Ziz njiêz Hnuz Ntiêx têz lox tôngv xiêz 1/5

Hnuz xiêz 1/5/1886, viv công nhân li zoz qơưx tsi tâu tuôv zênhv cxix cxuô, công nhân sâuv tas nro têz qơưk Mỹ tưz sik đros tso tsês hâux lưv uô, zuôv tsưr sir zôngv lox tôngv tsuv uô zuk li zoz qơưx. Uô ntêx zos jiês tso tsês tsi uô hâux lưv ntơưv thành phố Chicago. Muôx nhos 40 cxênhz lênhx nênhs tsi tuôx tsêr meir uô hâux lưv. Lơưr tsưr tsix mul tâus cêr thiêz hu lox “ Cxôngx hnuz no tsi muôx lênhx nênhs tưs uô hâux lưv đhâu 8 six iz hnuz! Tsuv uô tsưr ziv uô hâux lưv 8 six hơưv, 8 six so, 8 six uô si!”.

Cxôngx co, hnuz xiêz 1/5 yênhx hnuz Ntiêx têz lox tôngv, hnuz giai cấp công nhân sơưr tơưv txênhz thiêz kruôk txos lưx lươngv công nhân lox tôngv sâuv tas nro ntiêx têz.

Shông 1920, lơưr Lênin li thôngz đhâu, Liên Xô ( kuz) zos têz qơưk xuz thơưx tso chei tsôngv box tâu so tsi uô hâux lưv lok Hnuz ntiêx têz lox tôngv xiêz 1/5. Tsưr ziv no jux jus tâu ntâu têz qơưk sâuv ntiêx têz thôngx ziv uô lơưr.

          Ntơưv pêz têz qơưk, thâuv Đảng cộng sản Đông Dương yênhx lix shông 1930, giai cấp công nhân Việt Nam zuôr hnuz xiêz 1/5 niêx shông zos hnuz phongz yaox tơưv txênhz tir tar tros châuz, tax tâu độc lập-txưv zơưx-jênh cuv, têx qênhx liv kinh têr- xã hội.

          Nhiv no, hnuz Ntiêx têz lox tôngv tưz yênhx 2 giai cấp công nhâ thiêz tsôngv box lox tôngv Việt Nam li hnuz ntênhs lox. No cux zos hnuz tso pov cêr sik côngv siêz jông hâur 2 giai cấp sâuv tas nro ntiêx têz, sik đos tơưv txênhz chiê tâu zênhx liv, txưv zơưx, jênh chuv thiêz xã hội hlôngr yiêz. Thiêz niêx shông, nênhs lox tôngv sâuv tas nri ntiêx têz ho sik đros tsưr tsix chiv nhênhv hnuz Ntiêx têz lox tôngv siêz 1/5./.

(Vừ Chu-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Têx pox niêv công nhân tênhx qơư nhoz Sơn La li hâux lưv uô tsi tâu ntâu lênhx nênhs pâuz txos taz sik lok sik muôx ziz njiêz

“Pêz li hâux lưv mak tsi xav six hơưv, riêz nênhs...Cur tsuv njuôs xav cov huv đros hâux lưv hâur chuôz zis taz sik taz por hâux lưv uô. Uô li chas cov têx txox cêr mak pêz phưv txơưx thâuv tưs cux hur đu-njuôz jông”.

          Zuôr xar 20 shông uô hâux lưv qêz cêr, tuôr jông vêv xênhz tênhx qơư, niêv lâuk Tòng Thị Yên- công nhân xí nghiệp tênhx qơư đô thị nhoz Công ty cổ phần tênhx qơưx thiêz jix vuv đô thị Sơn La li têx luk heik co phênhv tưs cux heik tơưv tâu cxuô pox niêv đros uô hâux lưv no li hâux lưv uô. Uô tsi muôx six hơưv, cux muôx têx kiês nênhs, muôx tưx uô hiêv txos đas jos – lơưr têx pox niêv heik lok zuk li hâux lưv uô mak tsênhz mênhx zos li ntơưv. Viv hnuz tưs cux cxôngx 3 six 30 phênhz thâuv ntux tsi tâu pov cêr mul uô hâux lưv, 12 six 45 tar su txos 3 six 30 phênhz zar hnuz keix, 6 six tsâus ntux uô txos 11 six 30 phênhz, lơưr tsuv uô hâux lưv lơưr tsưr ziv pheiz côngz. Niêv lâuk Yên li tuêv muôx 7 lênhx pox niêv, phưv txơưx 4 cei cêr sâuv niêv cêr lox. Chiê tênhx qơư hur đu, fênhx pheiz iz hnuz, iz lênhx tsuv mul qêz suô muôx nhos 18-20 yêz têx vuôz tsuôz kiês nênhs. Lơưr niêv lâuk Phạm Thị Quyên, iz lênhx pox niêv công nhân txơưr nhoz hâur xí nghiệp: Khưr li ntơư, taz sik tưz uô mak tsuv muôx txơưx jênhv thiêz moz siêz uô zuk li hâux lưv. Xí nghiệp muôx 100 cán bộ, công nhân viên mak lox tôngv zos pox niêv tsav 80%. Taz sik pêz lênhx tưs cux tôngv vênhx sik đros sir jos uô, njuôs xav hâux lưv âhur tsêr chiê uô tiêr jông hâux lưv tâu choz:

          “ Uô hâux lưv no cur pov công ty cux lok six tsov cưv txos tsoz phưz luz nênhx trâu pêz. Pov ziv hnuz ziv nhiêv zuk hâux lưv uô đuô. Têx phêv liv, têx cêr khưr hâur côngz xưv no zuk cux sir jos hla đhâu. Pov cêr hur đu-njuôz jông cux jông siêz”.

          Giám đốc xí nghiệp tênhx qơư đô thị Sơn La, niêv lâuk Đàm Thị Thanh Thơm thâuv ntêx cux uô công nhân qêz suô cêr, suô têx vuôz tsuôz kiês nênhs, niêv lâuk puz pâuz: Côngz xưv no tsuv moz siêz uô, tsuv muôx txơưx jênhv, tsi li mak lax uô tâu. Xí nghiệp nhiv no phưv txơưx côngz xưv vêv xênhz tênhx qơư 40 ntâu cei cêr, nhoz 32 txox cêr sâuv thax tsav đrôngs Sơn La thiêz tuôr jông vêv xênhz jêx jos nhoz 7 phường, xã, tas nro ntêr 80 ntâu cei cêr, chungz fênhx sâu tâu muôx nhos 50-65 tênhr têx vuôz tsuôz kiês nênhs iz hnuz. Taz viv tưz pheiz côngz lox tôngv chiê muôz siêz txơưx jênhv, cux xưk li iz lênhx công nhân chiv chir uô zuk li hâux lưv. Zos taz viv muôx phênhv ntâu nênhs lox tôngv zos pox niêv viv li hâux lưv tsov cưv, tsoz phưz luz nênhx, chinhz yênhx, tôngv vênhx pox niêv khưx phưx têx phêv liv tâu xí nghiệp lok sik tsov cưv, đros qơư tsov txos zos chiê lơưr truôx siêz uô hâux lưv, tsuv muôx txơưx jênhv đros zuk li hâux lưv uô:

          “ Côngz xưv pheiz têx zav vuôz tsuôz kiês nênhs, pêz tsênhv cxiv tsa tsưr ziv, pox niêv zos lênhx nênhs tsênhv uô côngz xưv yax mông vênhv tôngv tsôngv box. Đros nênhs lox tôngv li luz nênhx, cux xưk li lox tôngv zos pox niêv, pêz zuôr tsov cưv ntâu đuô thiêz. Thiêz cux zuôr muôx têx tsaz yênhx chiê têx pox niêv lox tôngv tâu uô si, cux xưk li sir jos chuôz tsar uô lox tôngv xênhz yar”.

          Cxôngx shông 2018, xí nghiệp tênhx qơư đô thị Sơn La tưz krêz đar thax tsav qêz suô têx vuôz tsuôz kiês nênhs. Hâux lưv chuôz ndê, taz sik viv lơưr seiz shuôk têx txox cêr, lênhx nênhs huv đros tưz chox lok chêx cuk tsênhv tsênhz hâur lox tôngv tsiv uô thiêz muôx ziz njiêz xã hội lox. Côngz xưv qêz suô, thâux têx vuôz tsuôz kiês nênhs thâuv tưs cux uô tâu jông, tsi chiê tênhx qơư trâus kiês nênhs; tsôngv box li siêz xar por têx vuôz tsuôz kiês nênhs trơưk qơư cui tênhv, tuôr jông vêv xênhz tênhx qơư cux tâu muôz siêz. Pos Tạ Thị An, tsôngv box nhoz tuêv 9, phường Quyết Thắng, đrôngs Sơn La heik:

          “ Muôx yêz sâu têx vuôz tsuôz kiês nênhs, muôx lênhx nênhs tuôx sâu ciês hâur cxuô ziv, pêz pov lơưr lok six jông siêz gra têx vuôz tsuôz kiês nênhs por trâu sâuv yêz, pêz lok six jông siêz”.

          Sir jos tuôr jông vêv xênhz tênhx qơư hur đu- njuôz jông, têx pox niêv công nhân tênhx qơư li hâux lưv uô txơưv tsi tâu ntâu lênhx nênhs tsov cưv ntâu txos taz sik lok six muôx ziz njiêz./.

(Bích Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Hnuz hêir nênhs Cho liêz nhoz Yên Bái chax chêk tuô lov cxuô zav caz hmoz

Hnuz hêir nênhs Cho liêz nhoz Yên Bái chax chêk tuô lov cxuô zav caz hmoz, phênhv ntâu zos kriz uô trâu luz hli 2 hli 3 hli ntux. Taz sik, tsôngv px nhoz hâur thax tsav qơư co cux pâuz shor hêir nênhs Cho chax chêk tuô lov cxuô zav caz hmoz muôx txix thâuv tưs lok, tsuôk pâuz chor lâuk, pox côngz zơưv côngz đrav ntêx tưz zênhx kriz uô zuk hêir nênhs chax chêk tuô lov caz hmoz đhâu ntâu tiêv lok thiêz hâur têx shông muôx cxuô zav caz hmoz cux ruôr hiêv tas ntâu txos tsôngv px sđ têx kôngz lôngk, tsoz chos. Chênhr zos li hêik ntơư, tsôngv px hêir nênhs Cho thiêx kriz hnuz tuô caz hmoz cov sđ têx kôngz lôngk lox hloz jông, sâu tâu nju kôngz thiêz tâu uô txos trâu nhiv no tsik chiê pôngz plox. Trơưk li pos Triệu Thị Tiếp nhoz xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái hêik pâuz: Txos trâu hnuz tuô caz hmoz co, tsôngv px tsuv bax cxix cxuô zav li nôngz poz cưk, nôngz blêx, nôngz tâuz, lâuv huôz xênhz, nôngz tâuv….thiêz muôz chor nôngz kôngz co chox lok ciz trâu hâur hiêk cov siêr chiê tuô caz hmoz tsik ruôr hiêv txos zuk têx kôngz lôngk

            Băng: “Txix thâuv ntêx thâuv nzor uz lok, pêz hêir nênhs Cho liêz  cux zênhx muôx chax chêk tuô caz hmoz thiêz hnuz tuô caz hmoz ntơư, tsuv sơưr cov nzor thiêz bax cxix cxuô zav nôngz kôngz chox lok ciz trâu hâur hiêk cov têx kê caz hmoz tuôs, tsik ruôr hiêv sđ têx kôngz lôngk”

Têx nôngz kôngz thâuv ciz tâu siêr, muôx têx jiês chox nox thiêz chox muk ư trâu têx vax jâuz thiêz hâur têx liêx têz chiê tuô caz hmoz. Têk cê ư chor nôngz kôngz ntơư thiêz cê ntuôk tiêk “Hnuz no zos hnuz tuô caz hmoz, cur chuôz zis bax cxix cxuô zav nôngz nôngz nôngz tsa chiê tuô caz hmoz tsik chiê caz hmoz uô ruôr hiêv txos chuôz zis têx kôngz lôngk”.

Đhâu ntơư, lênhx pox niêv co thiêx tâu lok đros chuôz zis nox yêik thiêz muk uô đuô zav hâux lưv txơưr. Pos Thiều Thị Sính,  nhoz jos Lũng Hà, xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái hêik pâuz nzir:

        Băng: “Hnuz tuô caz hmoz tsik chêir li chas?Hnuz tuô caz hmoz, chuôz zis puôr lênhx muk uô tâu cxuô zav hâux lưv li cxiê hnuz, taz sik thâuv zuôr muk uô đuô zav hâux lưv tsuv muôz cxuô zav nôngz kôngz chox lok ciz hauar ziêk chiê tuô caz hmoz. Chax chêk no cux tâu chuôz zis thiêz tsôngv px kriz uô hâur niêx shông”

Nhiv no, khoa học kỹ thuật ziv hnuz ziv huôv tsar thiêz hlôngr yiêz, tsôngv px hêir nênhs Cho liêz nhoz Yên Bái cux pâuz sir zôngv cxuô faz tsưr ziv tuô cxuô zav caz hmoz chiê sđ têx kôngz lôngk, tsoz chos hloz lox jông, sâu tâu nju kôngz. Taz sik hêir nênhs Cho liêz nhoz thax tsav hêik ntơư cux tsênhv tuôr tâu zuk hêir nênhs chax chêk tuô caz hmoz thâuv ntêx thâuv nzor thiêz cux zos yax kriê têx mê tuz mê nhuôv pâuz tsưx phưv zuk têx kôngz lôngk, tsoz chos./.

                       Tsu cxêik nhênhv- Thiều Nghiệp- VOV Tây Bắc