax ntâuz sâuv tsôngk yo mênhx cxưx Lào nhoz Mường Luân

Jok Mường Luân nhoz sâuv ntu cêr txuôk txix tsênhv qơư huyện Điện Biên Đông txos tsênhv qơư xar Mường Luân. Muk trơưk ntu cêr zôngx ziv njiê pov tâu, hêir nênhs Lào nhoz tsêr lơưx, trur tsêr truz ntêr, siêz, muôx kaz khar, mâuv câuv đar chiê tso têx ntok ntâuz thiêz cxuô zav uô ntâuz. Hêir nênhs Lào luz ntok ntâuz mak cux jông xưk li hêir nênhs Thái luz. Thiêz cux tâu sir zôngv uô ntâuz xưk li hêir nênhs Thái chor ntâuz trâus lâus.

Tsik pâuz txix thâuv tưs lok, taz sik ntok ntâuz tưz zos yênhx tsôngv box Lào li iz kror uô cxôngx nzor muôx ntâu vênhx huôv jông. Txos nhiv no, hâux lưv ntok ntâuz cux tsênhv tâu tuôr tsês chiê nhoz cxuô chuôz zis ntơưv no lơưr tsưr ziv lênhx niêv kriê trâu nhuôs nxêik. Txix têx zênhx muôx ntơưv tiv phaz, đros chor pox niêv Lào li oz cxêik têk txơưx uô tưz muôz uô tâu têx luz tiêz jông gâux…muôx ntâu pax ntâu thiêz cxuô zav lok six jông gâux. Chiê nriêr pâuz nzir lok pox niêv lào chor tsôngk yo, pêz muk txos pos Lò Thị Inh, iz hâur chor nênhs uô ntâuz trâus lâus jông tiv zix hâur jok. Pos Inh hêik: pos niêv Lào hnar tiêk siêz txix hâur siêz, ntêr txos hâur plaz hlâuz, tơư tiêz mak tâu xơưk têx pax ntâuz jông gâux. Yo lur thiêz muôx iz hax nhiêk khơưk uô txix nhiêx đơưz sâuv ntus yo njuôz, đêi đros têx nhiêx đơưz. Đuô li, pox niêv Lào tuk car rêik plâuz hâu xuôk nhiêx đơưz uô lok sik fuôv ntông sâuv tâuz hâu cux tâu uô jông thiêz muôx ntâu pax ntâu jông xơưk tik trâu.

Hêir nênhs Lào uô ntâuz zav pax ntâu sik txơưr taz sik ntâu tiv zix zos têx pax ntâu li jax chax đaz liêz, tsor, gơưv naz siz car uô cê, nhuôs nxêik txiê uô nôngs thiêz tuk nxưx muôx nênhs chêix. Iz zav pax ntâuz xơưk sâuv heir nênhs Lào têx tsôngv yo mak muôx iz kror đaz nênhs sik txơưr, muôx tsiv gri zoz zux lok six siêz thiêz hêik txơưr lơưr iz phênhv tưs siêz xar hâur luz nênhx.

Hêir nênhs Lào xar tiêk: lênhx tưs hmôngr jông mak thiêx njiê pov tâu gơưv naz sik câur. Zos pov li co mak muôz yoz hlê, hlêiv trâu gơưv naz thiêz tok gơưv naz khiêr muk mak khơưk luz yo gra lok tsês jông trâu hâur far . Thâuv tưs têx tuz nhuôs hâur chuôz zis txưv hnuz nhôngs zuôr pox niêv mak muôz luz yo no trâu hnar zuôr nriêr tâu tk zuk hluz, zuôr tâu lok uô niêv txir mak luz nênhx zuôr truôx jông thiêz shir phaz. Nênhs muk uô lax luôv gra đros luz yo no mak cux njiz ntâu hmôngr jông. Hêir nênhs Lào uô pax ntâu gơưv naz siz câur cux zos chiê muôx tâu hmôngr jông thiêz txos nhiv no, chor pox niêv cux tsênhv uô ntâuz thiêz kruôz kriê trâu chor nhuôs nxêik uô. Iz cxiê zav pax ntâu yiêz cux tâu xar tơưv uô taz sik têx pax ntâu kuz muôx thâuv têx co cux tâu sơưr đơưk nhiêv thiêz tâu xơưk ntâu sâuv pox niêv Lào chor tsôngk yo tiêz./.

(KT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Hêir nênhs Sê đăng nhoz Kon Pring huôv tsar uô du lix côngv thôngx

Muk yêz kruô đhâu 500km, oz tus fôngx zưs Nguyễn Thị Ngọc Dung thiêz Nguyễn Quỳnh Trang, shuv xênhz nhoz đrôngl Hồ Chí Minh thiêx muôx njêx muôs trâu ntơưv jos Kon Pring, xã Đăk Long, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum cux shir phaz lul, viv tâu sêiz pov tsôngv px hêir nênhs Sê đăng nhoz ntơưv, Nguyễn Thị Ngọc Dung hêik pâuz:

“Hêik lok têx jông jav, cur sêiz pov cxuô tsar zav ntơưv no puôr lênhx jông tas hur tiz si. Thiêz jông trơưk li cur siêz  xar njôngr; tsôngv px sđ nhoz ntơưv no huôv tsar cêr uô nênhx cux sưv jê tsôngv kruô tuôx ndis shuôk têz qơưs. Cur sêiz pov mak cur nhiêv hênhr thiêz lưv jiês cur tsênhv zuôr tror tuôx sêiz shuôk thax tsav qơư no thiêz”

Hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, 70 chuôz zis px hêir nênhs Se Đăng cux  zênhx tsik tâu pâuz txos huôv tsar uô du lix côngv thôngx. Txix hâu nov ntơưv qơư fuô yax kriê thiêz pos Nguyễn Thị Thùy Trang, Công ty hữu hạn, zos iz lênhx huôv tsar uô du lix, muôx phênhv sâu tâu cxaz nzir nhiêx txiêx; txix ntơư, tsôngv px ntơưv no thiêx chuôz piz huôv tsar uô du lix côngv thôngx, muôx chôngz lênhx kruô tuôx sêiz txos. Cơưv shâu uô trơưk chor uô tâu uô ntêx li A Lum, tsar jos Arvét, niêv lâuk Ylim…Tsôngv px hâur jos puôr lênhx cxươz cxiz huôv tsar truôx sđ têx txux chi, vênhx huôv jông đros trâu tsưx phưv tênhx qơư, cxiv kho thax tsav jêx jos jông jav thiêz uô iz kror qơư nox hâuk, muôx hax huv trâu tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs ciês ntơưv iz faz tsêr Rông hâur jos; tix lâus A Tâm hêik pâuz tiêk: Luôs hâux lưv uô no, thâuv ntêx nưs oz niêv txir zênhx xar tsik txos, nhiv no sêiz pov mak cux uô huv đros zuk tsưr ziv đas jos uô thiêz.

“Lâuk hnuz nhôngs lơưv, oz niêv txir tsik pov kaz uô zav tưs. Chênhr zos li hêik ntơư, oz niêv txir thiêx saz lax kriz uô iz kror qơư muôs đêx hâuk thiêz hax huv mê njik trâu tsôngv kruô tuôx ndis shuôk têz qơưs. TÝôngv kruô nhiêv zav tưs, zuk muôs zav hax huv ntơư”.

Chiê cxươz cxiz tsôngv px jos Kon Pring huôv tsar uô du lix, hâu nov  huyện Kon Plông tưz muôz 3 tỷ ntâu đêiv nhiêx kriz uô cêr lênhv poz jêz muk lok hâur jos thiêz muôz pênhr nhiêx paz trâu 3 chuôz zis cxiv uô tsêr tok kruô chiê tsôngv kruô muk lok ndis shuôk têz qơưs tâu qơư so. Đros ntơư, hâu nov huyện cux yax kriê tsưr ziv tưz chox iz cxiê px hâur jos muk sêiz shuôk, cơưv shâuv tsưr ziv huôv tsar uô du lix côngv thôngx nhoz iz cxiê thax tsav qơư faz Bắc. Đros ntơư, cux kriz iz cxiê lớp kriê cơưv tsưr ziv chơưx kruô, tok kruô. Đhâu ntơư, tsôngv px nhoz jos Kon Pring ziv hnuz ziv muôx ntâu chuôz zis kriz uô du lix côngv thôngx thiêz uô cxuô zav jâuz, mor grêix đros trâu huôv tsar truôx têx vênhx huôv jông xưk li: Nthuôr uô cêr lov jêv hrêik cưr cxiêx, khoz đruôk tôngx cxêz tôngx trâu tsôngv kruô sđ sêiz.

Zos muk txos trâu jos du lix côngv thôngx Kon Pring, tsôngv kruô sđ cux zuôr tâu đros tsôngv px hêir nênhs Sê Đăng nhoz ntơưv jos no nthuôr uô cêr lov jêv đros trâu suôz đruôk tôngx cxêz tôngx đror lov jêv, shir phaz lul thiêz tâu đros tsôngv px ntơưv no nox cxuôzav nox kaz nhoz trơưr tsôngv kruô siêz tsik plox.

Chênhr zos huôv tsar truôx cêr côngv siêz thiêz pâuz tâu thax tsav qơư ntơư jông jav, zôngx ziv huôv tsar jux lix thiêz muôx ntâu txux chi, vênhx huôv jông; tsuôk zos đhâu iz ntu tsik ntêr tsôngv px nhoz jos Kon Pring, xã Đăk Long, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum tưz yênhx iz thax tsav qơư jux lix côngv thôngx jông jav, muôx chôngz lênhx kruô  hâur pêz têz qơưs thiêz kruô oz chas têz qơưs tuôx ndis ntux sêiz shuôk txos. Pos Nghiêm Thị Anh Đào, zos iz lênhx kruô nhoz đrôngl HCM tuôx txos jos Kon Pring hêik pâuz:

“Cur tuôx trâu ntơưv no, cur xar sêiz shuôk cov pâuz cxuô zav. Cur sêiz pov tsôngv px ntơưv no pâuz chơưx kruô, nhiêv kruô hênhr”.  

Truôx siêz bo xêir tsov faz tsưr ziv yiêz huôv tsar uô chiê txo grêk yêiz pluôs ỷttâu tsôngv px hêir nênhs Sê đăng nhoz jos Kon Pring, xã Đăk Long, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum thiêz nhiv no tsôngv px nhoz luz jos co tưz muôx phênhv sâu tâu vccxaz nzir nhiêx txiêx txix huôv tsar ju lix côngv thônhx, muôx ntâu chuôz zis tưz sâu tâu 3-5 triệu đêiv nhiêx  hâur iz luz hli./.

     (Tsu Vưx cxêik nhênhv- Khoa Điềm, CQTT Tây Nguyên)