Hêir nênhs Êđê luz xâur tôngx chox ntơưv têk li têx muôx liv hâur luz nênhx

Hêir nênhs Êđê, chơưr xơưs thiêz têx tsiêx cxu li: Keiz, buô, nhux lok sik tưv, luz xâur tôngx zos iz zav thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx thiêz lok six zov chênhr hâur lês uô cêr đaz cêr kruô, cêr phôngz cxưx. Xâur tôngx tsi tiêk zos zav huv uô trâu têx gơưv niêv txir, cưr tix nênhx tsa muôx cêr thôngx siêz truôx jông, mak tsênhv gra ntâu cêr shir phaz, hmôngr jông paz por hưv đas jos trâu lênhx nênhs thiêz. Co cux zos zav huv trâu lênhx nênhs chox luz xâur tôngx co chos luk, nhav trâu  têx đaz xênhz têz qơư, car đêx car ar, pos zơưs thiêz côngv thôngx sđ seiz njiê pov njôngr.

Trơưk li zơưv Y Le Niê, nhoz jok Ea Bông, xã Cư Êbur, TP Buôn ma Thuột:

“Trơưk li zuk heir nênhs tsưr ziv xar, hâur sđ luz nênhx nox nhoz mak txix thâuv xênhz zus tâu lok, lênhx tưs lok cux hla đhâu têx cêr txov thiêz phiv liv, tâu uô nênhz, hu plis, đơưk bê....tax txos trâu thâuv hloz lox mê njik, pâuz gak, pâuz muk cêr mak thâuv co qir uô lơưr zuk heir nênhs têx chei zos chox xâur tôngx, chei uô no zos 3 khoz chơưr thiêz iz tus kuôz buô chiê choz trâu lênhx nênhs paz max thâuv xênhz zus tuk nhuôv no đros thiêz tsưr ziv xar, zos zuôr por hưv jông trâu lênhx nhuôs co nox nhoz luôs nxi, tsi muôx moz gênhs. Txos thâuv muôx chuôz muôx zis, muôx pox niêv mê nhuôv zuôr uô nênhz seiz, thâuv co zos iz tus lak buô thiêz 5 khoz chơưr xơưs, uô suôx câuv chei chox xâur tôngx ntơưv zuk niêv zuk txir zus zuk chiê hlôngr trâu chei chox xâur tôngx tov tos niêv têik zơưv txir, viv co zos chei nhiêk txơưr nhiêk tsi siz thôngx iz zav. Đros thiêz tov tos niêv têik zơưv txir mak lênhx txir nênhx qir tâu uô nênhz seiz, uô chei no zos zuôr iz tus buô thiêz 5 khoz chơưr xơưs, muôz luz xâur tôngx co chiv 5 kro trâu”.

Trơưk li pos Hoàng Ngọc Lan Byă, nhoz jok Sut Mđưng, xã Cư Suê, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắc Lắc, chei muôz luz luz xâur tôngx trâu lênhx tâu uô nênhz seiz chox ntơưv têk tsênhv zos têx luk phôngv côngz hmôngr trâu lênhx nênhs ntơư cov nox nhoz khax kha, tsi muôx moz gênhs, uô tâu nox tâu hâuk, tu tsiêx lok pur guôx, uô kôngz lôngk lol pur cxaz.... Chênhr viv li, hâur lok six ntâu têx chei, đhâu thâuv lênhx txir nênhz uô nênhz thiêz muôz luz xâur trâu lênhx nênhs tâu uô nênhz seiz ntơư chox tas, chor nênhs hâur tsêr, têx cưr tix nênhx tsa cxênhz jê thiêz têx lênhx tuôx đros seiz nênhz, uô hâux lưv cux muôz iz luz xâur tôngx, khi têx txox hluô trâu lênhx nênhs co têk thiêz đros phôngv têx lo luk jông chiê uô nênhx nhoz shir phaz lus, tsi muôx moz muôx gênhs.

“Muôz xâur trâu lênhx nênhs tâu uô nênhz seiz chox zos chiê trâu lênhx nênhs no muôx jông đas jos sik tưr đros luôs lưv tus huôv tsar uô nox uô hnar. Iz chas lênhx tâu uô nênhz seiz mak tsênhv muôx hur si nưk pox niêv thiêz têx niêv têik, đaz lâus tov tos niêv têik zơưv txir lơưr đros uô thiêz, cux tâu lênhx txir nênhz phôngv têx lo luk jông trâu chor nênhs heik co cov muôx đas muôx jos jông, tu tsiêx cxu trơưk têl, uô kôngz lôngk sâu tâu nju”.

Hâur nênhs Êđê li têx chei cêr nênhx phôngz cxưx, luz xâur tôngx tsênhv zos zav huv trâu têx gơưv tuz nxeik hluôk muôz siz chos luk uô txix gơưv thâuv uô gâux uô đrâul siz sưv, hluz trâul jông. Iz chas ntơư, thâuv 2 tus tuz nxeik tưz muôx cêr siz nhiêv, hluz trâul mak lênhx nxeik zuôr heik trâu niêv thiêz txir muk tov tos tuz tsêr chiê đros chor lâuk tos tuz thav thiêz muôz luz xâur tôngx krêiz heik chos tsês. Thâuv muk li co, têx zav tsuv gra đros muk cux seiz lơưr tos tuz zuôr trâul txos têx zav li chas mak gra zav ntơư, taz sik thâuv tưs tưz tsuv muôx 8 luz xâur tôngx thiêz iz đeiv nhiêk êr, têx li no cux zos heik lol tos nxeik cêr ndo txiêx njis txos niêv thiêz txir têx côngz đas jos tu zus, kruôz kriê lênhx tuz hloz lox yênhx nênhs jông, tsiv txiêx. Hâur six hơưv uô têx chei co, luz xâur tôngx jông xưk iz zav Choz Tsiz luz mfleiz siz zuôr, zav huv chos luk, iz zav li txix no tror muk zar đros luôs lưv tus muôx txix muôx gơưv, hlôngr njêx muôs 2 tos niêv txir, 2 chuôz zis muôz gơưv tuz nxeik hluôk ntơư lok txik uô txix gơưv, nhoz uô cê, siz hluz tas tiêv.... Thâuv 2 tus tuz nxeik hluôk no sik đros cor txos luz xâur tôngx, mak thâuv ntơư qir yênhx txix gơưv, chos luk trâu 2 tos niêv txir, têx lâuk zuôr uô nênhx siz hluz muk tas iz siv. Gơưv xâur tôngx tâu muôz trâu 2 niêv txir hluôk no chox ntơưv têk, zos chos luk trâu sđ, trâu têx lâuk zuôr siz hluz, siz sâu lok uô txix gơưv, siz paz huôv tsar uô nox uô hnar cov muôx luz nênhx vav mênhx, xưk luôs.

Zơưv Y Hơ Êban, nhoz jok Knia 4, xã Ea bar, huyện Buôn Đôn heik pâuz, nênhs Êđê seiz hloz txos têx luk nhav, chos tsês ntơư, lar heik zos chor luk chos trâu têx đaz xênhz têz xênhz qơư, trâu pos zơưs, cưr tix nênhx tsa sđ. Chênhr viv li, zos thâuv bax tsi tâu muôx txâuk têx uz no xưk li têx luk tưz chos tsês mak cux seiz chuôz zis li chas, lơưr ho nduô six hơưv, hnuz nhôngs tsês, txos thâuv tưs bax tâu muôx cxix cxuô zav, lơưr mav uô lok cux tâu.

“Luz xâur tôngx tưz krêiz, chox ntơưv têk taz sik tsênhv tsi tâu txos hnuz nhôngs tưz tênhv lok sik bax tsi tâu muôx txâuk têx uz no xưk li tưz tênhv chiê mak muôx têx nduô đuô six hơưv, hnuz nhôngs tsês trâu tov kaz, iz zav thâuv ntêx, lơưr chor lâuk heik zos nduô xâur tôngx têk. Thâuv tưz tênhv tâu chiê tiêk, muôz iz tus fơư tưv, 7 khoz chơưr xơưs chiê uô têx chei li heik sâuv, hu pos zơưs, cưr tix nênhx tsa sđ tuôx đros nox đros hâuk, taz sik tsuv tok txos thâuv luz cheix ntux kruôr chiê sđ thiêx khôngv tuôx đros paz chuôz zis uô hâux lưv, đros nox hâuk, côngv cêr lov jêv”.

Thâuv ntêx, luz xâur tôngx zos pir trâu ntâu zav zov chênhr hâur hêir nênhs Êđê luz nênhx niêx hnuz. Nhiv no, txơưv tiêk têx chei li heik sâuv tưz tsi yuô tuôr tsês thiêz tsik uô ntâu li thâuv ntêx, taz sik nhoz trâu thax tsav tỉnh Đắc lắc, luz xâur tôngx cux tsênhv tâu tuôr tsês, por hưv jông tsi chiê pôngz plox. Thâuv pov muôx yưv trâu hâur têx hnuz kriz uô ntênhs, xâur tôngx yênhx iz zav huv jông tâu cxuô lênhx sđ siz heik kriê, uô xưk li iz txux chi cêr nênhx vênhx huôv jông tâu por hưv, tuôr tsês cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx niêx hnuz./.

(TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Lênhx nênhs kriê trax trâu chor hluôk

Suôz trax đror uô kho siêz khuôr hâur zơưv Đặng Văn Ngữ nhoz Phú Nhuận, đrôngl HCM luz tsêr thiêz hâur têx hnuz tsênhv taz tov muôx moz covid-19 no, cxuô luz tsêr cơưv ntơưr cux cơư kror trôngx; taz sik hâur zơưv Ngữ luz tsêr, muôx pos Nghiêm Thu cux tsênhv niêx hnuz shir phaz lul kriê cơưv zav trax tỳ bà trâu têx tuz nxêik shuv xênhz đhâu on lay; đros trâu tsưr ziv siêz xar njôngr, tsuv kriê cxuô lênhx sđ cơưv shâuv cov pâuz zav trax no. Hâur 20 shông đhâu, pos Nghiêm Thu uô hâux lưv kriê cơưv trax, txix tsêr cơưv cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội txos trâu tsêr cơưv Nhạc viện đrôngl HCM, muôx chôngz lênhx ntâu tus tuz nxêik hluôk tuôx cơưv zav trax hêik sâu:

          Băng: “Nhiv no cux thiêz chor nhiêv trax, cxuô lênhx sđ cux tsênhv taz tov sir jos khơưk tsês thiêz huôv tsar zav trax tỳ bà Việt Nam no, cov sđ thiêx pâuz tsênhz zav trax tỳ bà Việt Nam thiêz trax tỳ bà Suôr”

          Iz kror uô trâu lênhx cưk kriê ntơư xar tsik thôngz zos, tsuv uô li chas khơưk cov tâu tsês zav trax ntơư cov huv đros sđ siêz nhiêv, lar hêik zos fâuv tuz nxêik hluôk nhiv no. Trơưk li cưk kriê Nghiêm Thu: Tsuv uô li chas cov chor hluôk nhiv no pâuz to tâuz txos zuk hêir nênhs Việt Nam zav trax tsiv grê cxôngx nzor. Shuv xênhz Bùi Thị Ngọc Hân, tâu cơưv trax ntơưv cưk kriê Thu, cux zos hmôngr jông thiêz tsưr ziv siêz xar njôngr khơưk tsês chiê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx niêx hnuz.

          Băng: “Thâuv mnôngs cưk kriê Thu thâuv trax thiêx pâuz tâu tiêk, zav trax co ntâuk tâu ntâu luz suôz jông txơưr tsik siz thôngx, uô trâu chôngz lênhx ntâu tus nhiêv mnôngs”

          Cưk kriê Thu Hiền nhoz tsêr cơưv Nhạc Viện đrôngl HCM hêik txos cưk kriê Nghiêm Thu tiêk: Kriê cơưv zav trax ntơư cux tsik zôngx ziv cơưv tâu, tsik zôngx ziv kriê. Taz sik, cưk kriê Thu cux muôz siêz truôx bo kriê zav trax no trâu tsôngv tuz nxêik hluôk nhiv no thiêz ziv hnuz ziv muôx chôngz lênhx đros cơưv.

          Băng: “Cưk kriê Thu, txơưv muk txos trau kror tưs, cux uô trâu sđ nhiêv txos. Ntâu jiês thâuv tar su, hnor suôz trax đror uô lov jêv lul, cux zos cưk kriê Thu kriê trax trâu tsôngv tuz nxêik shuv xênhz bax muk tưr thi”

          Muk đhâu ntâu phiv liv hâur luz nênhx, thâuv tưs cưk kriê Nghiêm Thu, cux truôx siêz bo kriê tsôngv tuz nxêik hluôk nhiv no cơưv shâuv cov tâu zav trax cxôngx nzor hêik sâu muôx đros đrêiv hâur luz nênhx niêx hnuz nhiv no tsik chiê pôngz plox./.

                                                  (Tsu cxêik nhênhv-VOVHCM)