Sơn La: Chính phủ Ban chox kriê phax tar têx nênhs fêv “Sik thav lok têx tsưr ziv phax tar zuôr muôs lênhx nênhs đhâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv”

Tsuôk xav txix hâur shôngk shông 2016 txos nhiv no, têx cơ quan muôx vax huôv tưz qênhz pov 868 txuz, 1.140 lênhx tiz nênhs fêv, nziêk đas muôs 2.335 lênhx nênhs. 80% ntâu txuz zuôr muôs lênhx nênhs trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv, phênhv ntâu zos đhâu têx cêr mul lok đriv têz VN-Campuchia, Lok Tsuôk thiêz Trung Quốc, hâur co muôs muk Trung Quốc tsav 70%. Têx lưv lươngv muôx vax huôv tưz chơưv paz, lênhk tol tâu xar muôx 3.500 lênhx nênhs, hâur co 1.100 ntâu lênhx zos têx lênhx trâus têx nênhs fêv nziêk đas muôs. Têx nênhs fêv ntơư tsưr ziv hâuz nziêk zos: Sik thôngx siêz đros têx lênhx nênhs saz têz qơưk đrâuv chox nênhs muk ndis shuôs ntux uô si, muk seiz yuô têx cưr tix nênhx tsa cxênhz jê, muk uô hâux lưv, muk nriêr txir zuôr tsi trơưk chei, đas nziêk uô gâux uô đrâul, uô mê nhuôv puôs..... Chiê jux juk txo grêk tsơưs thiêz ruôr por tsês têx txuz nziêk đas lênhx nênhs muôs li heik co, Chính phủ tưz chox kriê têx lưv lươngv muôx vax huôv, cxuô thax tsav qơư sir jos uô hâux lưv phax tir thêir têx lênhx tiz nênhs fêv ntơư. Taz sik, hâux lưv no cux tsênhv njiz ntâu phiv liv. Đại tá Lê Văn Chương, Cục phưv cục cảnh sát nhênhz chơưv, Bộ Công an heik pâuz:

“Phiv liv yax zos têx nênhs fêv nziêk đas lênhx nênhs muôs, muôx 70-80% zos muk muôs đhâu luôs 2 chas têz qơưk. Chênhr viv li nhiv no, têx nênhs fêv lok sik têx lênhx trâus nziêk đas muôs tsênhv nhoz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk viv li lok six phiv liv, lar heik zos nhoz têx têz qơưk, pêz tsi tâu muôx cêr seiz lax, thôngx ziv lok sâuv siz paz uô têx nuv qênhz yuôx. Iz kro thiêz zos thâuv têx lênhx trâus nziêk đas nhoz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk lơưr tsi muôx iz zav ntâuz ntơưr tưs mak tsi pâuz tsênhz shor lơưr nhoz kror tưs, thiêz lênhx tiz nênhs tưk tsênhv seiz car, njêik lơưr. Tiv 3, tsuv muôx têx lênhx nênhs car uô đreiv têx nuv no chiê sơưr tơưv txênhz, tir thêir chor nênhs fêv co”.

Uô li chas chiê chuôz tsar tiês phax tar têx nênhs fêv nziêk đas zuôr muôs lênhx nênhs thôngz đhâu muk nhoz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk tsi trơưk chei? Ntơưv phêv thaov, chor đại biểu tưz sik pheiz kênh, siz heik kriê ntâu tsưr ziv txix têx tsênhv tsênhz ntơưv zuk thax tsav qơư, chiê gra siêz thiêz uô tâu jông luôs hâux lưv phax tar phax tar, sơưr tơưv txênhz têx lênhx tiz nênhs fêv. Têx tsưr ziv ntơư zos: Tsuv huiz tôngv tas nro cxix luôs chính trị sik đros uô; thiêz uô ntâu faz tsưr ziv; cxơưz tiês hâux lưv yax kriê đros ntâu tsưr ziv, tsênhv njiêz chiê tsôngv box sđ pâuz tsênhz lok têx nênhs fêv li tsưr ziv hâuz nziêk; têx lưv lươngv muôx vax huôv uô jông hâux lưv qênhz yuôx, pâuz tsênhz lok lơưr têx tsưr ziv, nuv uô; sik hux jos truôx chiê sơưr tơưv txênhz, phax tir thêir tâu jông; iz chas ntơư muôx ntâu faz tsưr ziv paz tsôngv box cxuô heir nênhs tsơưs sir jos hla đhâu cêr yeiz pluôs. Đại tá Phùng Tiến Triển, Phưv Giám đốc Công an tỉnh Sơn La heik:

“Zuôr chênhz zênhv txix têx txuz sơưr tơưv txênhz, phax tar têx nênhs zuôr muôs uô luôv zax zênhz tsi trơưk chei txơưr đuô....., pêz tưz chêx tsôngk thiêz muôx tsưr ziv jông, muôx cêr sik hux jos truôx đros têx phongx công an chor huyện, TP hâur tỉnh lês car uô đreiv têx nuv no. Thiêz muôx cêr hux jos đros công an, pênhz phax têx tỉnh đriv têz faz Bắc. Nhênhz chơưv trâu cấp ủy hâu nov huiz tôngv tas nro cxix luôs chính trị thiêz tsôngv box sđ đros uô phôngz yaox phax tar têx nênhs fêv nziêk đas zuôr muôs lênhx tiz nênhs”.

Hâur têx lênhx trâus nziêk đas, muôs ntơư, pox niêv thiêz  nhuôs zâu tsav ntâu đuô hur si. Chênhr viv li, T.Ư Hội Liên hiệp pox niêv VN chox kriê têx pox niêv vir ndâuk cxuô cấp tror uô lơưr ntâu faz tsưr ziv tsênhv tsênhz, hâur co, chêx tsôngk trâu “hâux lưv yax kriê hlôngr yiêz tsưr ziv, siêz xar ntơưv côngv thôngx”; chuôz tsar tiês têx tsưr ziv paz chor pox niêv vir ndâuk hla đhâu yeiz pluôs. Pos Nguyễn Thị Tuyết, Phưv Chủ tịch Hội Liên pox niêv VN heik pâuz:

“Pêz cux tsuv uô jông hâux lưv yax kriê, gra siêz tsưr ziv jênhv pâuz trâu tsôngv box, lar heik zos têx pox niêv nhoz tox siêz đêz đrôngs. Thiêz pêz zuôr tror sir jos paz trâu têx lênhx trâus luôs nziêk đas muôs co chiê lơưr sir jos hâur luz nênhx đros sđ tưr huôv tsar uô nox uô hnar. Thiêz zuôr tror nhênhz chơưv, paz trâu cxiv tsa têx tsênhv chei lok phax tar zuôr muôs lênhx tiz nênhs, cux li paz têx lênhx trâul luôs nziêk đas muôs ntơư”./.

(Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tir thêir caz moz HIV/AIDS

1, Tir thêir caz moz HIV, tsik chiê cik đhâu pư uô cê lok zos tsik chiê cik đhâu qơư mok:

-Uô luz nênhx jông, tus txir tsuôk zos đros tus niêv pư uô cê thiêz oz niêv txir ntơư tsik tâu trâus cik caz moz HIV thiêz tsik tâu đênhr tus uz tus no uô đaz uô tuôs thiêx tsik traus cik caz moz HIV.

-Zos đros tus zuk tsik pâuz tsênhz  shor trâus cik caz moz HIV lok tsik trâus, thâuv đros pư uô cê, uô gâux uô đrâus, tsuv sir zôngv hnaz zak zưr thiêx tsik trâus cik caz moz HIV.

-Sir zôngv yuôx tuô caz moz HIV; ntơư zos zav yuôx li: No nox xy 9 thiêz Mê pha, zav yuôr no chox lok plênhr trâu kror qơư mok, lok sik plênhr trâu luz hnaz zak zưr.

-Thâuv pư uô cê ntơư, tsik chiê têx cuô đêx hâur qơư mok lo trâu têx tơưr grêix thax tsav qơư mok.

-Chor hluôk tuz hluôk nzêik, thâuv tsik tâu siz zuôr uô txix gơ]v, tsik tâu pư uô cê, thiêx tsik trâus cik caz moz HIV.

2, Tir thêir caz moz HIV tsik chiê cik đhâu trox nyar:

-Tsik cxax zax zênhz

-Thâuv zuôr zôngv nyar cxax cxaz nzir trâus đas jos, lênhx nênhs co tsuv tâu siv nyar sêz pok trâus cik caz moz HIV.

-Tsik sir zôngv uô cê côngz cxax, têx chuôz zênhx sir zôngv tsuv tsâu yuôx tuô caz moz HIV.

-Tsik đros lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV nhoz uô cê.

-Tsik đros lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV sir zôngv têx chuôz zênhx li: Blêiv qêik, cxuôv hniêr, txiêz txiêr trâu têk.

3, Tir thêir tsik chiê cik caz moz HIV txix lênhx nênhs trâu mê nhuôv:

-Tus pox niêv vir ndâuk tưs trâus cik caz moz HIV, jông đuô mak tsik cxoz xênhz tuz ci; viv zôngx ziv cik caz moz HIV txix lênhx niêv trâu mê nhuôv zos 30% thiêz mê nhuôv zôngx ziv trâus tuôs hâur tus niêv chêr, qir tiv zos caz moz HIV uô ruôr hiêv thiêz uô trâu tus mê nhuôv hâur niêv chêr hloz tsik yênhx nênhs.

Pox niêv trâus cik caz moz HIV, xênhz tuz ci hâur chêr, tsuv muk sêiz njuôk shuôk trâu tsêr kho moz chiê cưk yuôx hêik kriê lok têx faz tsưr ziv tir thêir caz moz HIV./.

               (Tsu cxêik nhênhv-Tuyết Lan)