Têx phiv liv hâur krruôz kriê hâux lưv uô trâu lox tôngv jêx jok

nhoz nậm Pồ-Điện Biên

Shông 2015, đhâu thâuv suôv câuv jiês cơưv chos ndêz ntêr 3 hli, pos Lò Thị Yêu nhoz jok Nà Hỳ 1, xar Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên yưv pênhr muôx 10 triệu đêiv ntâu chiê chos chor ndêz xuz thơưx ciês. Qir thơưx uô mak yênhx côngz, ndêz tuôx jông, taz sik chor ndêz ho muôs tsik tâu, hnuz ntâu mak cux tsuôk muôs tâu muôx 5 txos 6 cir. Chor nhiêx muôs tâu tsik txâuk chiê thêv zuôr nôngz ndêz thiêz zuk têx côngz uô. Đhâu 2 shông sir jos uô, 2 jiês yưv pênhr uô tsik tâu đros yênhx cxênhz hnaz chos ndêz muôs tsik tâu, chuôz zis tso tsês thiêz hlôngr uô têx hâux lưv txơưr đuô. Yênhx puô hnaz chos ndêz đros nhiêx yưv uô tas ntâu nhiv no tso tsês khôngz.

“Xuz thơưx mak chos siv 500 hnaz, cux tuôx ntâu taz sik muôs mak tâu tsơưs, xưk li muôs tsik muôx nênhs zuôr. Jiês tiv 2 mak 1.000 hnaz taz sik muôs cux sâu tsik txâuk pênhr thiêz côngz thâux lok cux tas ntâu ho tsik muôx nênhs zuôr. Viv li nhiv no chuôz zis tsik uô lơưv tiv muôs tsik tâu hlo”.

Pos Yêu tsuôk zos iz hâur lok six chôngz lênhx nênhs tso tsês tsik uô, lok sik yưv pênhr uô taz sik kror hâux lưv tâu kruôz kriê mak tsik muôx chêx cur. Ciês shông 2018, chêx cur kriê hâux lưv uô trâu lox tôngv jêx jok ntơưv Nậm Pồ tâu ntâuk gri xưk li uô tsik tâu kror tưs hlo, thâuv tas nro huyện tsuôk muôx iz lênhx nênhs hâur tas nro 199 lênhx nênhs tâu kruôz kriê uô tâu txix kror hâux lưv tâu kriê.

Zơưv Lò Văn Nọi, Phưv Giám đốc tsênhv qơư kriê hâux lưv uô huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên puz pâuz: qir tiv muôx yưv qênhx shênhx co zos tiv pêx xênhv li txix chi, jênhv pâuz, cux xưk li chiv chir sir jos hla đhâu cêr pluôs, tsênhv six tok khov trâu têz qơưk paz.

“Đhâu thâuv kriê tas mak lơưr lax nriêr tâu hâux lưv uô. Thâuv kriê tas mak iz cxiê tsưr ziv muôx tsik tâu chêx cur, thâuv uô tâu hax huv mak lax nriêr tâu qơư muôs, zok nriêr zuôr zuz nôngz lok ntơưv no cux lax nriêr tâu. Chiê kriê tâu hâux lưv uô mak pêz cux sir jos yax kriê, taz sik nhiv no taz viv tsik muôx hok sik côngv kruôz kriê mak têx cơ quan txos six hơưv no tsik muôx têx hâux lưv zuk chor nênhs xar cơưv”.

Tsik muôx hâux lưv kriê truôx sik côngv kruôz kriê lơưr pêx xênhv li zoz qơưx, viv li hâur shông 2018, txơưv tiêk njuôk xav kriz 17 lớp kriê trâu xar muôx 540 lênhx nênhs, taz sik tsênhv qơư kriê hâux lưv uô huyện Nậm Pồ tsuôk uô tâu 37% tsưr ziv zos 6 lớp, muôx 199 lênhx nênhs cơưv. Thiêz chor hâux lưv kriê cux tsuôk zos kỹ thuật chos, tsês chiê, uô ndêz thiêz kỹ thuật cxiv tsa-zênhx zos chor hâux lưv tâu xav tiêk tsik muôx chêx cur sâuv thax tsav hâur ntu đhâu. Lơưr zơưv Nguyễn Văn Thái, chủ tịch UBND huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Nhiv no tsuôk hêik cov sir jos uô chos blêx liêx xưz tưz lax, tsik tâu hêik txos cov hlôngr yiêz siêz xar, tsoz chos, hax huv uô tâu chiê muôx phênhv sâu siêz đuô mak lok six lax. Viv li hâux lưv uô ntơưv tiv phaz cux lax. Têx hâux lưv tsik zos uô kôngz nuv mak hax zav lax, tiv têx hâux lưv no ntơưv no tsik tâu muôx txos ntâu. Viv li tsuôk muôx iz cxiê hâux lưv uô ntơưv tiv phaz li tu zus kêiz, buô, nhux tưv, phax tar caz moz…hok txơưr mak cux tsênhv huôv tsar tsik tâu tâu”.

Kror cxơưx hlo zos tiv tsik muôx hâux lưv uô, phênhv sâu truôx, viv li tsik tsơưs pêx xênhv nhoz Nậm Pồ tưz tsik xar txos phiv liv, nhiês cêr muk saz đrâuv têz qơưk chiê uô jos, uô nox tsik zos trơưk cêr chêi têz qơưk. Kror no tsênhv uô muôx yưv ntâu kror phiv liv tsik jông. Tsênhv njiêz no zuôr tâu hêik txos hâur jax sâu tiv oz đros njiêz luk “Hêik pâuz phiv liv qênhx shênhx lox tôngv tsik trơưk chêi tiv tsik muôx hâux lưv uô nhoz Nậm Pồ” hâur tsaz yênhx tov kaz. Zâuv tsôngv pox nhuôs sơưr đơưk tok mnôngs./.

(Vũ Lợi-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lù Văn Dương-Lênhx hluôk nênhs moz siêz lus kriê txux chi trâu chor nênhs đil muôs tsi pov cêr.

Luôs têx lâuk khênhr heik “jông 2 luz kror muôs, lax 2 cxeik têl”, li ntơư taz sik Lù Văn Dương hmôngr tsi jông, 2 luz kror muôs tưz trâul tsi pov cêr thâuv tsênhv zâu. Tix lâus luz nênhx tsuôk niêx hnuz nhoz hâur luz tsêr tsar lơưx mê, tsi tâu muk đros têx fôngx zưs cơưv ntơưr. Shông 2002, thâuv tix lâus tưz 15 shông, tâu hâu nov ntơưv qơư thiêz chuôz zis muôz jông six hơưv, tix lâus iz siêz muk Hà Nội cơưv ntơưr hâur tsêr cơưv Nguyễn Đình Chiểu, txơưv tix lâus pâuz tiêk zuôr njiz trâus lok six ntâu phiv liv chiê sưv đros tênhx qơư viv zuk tưz hloz lox, đhâu hnuz nhôngs, tsi pâuz luk Choz Tsiz:

“Xuz thơưx muk cơưv đrav tsêr cơưv mak phiv liv, lar heik zos phiv liv lok sâuv lul heik, tiv 2 zos hnuz nhôngs zuk tưz lox. Tsêr cơưv Nguyễn Đình Chiểu zos cơưv đros têx lênhx kror  muôs pov cêr, chor fôngx zưs kror muôs pov cêr mak  lơưr muk cơưv txâuk hnuz nhôngs. Txix têx li heik no mak muôx iz kro đaz tsi uô trâu zuk txax muôs. Taz sik đhâu zuk têx tsưr ziv, siêz xar sir jos hla đhâu têx phiv liv, cux xưk li chor cưk kriê ntơưr, fôngx zưs cêr paz mak jux juk cux hla đhâu têx phiv liv xuz thơưx thiêz nhoz sưv đros trâu cxuô lênhx sđ”.

Đhâu 10 shông sir jos cơưv txux chi hâur tsêr cơưv Nguyễn Đình Chiểu, shông 2012 Lù Văn Dương tror lok ntơưv qơư cxaz chuôz uô hâux lưv ntơưv Hội têx lênhx nênhs đil muôs tỉnh Sơn La, car seiz lok sâuv yax kriê thiêz lês uô hâux lưv kriê ntơưr, tin học trâu têx lênhx nênhs đil muôs tỉnh Sơn La. Chiê krêz têx lớp cơưv, tix lâus tsuv đros canr bôv hội viên muk têx xã, jêx jok hâur tỉnh, muk  txos chuôz zis vênhv tôngv têx lênhx nênhs kror muôs tsi pov cêr xưk li tix lâus tuôx muk cơưv. Txix shông 2013 txos nhiv no, thôngz đhâu têx lớp cơưv zos tix lâus Dương, đros tsưr tsix Hội thiêz têx tsưr tsix uô têx nuv jông siêz krêz, yênhx puô lênhx nênhs đil muôs hâur thax tsav tỉnh tưz tâu cơưv txux thiêz tin học. Niêv lâuk Hà Thị Thu, heir nênhs Mường, nhoz xã Tà Hộc, huyện Mai Sơn heik pâuz:

“Cưk kriê Dương cux moz siêz kriê viv li pêz sir jos cơưv. Zuk tsuv pâuz têx ntơưr co zuk thiêx cơưv tâu vi tính”.

Tix lâus Quàng Văn Tuấn, nhoz jok Tam, xã Chiềng Đen, kror muôs cux tsi jông, tsi pov cêr thâuv tsênhv nhiv kruôr muôx 6 shông. Đros thiêz cưk kriê Dương cêr moz siêz, tôngv zênhx, tix lâus tưz sir jos muk đros luôs cơưv thiêz txos nhiv no tưz zôngv tâu xor tôngx, meir vi tính:

“Cưk kriê Dương buôk ti kriê ntơưr thiêz tin học, cưk kriê lok six moz siêz kriê txux chi trâu pêz, viv kror muôs tsi pov cêr iz zav. Cơưv li no mak phiv liv cơưk, tsuv muôz têk xuôl ntơưr, sâu iz tuk ntơưr mak nhuôz hênhr, taz sik tsi cơưv tsi pâuz ntơưr, tsi pâuz sâu viv li thiêx sir jos cơưv”.

Trơưk li tix lâus Lù Văn Dương: Hur tiz si têx lênhx nênhs đil muôs lênhx tưs cux puôr lênhx muôx têx cơưv tâu chor ntơưr no, tsi tas li ntơư tsênhv muôx têx uô tâu ntâu zav nuv txơưr đuô xưk li chor nênhs kror muôs pov cêr thiêz, zos moz siêz thiêz sir jos. Chênhr viv li, tix lâus moz siêz, sir jos kriê txux chi trâu têx lênhx nênhs hmôngr tsi jông xưk iz zav li zuk. Tix lâus cux tsês ntâu six hơưv, hnuz nhôngs chiv chir zok nriêr, cơưv shâuv, cxaz chuôz têx jiês tưr thik zos T.Ư hội têx lênhx nênhs đil muôs VN phuôx tôngv. Xưk li jiês thik ONKYO 13, shông 2016-Jiês tưr thik tsês trâu lênhx nênhs đil muôs thiêz nênhs kror muôs tsi pov cêr txix 14 shông tror zar sâuv chiê cxơưz cxiz cêr cor cav nhênhv, sâu ntơưr Braille, tix lâus tưr thik tâu jông Châu Á Thái Bình Dương đros njiêz luk “Têx txux chi, suôz gâux, suôz trax đror đros luz nênhx”. Hâur Hội têx phôngz yaox vênhx huôv, nthuôr uô cêr lov jêv, tix lâus thâuv tưs tưz sir jos cxaz chuôz thiêz tưr thik tâu jông hâur têx jiês nthuôr uô cêr lov jêv hâur thax tsav thiêz têz qơưk. Tsưr ziv, txux chi sir jos hla đhâu têx phiv liv txos trâu uô tâu yênhx côngz, tix lâus Dương tsuôk xar tiz kro tiêk, cxuô lênhx sđ muôx luz nênhx li zuk puôr lênhx tâu cơưv txux, cơưv vi tính, tâu buôk ti đros têx mông, sir jos hla đhâu cêr txov, phiv liv:

“Vav thiêz xar cov cxuô cơ quan ban, ngênhx cxuô cấp moz siêz muôz six hơưv, paz nhiêx txiêx chiê tsưr tsix krêz lớp cơưv, hội viên thiêx tâu muk đros luôs cơưv txux. Thâuv cơưv tas, têx fôngx zưs ntơư zuôr đros luôs lưv tuk nhênhv tâu têx ntơưr uz no, ntơưr pov tsir, tâu buôk ti đros têx mông chiê gra siêz txux chi tsưr ziv jênhv pâuz. Đhâu têx lớp cơưv li co, mak têx lênhx đil muôs, kror muôs tsi pov cêr thiêx muôx six hơưv tâu buôk ti txos công nghệ thôngz xor mông thiêz têx txux chi, tsưr ziv kriê uô nênhx, huôv tsar uô nox hâur XH”.

Shông 2014, tix lâus Lù Văn Dương hmôngr jông zos iz hâur têx lênhx hluôk nênhs uô tâu nuv jông dự jiês cơưv hluôk nênhs uô tâu hâux lưv jông hâur tas nro têz qơưk; tâu tỉnh Sơn La, T.Ư Hội têx lênhx nênhs đil muôs VN, Hội cxơưz cxiz cơưv txơưx cơưv njê tỉnh Sơn La muôz ntâu ntơưr kruôs. Tix lâus tsênhv tsênhv zos tsov iêr chi cax nênhs trâul sêv luz chêr sir jos hla đhâu têx cêr txov thiêz phiv liv nhoz thax tsav tox siêz no./.

(Lường Hạnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)