Buô shông, sik thav lok sâuv têx cêr uô bluô nux txix tsưr ziv tu zus buô têz nhoz TP HCM

Muk shuôs qơư tu zus buô têz Phú Hữu, nhoz txox cêr Nguyễn Duy Trinh, phường Phú Hữu, quận 9, TP HCM hâur têx hnuz hâur shôngk shông yiêz 2019, xuz thơưx uô trâu seiz njiê pov njôngr zos yênhx châuv tuk buô têz tâu tso lak yar hâur iz luz vax đar nhoz iz saz têx qơư cxiv uô cơư thiêz zus. Hok saz hâur têx qơư cơư co zos yênhx puô tuk têz txơưr đuô. Tix lâus Vũ Văn Thành qơư tu zus buô no, tsênhv zus têx nôngz buô têz tâu zuôr txix Thái Lan lok.

Co cux zos tsưr ziv hlôngr yiêz huôv tsar tu zus tsiêx cxu uô tâu trơưl têk hâur thax tsav qơư. Đros thiêz 4 cxênhz xưv phaz ar têz, tix lâus Thành tưz yưv pênhr uô qơư tu zus buô têz đros thiêz  pênhr nhiêx muôx nhos iz tỷ đeiv. Qơư tu zus tâu pheiz uô ntâu guôx zus, iz luz guôx tâu cxiv uô muôx iz yar tiêx chiê trâu chor buô muôx qơư ndis mul lok. Têx guôx thiêz qơư no cux tâu cxiv uô fiv đros trâu buô têx ntu hloz lox li: Chor nhuôv buô mê, chor buô tưz hloz jos, buô tưz zuôr sha mê nhuôv lok sik buô tsênhv zuôr trâus tu jông cov tsi muôx moz....., chiê zôngx ziv seiz car, qênhz shuôs. Tix lâus Thành heik pâuz, muôx nhos 10 shông lok no, tix lâus thiêz têx chuôz zis tsôngv px tu zus buô têz Phú Hữu, Quận 9 tưz cxiv uô tâu bê, qơư sâu zuôr nhoz ciêz đrôngs TP HCM thiêz hâur hur si têz qơưk. Niêv buô têz thiêz tơư buô têz txix no tâu muôs muk trâu cxuô tỉnh faz Tây, faz Trung, muôx têx muôs trâu faz Bắc, tâu sđ njênhs thiêz nhiêv zuôr txos viv têx buô jông. Tix lâus Vũ Văn Thành heik:

“Viv nhoz no zuk zus tso lak yar thiêz puz tsơưz, puz poz cưk trâu nox viv li, têx tơưr grêix chi thiêz tuôz, muôx grêix đuô pir li lưv zav grêix buô. Tu zus trơưk tsưr ziv sik hux jos viv li zuk zok nriêr qơư sâu zuôr tsôngv px têx buô thiêz zuk muôz nôngz trâu lơưr zus, zus thâuv tưs muôx 15-30 cir mak tror sâu chor buô co lok thiêz muôs trâu lưv thax tsav txơưr đuô”.

Zơưv Phạm Văn Nhơn, iz hâur têx lênhx đros tu zus muôx tsưr ziv tu zus tâu ntêr shông hâur Tổ hợp tác tu zus buô têz Phú Hữu, TP HCM heik pâuz: Nhiv no, tu zus buô têz zos iz hâux lưv zôngx ziv uô thiêz muôx phênhv sâu siêz. Buô têz muôx đas jos jông, viv li tsơưs muôx moz, thiêz buô têx zav nox phênhv ntâu zos jâuz, đrox viv li tsi yuô tas nhiêx txiêx ntâu. Zov chênhr zos muôx ntâu qơư sâu zuôr têx buô têz, gri txix 130 cxênhz txos 200 cxênhz đeiv iz cir, taz por lênhx nênhs zus muôx liv. Xưk li têx qơư tu zus buô têz nhoz Phú Hữu, buô têz grêix thiêz buô têz nôngz mak muôx tsi txâuk muôs trâu lênhx nênhs zuôr. Zơưv Phạm Văn Nhơn heik:

“Buô têz no muôx iz kro zos tsi tas ntâu krâur puz, xav tsi tâu hnuz nhôngs jông muôs, viv zav buô no hloz lok six kênhz. Muôx đaz tsi puz li ntơư, muôx poz cưk puz poz cưk, muôx kok liêz puz kok liêz, muôx jâuz puz jâuz, đaz tsi nưk tưz nox, chênhr li ntơư, lênhx tưs cux puôr lênhx tu zus tâu hur si. Têx buô no zos buô grêix hur, iz kro zos li heik tas co thiêz têx buô têz mak tsi muôx trox, tsi trok, nhiv no phôngz yaox nox tsiêz, lơưr khênhr nox buô têz mak zos li no”.

 Nhiv nor têx lênhx nênhs tu zus buô têz nhoz Phú Hữu muôx têx bax tâu nôngz buô trâu zuk qơư zus thiêz trâu ciêz đrôngs. Đros thiêz buô têz grêix, cux seiz lênhx nênhs zuôr zoz qơưx li chas, têx qơư tu zus muôx têz muôz tâu têx tuk nôngz buô txix 10-80 cir iz tuk. Xav kror đruôz đraz, zos zôngx ziv, lênhx tsưr iz qơư tu zus buô têz đar 2, 3 cxênhz xưv phaz đros thiêz 2, 3 puôk tuk buô mak muôx têx sâu tâu nhos 400-500 tsov đeiv iz shông. Hok têx lênhx nênhs tuôx uô jos mak cux tâu nhos 300 cxênhz đeiv iz hnuz lok sik txix 5-6 tsov đeiv iz hlik viv li cux tâu trơưk tsưr ziv thiêz. Tix lâus Mai Văn Thương, tuôx uô hâux lưv hâur qơư tu zus buô têz nhoz Phú Hữu, TP HCM heik:

“Cur muk txiêr tsơưz lok buô nox, qêz suô têx guôx buô....xưz, mak tâu ntâu đuô pir li uô hâur tsêr, hâur qơư nhoz. Nhoz tsêr mak sir jos khưr uô liêx têz, lok nhiêx cux tsi bâuv li tu zus buô. Nhiêx côngz mak khênhr tâu txix 300 txos 300 ntâu iz hnuz”.

Ntơưv VN, tu zus buô têz muôx txix shông 2002 thiêz huôv tsar tu zus ntâu txix shông 2005 txos nhiv no. Têx shông jê lok no, hâur ciêz đrôngs khênhr zuôr ntâu txos têx grêix buô têz. Thiêz trơưk li ntâu lênhx nênhs tsưr ziv, siêz xar, nox grêix buô têz hâur shôngk shông, shông yiêz zuôr njiz ntâu kror jông thiêz cêr vav mênhx./.

(Tiến Dũng-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Yên Bái: Nênhs Tày Mường Lai li cưr cxiêx “ khắp lỉn chiêng”

          Co zos lênhx hluôk nxeik nênhs Tày nhoz xã Mường Lai li luk heik cưr cxiêx zâuv hluôk tuz mul uô si ntơưv ntênhs phêv ntux yiêz zos Nguyễn Thị Chỉ heik. Taz sik lênhx hluôk tuz tsi tuôx, lênhx hluôk nxeik heik cưr cxiêx chiê heik tơưv zuk li txox cêr qiv siêz viv njiz tsi tâu tul zuk hluz, đhâu cheix ntux yiêz cxuô lênhx ho tror mul uô kôngz uô lông lơưv. Tsi pâuz muôx pok thâuv tưs, têx jax cưr cxiêx tưz đros đreiv hâur nênhs Tày li luz nênhx xênhz huôx niêx hnuz, yênhx nênhs Tày Lục Yên heik cxuô, Mường Lai heik taz li vênhx huôv jông. No zos cưr cxiêx siz lưr, hluôk tuz hluôk nxeik sik đros heik, tâu nênhs Tày heik hâur têx hnuz li nox yôngz, ntênhs phêv, tiv zix zos thâuv txos cheix ntux yiêz. Cưr cxiêx heik txos luz nênhx xênhz huôx niêx hnuz, uô kôngz uô lông, cêr gâux cêr đrâus, viv li thâuv heik, thâuv mnôngs pov lok six txưv haox thiêz jông siêz. Niêv lâuk Nguyễn Thị Chỉ, nhoz jos Làng Nhàn, xã Mường Lai heik:

          “ Iz jiês jiês thâuv mnôngs zuk mênhx cxưx li cưr cxiêx siz lưr pov lok six jông siêz, tsuôk xar heik ciês xưz. Viv li thâuv tsi uô hâux lưv tul tsi cur puôr lênhx mul heik nênhs lâuk txơưx heik kriê cur heik cưr cxiêx”.

          Thâuv pax txir đuôx qir tơưk đơưz vos sâuv têx tox trôngz cux zos thâuv hnor têx suôz cưr cxiêx “ khắp lỉn chiêng” heik sâuv cxuô jêx jos nênhs Tày. Hâur six hơưv no, thâuv tưs lơưr cux heik cưr cxiêx “ lỉn chiêng”, cxôngx kruôk txos têz qơưk, txos luz nênhx tsâu sor…Luk cưr cxiêx siz lưr zos kir têx luk pax luk tâuv chiê heik tơưv zuk li siêz xar, tiv zix zos cưr cxiêx gâux đrâus. Cxôngx têx suôz cưr cxiêx co, tưz muôx ntâu lênhx hluôk tuz hluôk nxeik yênhx txix gơưv. Heik txos heik cưr cxiêx “ khắp lỉn chiêng”, nghệ nhân ưu tú Hoàng Quang Nhạn, nhoz xã Mường Lai, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tưz muôx 50 shông tuôr tsês thiêz xar tơưv têx jax cưr cxiêx mênhx cxưx Tày puz pâuz:

          “ Heik cưr cxiêx mak sênhr suôz thiêz txơưv heik ciês. Heik cxuô mak zos heik cưr cxiêx siz lưr. Hluôk tuz hluôk nxeik heik chiê nriêr pâuz lok tuk zuk hluz zuk nhiêv. Tov kaz no yênhx txix yênhx gơưv. Co zos heik cưr cxiêx khắp”.

          Ntâu shông tror lok no, heik “ khắp lỉn chiêng” mênhx cxưx Tày Lục Yên heik cxuô, Mường Lai heik taz trâus pôngz plox, cxênhx hluôk tsi nhiêv heik zuk mênhx cxưx li cưr cxiêx li cxênhx lâuk thiêz. Viv li, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tưz chox cưr cxiêx “ khắp” lok hâur huôx tôngv tưr thik hâur ntênhs phêv nhoz tiv phaz. Cxôngx co zaz zâuv tâu chôngz hluôk nênhs sik đros phuôx huiz, tuôr tsês mênhx cxưx li têx tsiv grê vênhx huôv chax chês. Zơưv Lý Đạt Lam, tsar phongx vênhx huôv- thôngz xor mông huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái puz pâuz:

          “ Phongx vênhx huôv tror heik trâu huyện krêz uô têx tsưr ziv li cxơưz tiês yax mông txos têx cxênhx nênhs tsôngv box cux xưk li cấp ủy chinhr quyênx tiv phaz chiê muôz siêz jênhv pâuz lok tsiv grê vênhx huôv mênhx cxưx. Zôngv Sở vênhx huôv li phênhv nhiêx txiêx paz txưv krêz têx lớp kriê heik cưr cxiêx trâu cxênhx hluôk nênhs. Thôngz đhâu co huyện cux xưk li têx xã tsưr tsix têx jiês thik heik cưr cxiêx thiêz tsưr tsix mul heik ntơưv tỉnh, cxôngx co muôz siêz tsiv grê vênhx huôv chax chês jông”.

          Hâur têx hnuz hâur shôngk shông yiêz, nênhs Tày Mường Lai ho sik đros mul ntơưv têx tsêr lơưx jâuv heik cưr cxiêx, sik đros phôngv cov iz shông yiêz ntux nas jông, sâu tâu kôngz tâu lông, jêx jos ngaz tul, bluô nux./.

                          (Thừa Xuân- Txâur Vax cxeik nhênhv)