Hêir nênhs Tày Bình Liêu li chei txênhv tsêr yiêz

`Chiê uô tâu iz luz tsêr pôngz lok six ntâu côngz đas jos viv li tsôngv box khênhr uô jông têx chei no. Hnuz zuôr txênhv tsêr yiêz, tus tsưr tsêr thâuv tưs cux hu txir nênhz tuôx xeir hnuz nhôngs, seiz sêz tis xưv caz, thax đaz trâu kror tưs, qơư uô kror chuz, kror txok trâur tơưk li chas thiêx jông, thâuv xeir thiêz seiz tas li co lơưr mav qir qêz suô luz tsêr cov hur si, đu lus. Zơưv Trần Sìu Thu, tsưr tsêr iz chuôz zis heir nênhs Tày nhoz jok Đồng Thanh, xã Hoành Moô, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh heik pâuz:

“Txênhv tsêr yiêz mak tuô iz tus buô, 2, 3 tus keiz, cux seiz chuôz zis muôx lok tsi muôx, chôngz cưr tix nênhx tsa lok tsi chôngz mak uô jâuz mor, trâu cov txâuk sơưr đơưk nox hâuk, kror no cux seiz chuôz zis ntơư xưz, tsi cui tinhv pêk tsơưs trôngx. Hok têx jâuz mort xi hu pos zơưs mak iz tus keiz, iz luz tâuz hâu buô, iz tus co tư buô; 2, 3 tus njêl, chơưr, têx txir ntông, hu txir nênhz tuôx chox zuk mul hâur tsêr yiêz. Mul mak heik li no, tsưr tsêr, lơưr chuôz zis uô tâu vax tâu tsêr yiêz lơưv, muk nhoz hâur vax hâur tsêr yiêz thor cov iz tsêr nênhs sơưr đơưk nox nhoz luôs nxi, tsi muôx moz gênhk, khưr uô tâu nox tâu hâuk. Txênhv tsêr yiêz muôx kênh tus cưr tix nênhx tsa mak lơưr tuôx, muôz têx gâus ntiv, lok sik têik trâu đêx hâuk…..têx puz trâu lênhx tsưr tsêr”.

Trơưk li pos Hoàng Thị Viên, cux zos iz lênhx nhoz hâur jok Đồng Thanh mak nưk tiêk, txênhv tsêr yiêz cux seiz chuôz zis ntơư muôx lok sik txov nhêv, tsi tas zuôr nox hâuk ntâu thiêz lox:

“Tu tâu buô muôx nhos 30, 40 cir li ntơư mak muôz tuô lok txênhv tsêr yiêz xưz. Zos chuôz zis tưs tsi muôx mak tuô keiz xưz lok cux uô đhâu, lok sik mul ntâuk muôz 2, 3 tus njêl lok nox cux tâu tas nro. Thâuv ntêx chor lâul, lơưr tưz tsi muôx đaz tsi lok uô ntâu nox, cux hu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk tuôx đros nox kaz hâuk luôs, lov jêv. Hu txir nênhz tuôx uô nênhz, hu iz tsêr nênhs sơưr đơưk plis ndê tsêr yiêz, heik têx lâul tâu tas siv nênhx pâuz tiêk, chor tuz nhuôs uô tâu vax tâu tsêr yiêz hu pos zơưs, têx hloz têx zâu sơưr đơưk lol đros nox đros por hưv por zơưv sơưr đơưk cov nhoz khax kha, tsi muôx moz gênhk xưz”.

Đros thiêz nênhs Tày Bình Liêu, iz luz tsêr yiêz tâu uô tiêr zos têx đêx ar, shôngz ntông, đrox tsuôs. Taz sik, zov chênhr đuô, co zos cưr tix nênhx tsa cxênhz jê, chor nhoz uô paz uô pơưs sik thôngx siêz, siz hluz siz paz lok côngz đas jos lox tôngv uz no xưz. Đhâu têx sik paz cxiv uô tsêr nhoz, sơưr đơưk hâur jêx jok ziv muôx nzir cêr thôngx siêz truôx jông đuô. Co zos iz kro nênhs Tày nhoz Bình Liêu muôx cêr sik paz, sik hluz, zos tsưr ziv chiê tuôr truôx côngv thôngx sơưr đơưk nhoz thax tsav ntus đriv no li cêr sik thôngx siêz. Chênhr zos li co, tsôngv box thiêx tuôr thiêz uô tâu têx luz tsêr vuôk luôx trơưk li têx lâul thâuv ntêx iz txưv cxiv uô lok nhoz.

Nhiv no, iz chas têx tsêr cxiv uô khor truôx txix kuôr hlâu, xi măng, tsêr uô trơưk li chor lâul thâuv ntêx cux tsênhv muôx xưk li iz zav đaz tsi uô trâu sơưr đơưk seiz njiê pov têx lâul đrav ntêx li cêr thôngx siêz, côngv têk siz paz hla đhâu têx phiv liv thiêz cêr txov. Lar heik, têx luz tsêr cxiv uô vuôk luôx nhiv no tsênhv zos qơư jông chiê ntâu lênhx tsôngv kruô, têx cưr tix nênhx tsa tuôx ndis seiz uô si txos thax tsav nor. Pos Lý Thị Hoa, nhoz thị trấn Bình Liêu, heik pâuz:

“Tsênhz tiês, zuk vax tsêr tsôngv kruô ndis shuôs têz qơưk uô si lơưr tuôx txos cux lok six nhiêv, xar muk ndis seiz têx uz têx no. Iz zos uô tsêr li no mak lax, 2 zos tuôr tâu tsês chor lâul, zuk heir nênhs li têx txux chi jông thâuv nzor. Txơưv têx tuz nhuôs lơưr zuôr nhoz tsêr jông, tsêr yôngx siêz li chas, cux tsênhv tuôr tâu tsês iz đraz chiê por hưv têx lâul li txux chi tsưr ziv jông lok cxiv uô vax tsêr nhoz trâu cxênhx hluôk tov kaz no pâuz txos tiêk, chor lâul, pos zơưs, niêv txir lơưr txux chi uô vax tsêr nhoz thâuv ntêx zos cxiv uô li no”.

Nênhs Tày Bình Liêu tuôr thiêz por tâu tsês ntâu zav di sản vênhx huôv jông thâuv nzor, hâur co luz tsêr cxiv uô vuôk luôx chênhr zos kror jông đuô hur si chiê muôz qơư thiêz hu zâuv tsôngv kruô sơưr đơưk nhoz cxuô thax tsav ndis seiz uô si thâuv tuôx ndis shuôs ntux txos faz Đông Bắc-Bình Liêu./.

(Giàng Pùa VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Lênhx nênhs tuôr truôx pêz Hmôngz têx suôz sênhr cưr cxiêx

Txix thâuv tsênhv zâu, zơưv Vu x Ly tưz zênhx cơưv shâuv sưv đros pêz Hmôngz têx suôz sênhr cưr cxiêx. Viv siêz nhiêv, thâuv hloz lox muôx 15 shông, zơưv Vu tưz muôx suôz nto bê zos iz lênhx suôz jông thiêz pâuz hêik pêz Hmôngz têx suôz sênhr hêik cưr cxiêx. Xav txos trâu nhiv no, côngv thôngx hêir nênhs Hmôngz nhoz jos Bản Phố, huyện Bắc Hà, puôr lênhx pâuz txos zơưv Vu, zos iz lênhx truôx siêz bo, khơưk tsês thiêz huôv tsar truôx pêz Hmôngz têx txux chi, cxuô jax cưr cxiêx cxôngx nzor.

Tsênhz tiês, têx txux chi suôz sênhr cưr cxiêx muôx liv lox hâur pêz hêir nênhs Hmôngz li luz nênhx lox hloz tiêr nênhs thiêz tsôngv tuz nxêik hluôk sđ cux muôz têx suôz sênhr cưr cxiêx co chox lok siz lưr siz qiz muôx njiêz lul cêr gâux cêr đrâus, huôv tsar cêr uô nênhx jông….hâur têx hnuz kriz ntênhk hội lok sik nox yôngz cok huv đros pêz hêir nênhs Hmôngz luz nênhx niêx hnuz.

Txix hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhiv no, muôx yưv ntâu txux chi, vênhx huôv jông txơưr tsik siz thôngx; phênhv ntâu chor hluôk tuz hluôk nxêik nhiv no cux tsik yuôx moz siêz txos zuk hêir nênhs têx txux chi, suôz sênhr cưr cxiêx cxôngx nzor. Ntơư cux zos iz kro uô trâu zơưv Vu truôx siêz bo yax kriê tsôngv tuz nxêik hluôk sđ cơưv shâuv, khơưk tsês chiê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê pôngz plox: Tus muôv Nxêik x Shôngx xã Bản Phố shir phaz lul hêik: “Zơưv hloz Vu pâuz thôngz ntâu jax cưr cxiêx, cur cơưv tâu ntâu jax cưr cxiêx ntơưv zơưv hloz Vu. Pir li suôz sênhr cưr cxiêx uô nhaz, cưr cxiêx siz lưr hâur têx hnuz kriz ntênhk hội nthuôr uô cêr lov jêv”

Trơưk li zơưv Vũ Ngọc Hiếu, phưv chủ tịch uỷ ban xã Bản Phố hêik pâuz, nhiv no xã muôx 3 kror qơư, 11 paz tuz nxêik nthuôr uô cêr lov jêv pir li zơưv Ly Lao Vu. Txix ntơư, hâu nov xã tưz muôx luk kruôk txos thiêz paz mê njik nhiêx txiêx zuôr cxuô chuôz zênhx chiê huôv tsar uô cov tâu truôx luôs hâux lưv tso tơưv: “Pêz cux hêik cxuô lênhx sđ sik côngv đros nthuôr uô cêr lov jêv trâu têx hnuz kriz ntênhk hâur shông thiêz lơưr cux  sir jos đros uô. Txix ntơư, luôs hâux lưv huôv tsar, khơưk tsês chiê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cux uô tâu truôx?

Chênhr zos muôx zơưv Vu x Ly, hêir nênhs Hmôngz hâur thax tsav xã Bản Phố têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cux tsênhv huôv tsar tâu truôx đros 25 hêir nênhs nhoz tỉnh Laox cai tsik chiê pôngz plox./.

Tsu cxêik nhênhv-An Kiên-CQTT Tây Bắc