Tsi cxoz chiê hêir nênhs Thủy têx txux chi vênhx huôv jông trâul pôngz plox

Jok Thượng Minh, xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình tỉnh Tuyên Quang zos iz thax tsav txov nhêv. 100 ntâu lênhx nênhs Thủy uô nênhx nhoz hâur suôv qơư no têx tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox thiêz luz nênhx tsênhv tsi tâu huôv tsar li cxuô hêir nênhs txơưr. Uô nênhx nhoz đros heir nênhs Hmôngz, Cho, Tày, Pà Thẻn, viv li hêir nênhs Thủy têx txux chi vênhx huôv jông tưz jux juk trâul pôngz plox, uô siz shơưk đros luôs lưv heir nênhs têx txux chi. Taz sik, têx txux chi, vênhx huôv li: Lul heik, tsôngk tril yo hnar, lok sik lơưr têx txux chi heik cưr cxiêx, heik gâux cux tsênhv tâu tuôr tsês muôx đros đrêiv hâur hêir nenhs co li luz nênhx.

 “Hêir Nênhs Thủy heik iz txưv cưr cxiêx”

Hêir nênhs Thủy têx txux chi heik gâux, heik cưr cxiêx khênhr sênhr suôz heik lol cêr gâux đrâul, kruôz kriê têx tuz nhuôs uô nênhx, cêr huôv tsar uô nox uô hnar.... hêir nênhs Thủy lơưr khênhr nthuôr uô têx cêr lov jêv heik cưr cxiêx hâur têx hnuz tsiêz, thâuv sđ nhoz jâuv uô cê nox grêix, hâuk chơưr ntơưv têx ntus chuz. Lar heik zos, têx txux chi ntơư khênhr zos heik cưr cxiêx siz lưr, iz tus heik tas iz tus ho txeik heik.... Iz chas têx tuz nxeik hluôk hêik cưr cxiêx, chor lâuk nênhs uô niêv uô txir cux tsi so đros uô cêr lov jêv hâur têx jiês  tưr thik heik cưr cxiêx li co. Niêv lâuk Lý Thị Toàn, heir nênhs Thủy, nhoz jok Thượng Minh heik pâuz: “Nênhs Thủy txos iz jiês no tsuôk tuôr tsês tâu zuk têx lul heik, iz cxiê suôz sênhr heik cưr cxiêx thiêz tsôngk tril yo hnar, tsuôk zos đuz thiêz njuôz ntơư xưz”.

Tiv heir nênhs Thủy uô nênhx nhoz trâu jok Thượng Minh yuôr lok six tsơưs lênhx, viv li txos nhiv no têx ntơưr sâu tưz tsi muôx lênhx tưs pâuz txos. Chênhr zos li heik co, têx suôz sênhr cưr cxiêx cux jux juk trâul pôngz plox, tsi yuô muôx lênhx nênhs pâuz txos têx txux chi ntơư, tsuôk yuôr lok six tsơưs lênhx tâu heik kriê tsês trâu têx tuz nhuôs cxênhx tov kaz xưz. Nhiv no têx txux chi heik cưr cxiêx tâu por hưv, tuôr tsês cux zos kriê trâu têx mê tuz mê nhuôv tsuôk yuôr muôx 30 jax, hâur ntơư iz đraz zos têx jax yôngz, txir xeir, chei đaz kruôs.

Đros trâu tsôngv box cxuô heir nênhs tsơưs, lênhx txir nênhz zos lênhx zov chênhr hâur côngv thôngx, hêir nênhs Thủy cux xưk iz zav li co. Lênhx txir nênhz zos lênhx sơưr thơưx lês uô đaz kruôs, nox yôngz cok, chơưv kho moz gênhs, txi thor têx đaz xênhz têz xênhz qơư, car đêx car ar paz tsôngv px cov uô tâu nox tâu hnar, muôx luz nênhx tsâu sor thiêz têx lênhx txir nênhz co cux zos lênhx por hưv, tuôr tsês jông thiêz piêr kriê zuk heir nênhs têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv trâu cxênhx hluôk tov kaz pâuz txos. Iz chas co, têx lênhx txir nênhz, txir đaz txir kruô pâuz por hưv tsês tâu têx txux chi li heik sâuv phênhv ntâu cux pôngz tas, tsi yuôr chôngz lênhx, viv li ntâu txux chi vênhx huôv, cêr chei đaz kruô cux jux juk trâul pôngz plox. Zơưv Lý Văn Ngọc, heir nênhs Thủy nhoz jok Thượng Minh, heik pâuz: Nhiv no yuôr iz lênhx txir nênhz taz sik tưz lâuk, hnuz nhôngs siêz lơưv, cux tsi ndo jông txos têx chei li heik sâuv. Ntâu zav têx chei zov chênhr li: Uô đaz kruôs, txi hu ntux, têx đaz xênhz têz xênhz qơư....mak tsuv thor lênhx txir nênhz nênhs Pà Thẻn tuôx paz uô xưz: “Nhiv no cux tsênhv yuôr lênhx nênhs uô tâu, nox yôngz cok mak cux nox zôngx ziv xưz. Tsơưs nênhs hênhr, tov kaz têx chei ntơư cux jux juk trâul pôngz tas, tuôr tsi tâu chiê, hok têx lul heik cux tsênhv heik tâu. Chor lâuk thâuv ntêx, lơưr pôngz tas lơưv, heik li ntơư cux tsuôk pâuz uô  li co xưz”.

Hâur fâu ntơưr hêik txos “Hêir nênhs Thủy têx txux chi vênhx huôv jông thâuv ntêx nhoz Tuyên Quang”, lênhx nênhs cxiv sâu zos Nguyễn Ngọc Thanh, zos Sở Khoa học-Công nghệ Tuyên Quang thiêz viện Dân tộc học sâu tsês hâur 2014 tưz heik mênhx txos heir nênhs Thủy luz nênhx đrav ntêx, têx txux chi vênhx huôv, cêr chei đaz kruôs. Co zos cxuô heir nênhs VN têx txux chi, vênhx huôv jông. Zơưv Tạ Văn Cường, Phưv Giám đốc Tsênhv qơư vênhx huôv-Yax xa mông-Thêv thao huyện Lâm Bình heik pâuz: “Heir nênhs Thủy nưk muôx nưk têx txux chi vênhx huôv jông tsi thôngx li luôs lưv heir nênhs. Hâur huôv tsar ju lix mak huyện cux seiz co zos iz kro jông. Chênhr li ntơư, hâur têx ntênhs hội vênhx huôv huyện uô cux muôz nênhs Thủy têx suôz sênhr cưr cxiêx, tsôngk tril yo lok nthuôr uô chiê đros huôv tsar ju lix, por hưv tsês têx txux chi vênhx huôv jông ntơưv qơư”.

Por hưv, tuôr tsês heir nênhs Thủy nhoz huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang têx txux chi cêr nênhx jông tsi chiê pôngz plox, zos cxơưz cxiz cxuô heir nênhs VN muôx nzir ntâu zav txux chi, vênhx huôv jông./.

(VOV1-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Chos tsoz chos txir nho đros trâu huôv tsar du lix zos iz luôs hâux lưv huôv tsar cêr uô nox jiês xuz thơưx nhoz Sơn La

Zơưv Đào Duy Khánh, sêiz car công ty Duy Khánh đrôngl Sơn La, zos tus tsưr chos tsoz chos txir nho đros trâu huôv tsar du lix xuz thơưx nhoz Sơn la hêik pâuz tiêk: Muôz tsoz chos txir nho chox lok chos trâu ntơưv đrôngl Sơn La, zos ndax trâu hâur jiês tỉnh tso muk đros cơưv tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox trâu Quảng Tây, Trung Quốc. Đhâu jiês muk cơưv tsưr ziv uô nox no, hâur hli 5 shông 2019, zơưv Khánh chuôz piz chos 2 cxênhz tsoz chos txir nho hâur 5 cxênhz ar têz thiêz ntiêr lênhx nênhs Trung Quốc tuôx kriê tsưr ziv chos tu hâur iz shông.

          Thâuv nhiv kruôr piz chos thiêz tu tsoz chos txir nho, cux njiz tsik zos tsơưs têx phiv liv, viv ntux nas ntux yar txơưr txar ntâu, muôx ntâu caz hmoz uô ruôr hiêv txos tsoz chos txir nho. Muôx yưv têx caz hmoz hêik ntơư, zơưv Khánh tưz muôz ntâuz ni lông chox lok uô fênhz suôz vor thiêz muôz xor hlâu chox lok khi par cov chor hmaz txir nho muôx qơư ndê tuôx muk trâu chor xor hlâu co tsik chiê ntux lok nas ntuz thiêx tsik muôx caz hmoz uô ruôr hiêv txos. Đhâu iz ntu huôv tsar chos thiêz tu, tsoz chos txir nhoz lox hloz jông; pov tâu li hêik ntơư, zơưv Khánh thiêx kriz đar ar têz chos nzir, xav txos trâu nhiv no, zơưv Khánh công ty tưz chos tâu muôx 8 cxênhz ar têz tsoz chos txir nho. “Zuk xar huôv tsar chos tsoz chos txir nho trâu ntơưv Sơn La, cov tov kaz no yênhx iz thax tsav hiệp hội txir nho. Đros trâu chos tsoz chos txir nho no, hâur ntu zuôr txos, công ty cux tsênhv zuôr muôz iz cxiê tsoz chos txir nho txơưr chox lok chos nzir”

          Iz chas nuôs trâu ciêz đrôngl hâur thax tsav tỉnh, chor txir nho no công ty cux muôs trâu têx đrôngl lox li: Hà Nội, Hải Phòng, Hoà Bình…Trơưk li zơưv Khánh hêik pâuz, chiê chor txir nho ntơư lox siz luôs, nox kaz jiz, tsuv yiz tsik so têx txir nho mê por tsês hâur chor txir nho co thâuv tsênhv njuôz thiêz mê tsik tâu siêr. Thiêz pôngz tas ntâu côngk đas jos tu tsưx phưv hâur yênhx hnuz. Chênhr zos li hêik ntơư, nhiv no công ty co tưz muôx 20 lênhx px hâur thax tsav uô. Pos Lò thị Tiến nhoz xã Chiềng Ngần, đrôngl Sơn La hêik pâuz: “Thâuv tsik tâu tuôx uô hâux lưv hâur công ty no, chuôs li luz nênhx tsênhv txov nhêv đuô. Taz sik, txix ciês tuôx uô hâux lưv tu tsoz chos txir nho hâur công ty, muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx, tsik yuô txov nhêv li ntu đrav ntêx”

          Muk ndis uô si hâur luz vax chos tsoz chos txir nho, lax chuô nziês, pov têx txir nho lox siz luôs thiêz muôx chôngz lênhx kruô tuôx ndis uô si txos. Pos Đỗ Thị Lý, iz lênhx kruô nhoz Hà Nội tuôx ndis uô si, sêiz shuôk têz qơưs hêik pâuz: “Cur cux tuôx ntâu jiês txos Sơn La, taz sik hâur jiês tuôx no cur thiêx tuôx ndis uô si hâur luz vax chos tsoz chos txir nho, sêiz pov chor txir nho ntơưv no lox siz luôs, uô trâu tsôngv kruô sđ siêz nhiêv”

          Sơn La zos iz thax tsav nto bê lok kôngz lôngk, cxuô zav txir ntông hur thiêz luz vax chos tsoz chos txir nho Duy Khánh cux paz muôx nzir trâu cxuô zav txir ntông hâur thax tsav tỉnh Sơn La thiêz muôx nzir têx qơư jông jav chiê tsôngv kruô tuôx ndis uô si./.

                                   (Tsu cxêik nhênhv-Đắc Thanh-VOV Tây Bắc)