Qơư nhoz trâu tsôngv px thax tsav trâul đêx nas cuôr yôngz ntơưv Yên Bái: Têx qơư uô tsi tiêr trâus tso tsês

Đhâu coz nas chuô lox uô ruôr hiêv shông 2008, yênhx châuv chuôz zis px nhoz xã Tô Mậu, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái njiz trâul ntâu phiv liv, cêr txov.

Txix têx li heik co, huyện Lục Yên tưz yax kriê, vênhv tôngv 34 chuôz zis px nhoz jok Làng Chang thiêz Cửa Ngòi (nhiv no zos Ngòi Chang) muk nhoz trâu Làng Mường hâur xã Tô Mậu. Zơưv Dương Viết Tập, tsar jok Làng Mường heik pâuz: Thax tsav qơư no tâu uô tiêr lok shông 2016, taz sik tiv tsi fiv đros viv li txos nhiv no tsuôk muôx iz chuôz zis px lok nhoz xưz, yuôr đuô li mak tso tsês tsi muôx tưs nhoz. Nhiv no chor chuôz zis tsuv tâu yêik txar lơưr tưz chiv chir khưx phưx têx qơư nhoz, yuôr 2 chuôz zis zôngx ziv trâul xưz poz taz sik cux tsi đas cir lok nhoz hâur qơư co:“Tuôx muk heik, px lơưr tiêk muk nhoz trâu luz jok co tsuôk tâu ar uô kuô tsêr xưz, tsi muôx ar uô nox, tsi muôx cxuô zav. Tiv iz, cêr muk lol cux tsi thôngz, tsi muôx qơư lêv yêz lox, tiv 2 zos tsi muôx đêx zôngv, tiv 3 zos ar uô kuô tsêr lok cux poz jêz xưz, khơưz tsi tâu, tsi jông uô tsêr, tsi jông nhoz. Tsơưs tsơưs cux muôx ar trâu px uô jâuz nox, muôx qơư uô si trâu têx tuz nhuôs, px thiêx lok nhoz. Nhiv no px tsi xar yêik txar lol nhoz, viv qơư co tsi jông bâuv li lơưr qơư nhoz kuz”.

Trơưk li nênhs sâu xor xưv seiz njiê, ntơưv qơư nhoz Làng Mường mak nhoz sâuv iz njor trôngz, muôx 34 kror ar nhoz siz jê, pheiz uô 2 saz, iz kro muôx 200 ntâu xưv phaz, taz sik cux tsi tiêx, mê njik uô tsas siêz tsơưr, đruôz đraz tsês muôx iz txox cêr mê muk lol đar 3,5 thiêr. Yưx iz kro tưz muôx lênhx nênhs nhoz yuôr 33 kror mak tso tsês khôngz tsi muôx lênhx tưs nhoz, đrox tuôx phaz hnho. Iz kro ar li co tâu đhok car đêx hur si, taz sik muôx đêx lok. Nhoz kuôk đêz cêr muk trâu thax tsav qơư heik sâuv muôx 10 tơưv their zos cêr muk trâu qơư tuô thiêz tsông jov poz jêz jok Làng Mường, têx yêz lox niêx hnuz muk lol đhâu thiêz tsi yuô seiz njiê pov đêz viv li lok six riêz nênhs trâu px sđ thâuv muk lol uô hâux lưv uz no. Niêv lâuk Vi Thị Dung, tsêr nhoz kror qơư nhoz yiêz Làng Mường no heik pâuz: Nhoz nor tsi yuô cxơưx trâul đêx nas cuôr yôngz, tox xưz poz taz sik muôx ntâu kror tsi cxix, phiv liv, lar heik zos đêx zuk chiv chir muôz meir gruk đrav cưx ha lok zôngv, hnuz tưs trâul pôngz tênhv lok sik meir tsi jông mak chuôz zis tưz gruk tsi tâu đêx, tsi muôx đêx zôngv: “Thâuv ntêx tâu heik cov cur chuôz zis lok nhoz no, mak lơưr tiêk cov cur lok uô ntêx, zuôr muôx ntâu chuôz zis lok thiêz, taz sik txix thâuv cur chuôz zis lok nhoz no, pov muôx 2, 3 ziv lơưr nus txos, đhâu ntơư cux tsi pov lênhx tưs tror tuôx, lok nhoz hlo”.

Tsi thôngx li qơư nhoz Làng Mường, qơư nhoz yiêz ntơưv jok Quyết Thắng côngv đros xã Tô Mậu, huyện Lục Yên tâu tsôngv px vav chiê siêz tok njôngr txos hnuz lok nhoz. Jok yiêz Quyết Thắng no tâu cxiv uô nhoz trâu iz thax qơư tiêx, muôx liêx, muôx đêx phưx vưv xênhz huôx, uô nox hur si. Trơưk li zơưv Trương Văn Thắng, Tsar jok Quyết Thắng heik pâuz: Shông 2017, thax tsav no tso meir khơưz luôv plas chiê trâu 45 chuôz zis px trâul tox xưz poz, đêx nas cuôr yôngz hâur shông 2008 thiêz têx chuôz zis px trâul đêx ngaz tiv đêx Chảy pur huôv tuôx ntơư, têx chuôz zis tsi muôx ar nhoz lok sik tsês qơư chiê chaz têx xor tênhv tênhz lox muk đhâu nhoz. Thax tsav no iz kro ar muôx 125 xưv phaz, muôx qơư xênhz huôx côngv thôngx, muôx tênhv tênhz tơưk pov cêr, muôx đêx zôngv hur si. Nhiv no têx ziv chuôz zis px tưz đas cir lok nhoz tas, hâur co muôx 28 chuôz zis px chiê siêz thiêz tok njôngr hâur niêx hnuz chiê tâu yêik txar lok nhoz, viv ntâu chuôz zis hâur têx ziv co lơưr nhoz têx suôv qơư zôngx ziv trâul đêx nas cuôr yôngz, tox xưz poz viv li tsênhv muk nhoz khov trâu têx nênhs cxênhz jê. Taz sik, 4 shông ntâu đhâu, thax qơư no cux tsênhv uô tsi tâu tâu tiêr chiê px lok nhoz:“Trơưk li cur, njuôk hov uô li co zos fiv đros, qơư nhoz zôngx ziv trâu tsôngv px muk lol xênhz huôx. Nhiv no chor chuôz zis đas cir lok nhoz tsênhv tok njôngr têz qơưk uô cov tiêr sei chiê lơưr yêik lol nhoz, truôx tuk luz nênhx thiêz tror huôv tsar uô nox uô hnar”.

Chiê nriêr pâuz lok têx uô tsi tâu, tsi tiêr, trâul tso tsês li heik sâuv chor sâu xor xưv VOV tưz muk txos Ủy ban xã Tô Mậu đas cir uô hâux lưv đros hâu nov xã. Đhâu thâuv muôz ntơưr tuz sâu xor xưv trâu canr bôv văn phongx seiz, lênhx nênhs muôz cxeik đuôz thiêz gra muk iz njik li gra tror lok thiêz heik tiêk, hâu nov xã tsênhv muôx hâux lưv, tsi tâu tâu khôngv lok taz.Tuz sâu xor xưv buôk ti hu xor tôngx trâu zơưv Nguyễn Kim Ba, Bí thư Đảng ủy-Chủ tịch ủy ban xã Tô Mậu, zơưv Ba tiêk, tsênhv muk uô hâux lưv hâur jêx jok, tar sur thiêx lok. Txos zar hnuz kêix đros hnuz, tuz sâu xor xưv tror muk trâu qơư uô hâux lưv, taz sik cux tsi njiz hâu nov xã. Tror hu xor tôngx, zơưv Ba tênhv trâu tas cik hnuz tov kaz, mav muôz têx mông trâu ntơưr pov tsir.

Tas cik hnuz 28/5, tuz sâu xor tror muk xã uô hâux lưv trơưk li tưz tênhv tsês, taz sik zơưv Kim Ba tror tsi nhoz ntơưv qơư uô hâux lưv. Thâuv hu xor tôngx mak lênhx hâu nov xã no thiêz heik têx tsi jông siêz đros têx tsưr ziv uô hâux lưv li co, Bí thư-Chủ tịch Ủy ban xã Tô Mậu thiêx chiê zơưv Hoàng Văn chương, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã uô hâux lưv đros tuz sâu xor xưv.Sik thav đros chor sâu xor xưv, zơưv Chương heik pâuz: Tiv nhiv kruôr lok uô Phưv Chủ tịch xã viv li tsi pâuz mênhx 2 dưv anr heik sâuv, tsuôk pâuz qơư nhoz Làng Mường nhiv kruôr tâu huyện Lục Yên choz trâu xã shông 2020 xưz, hok jok Quyết Thắng mak huyện tsi tâu choz. Taz sik zơưv Chương cux nhav tiêk, muôx têx kror uô tsi tâu tâu, tsi fiv đros trâu qơư nhoz yiêz Làng Mường thiêz cxiv uô tsi tiêr jok Quyết Thắng:“Qơư nhoz yiêz Làng Mường, xã tưz heik, yax kriê trâu têx chuôz zis zuôr trâul yêik txar lok nhoz, taz sik tsênhz tiês kror qơư co px tox siêz nhoz mak tsi fiv đros. Tiv 2 zos nhoz siêz, muk lol trâu cêr lox phiv liv thiêz nxaz li ntơư lok six riêz nênhs, px tsi xar lok nhoz. Hok qơư nhoz yiêz Quyết Thắng, xã tsi tâu choz zok, qir tiv uô li chas mak xã cux tsi pâuz tsênhz”.

Ntâu shông đhâu huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tưz sir jos yêik txar têx chuôz zis nhoz thax tsav riêz nênhs, tsi truôx tuk lol nhoz qơư yiêz. Taz sik iz chas têx dưv anr qơư nhoz yiêz uô tâu jông, ho muôx kênh dưv anr trâul tso tsês phaz hnho lok sik cxiv uô ntêr shông tsi tiêr.

Chiê nriêr pâuz qir tiv viv li chas ho muôx têx li heik co, taz viv tưs taz txơưx jênhv cux li tsưr ziv chox kriê đơưk uô têx luôs hâux lưv tsi tiêr, tsi tâu uô tuôr xuôv nhiêx txiêx têz qơưk…? Chor nênhs sâu xor xưv zuôr tror buôk ti, chuôs njiz hâu nov huyện Lục Yên thiêz tâu heik đas cir uô hâux lưv đhâu văn phongx, taz sik txos hnuz đas cir, nênhs sâu xor xưv tror hu, lơưr cux tiêk chor hâu nov muôx hâux lưv tas tsi nhoz tsêr. Txos nhiv no, tưz đhâu 10 ntâu hnuz cux tsi pov văn phongx heik li chas hlo./.

                           (Thừa Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Căn cước công dân reik chíp

Tsôngv box...yuô! Uô trơưk Thủ tướng chính phuv li cuiz tênhv, Bộ công an tsênhv krêz uô hâux lưv cungz đeiv căn cước công dân reik chíp trâu tsôngv box sâuv tas nro têz qơưk. CCCD hlôngr trâu Chứng minh nhân dân sir zôngv chiê uô zuk cxuô zav ntâuz ntơưr tas nro sâuv têz qơưk Việt Nam. Cxôngx nhiv no txos hnuz xiêz 1/7/2021, sir jos uô cov tiêr hâux lưv cungz 50 tsov đeiv CCCD reik chíp, chiê muôz siêz chêx cuk côngz xưv coar lik têz qơưk lok CCCD, paz tsôngv box zôngx ziv đuô hâur uô cxuô zav ntâuz ntơưr; ndar txos cxiv tsa chính phuv điện tử, paz muôx têx trus huôv tsar KTXH trâu têz qơưk; gôngr phênhv phưx vưv muôx chêx cuk côngz xưv tơưv txênhz, phax tar nênhs phamv cxâuv.        Zos li, CCCD zos tul tsi? Tsưr ziv uô CCCD zos uô li chas? Chiz coaz tưs muôx vax huôv uô CCCD? Tsôngv box muôx vax huôv thiêz tsuv uô tul tsi thâuv tâu cungz CCCD?

Phênhv “Huôx tôngv viv lênhx nênhs li vax huôv” zuôr heik kriê txos tsôngv box thiêz cưr tix fôngx zưs têx njiêz luv heik sâuv hâur tsaz yênhx nta suôz cxôngx nhiv no txos tas hli 6/2021.

          Uô ntêx, zâuv tsôngv box thiêz cưr tix fôngx zưs đros nriêr pâuz lok CCCD thiêz CCCD reik chíp? Têx zav CCCD? Thiêz viv li chas uô đeiv CCCD reik chíp uô ntêx hnuz xiêz 1/7/2021.

          Căn cước công dân (CCCD) zos iz hâur têx zav ntâuz ntơưr sâu tsênhz mênhx lok lênhx nênhs Việt Nam co. No zos iz tsưr ziv uô yiêz hlôngr trâu ntơưr Chứng minh thư nhân dân, qir cungz thiêz muôx txux zôngv cxôngx shông 2016. Lơưr Chei CCCD 2014 nênhs cxôngx 14 shông ndê muk zuôr tâu cungz đeiv thev CCCD.

          CCCD muôx tsiv grê heik tsênhz mênhx lok căn cước, lok lênhx tsôngv box tâu cungz CCCD chiê uô têx giao dịch hành chính sâuv tas nro têz qơưk Việt Nam, zôngv hlôngr trâu hộ chiếu zos Việt Nam thiêz iz cxiê têz qơưk txơưr muôx têx thôngx ziv ntiêx têz tso chei trâu tsôngv box 2 saz sir zôngv đeiv CCCD hlôngr trâu hâux lưv sir zôngv hộ chiếu.

          Shông 2016, Việt Nam qir hlôngr chứng minh nhân dân yênhx zôngv đeiv CCCD mã vạch. Txos hâur shôngk shông 2021, đeiv CCCD mã vạch tror tâu hlôngr yênhx CCCD reik chíp sâuv tas nro têz qơưk. Sâuv đeiv CCCD reik chíp nhiv no muôx 12 số. Số CCCD zos lênhx nênhs co li số. Lơưr Chính phuv li Nghị định 137/2015/NĐ-CP li grê 13, chor số no muôx 12 số, hâur co 03 số thơưx zos mã tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương lok sik mã têz qơưk qơư lênhx nênhs co đăng cir krêz xênhz; 01 số lơưr co zos mã thế kỷ xênhz thiêz mã pox niêv lok sik txir nênhx; 02 số txuôk lơưr zos mã lênhx nênhs co li shông xênhz zus thiêz 06 số lơưr kaz zos số nhiês muôx nhiês iz số txơưr.

          Pir li: Số CCCD zos: 037153000257 mak:

          Số 037 zos mã tỉnh Ninh Bình

          Số 1 zos pox niêv, xênhz thế kỷ 20

          Số 53 zos lênhx nênhs co xênhz shông 1953

          Số 000257 zos số iz lênhx nhiês muôx nhiês số txơưr. Mã số sâu sâuv ntơưr CCCD zuôr tâu tuôr jông tsi hlôngr, txơưv lênhx nênhs tâu cungz uô đêiv ntơưr co trâus pôngz, lok sik hlôngr xor mông Hộ khẩu qơư nhoz.

          Nhiv no, xav ntơưr CCCD reik chíp thiêz mak tsênhv muôx 4 zav ntâuz ntơưr muôx txux zôngv jông iz zav, co zos Chứng minh thư 9 số, Chứng minh thư 12 số, Đeiv CCCD mã vạch thiêz đeiv CCCD reik chíp. Lơưr phuôx lix li cui tênhv mak CMND 9 số muôx six hơưv sir zôngv 15 shông cxôngx hnuz cungz, yuôr đeiv CCCD tsuv hlôngr thâuv lênhx nênhs txâuk 25 shông, 40 shông thiêz 60 shông. Zos CMND, CCCD tsênhv yuôr six hơưv zôngv mak tsôngv box tror zôngv tâu. Pêz têz qơưk tsênhv ndar txos hâux lưv tas nro tsôngv box sir zôngv uô cê 1 zav ntâuz ntơưr zos Đeiv CCCD reik chíp.  Têz luk nus lok hâux lưv tsôngv box pok zuôr trâus lok trơưk qơư zuk đăng cir hộ khẩu chiê uô ntâuz ntơưr hlôngr đeiv CCCD reik chíp? Thượng tá Tô Anh Dũng, Giám đốc Tsênhv qơư dữ liệu têz qơưk lok tsôngv box, Bộ công an puz pâuz:

          Zơưv Dũng: “Nhiv no, Bộ công an tsênhv chox kriê Công an 63 tỉnh, thành phố lok hâux lưv cungz CCCD reik chíp điện tử trâu tsôngv box tạm trú. Tsôngv box cux muk tâu qơư jê tiv zix chiê cungz CCCD mak tsi zuôr lok qơư zuk đăng cir hộ khẩu chiê uô”.

          Lênhx nênhs tưs tâu tsov cưv?

           “Bộ công an tsênhv heik tas nro tsôngv box muk uô hâur jiês no viv CCCD reik chíp điện tử zuôr phưx vưv têx giao dịch ndar txos txu grês têx hâux lưv ntâuz ntơưr hành chính, Bộ công an li qơư tsov txos zos chiê phưx vưv tsôngv box uô hâux lưv giao dịch sei tiv zix mak tsi zuôr têx ntâuz ntơưr tsi zuôr trâus txơưr”.

          Zos iz lênhx tsôngv box nhiv kruôr uô đeiv CCCD mã vạch mak pok zuôr tror uô đuô đeiv CCCD reik chíp ciês thiêz?

           Chứng minh nhân dân lok sik CCCD 12 số kuz mak cux zôngv tâu  zos tsênhv yuôr six hơưv sir zôngv.

          Viv li chas Công an têx tỉnh, thành phố tsuv ciêr chênhr uô hâur jiês no, uô yênhx hnuz hmo li ntơưv?

           “Bộ công an li qơư tsov txos zos sir jos cungz 50 tsov đeiv CCCD reik chíp điện tử txos hnuz xiêz 1/7/2021. Li pêz pâuz mak hnuz xiêz 1/7/2021 Chei cư trú muôx txux zôngv thiêz têx luôk hâux lưv giao dịch dân sự tsuv txu grês têx ntâuz ntơưr hành chính. Đhâu hnuz xiêz 1/7/2021, Bộ công an zuôr sik côngv đros têx Bộ, nganhx, chênhr viv li mak chiê phưx vưv jông tiv zix lok Chính phuv điện tử, ndar txos Chính phuv số thiêz kinh tế số mak Bộ Công an tưz chox kriê Công an 63 tỉnh thành chuôz tsar cungz CCCD reik chíp điện tử cxôngx nhiv no txos hnuz xiêz 1/7/2021 chiê phưx vưv tsôngv box”.

          Tsôngv box...yuô! Hâur tsaz yênhx tov kaz pêz tror nriêr pâuz lok CCCD thiêz CCCD li tsiv grê pháp lý zos tul tsi, vax huôv cungz CCCD. Zâuv tsôngv cưr tix fôngx zưs tos mnôngs./.

Hoài Thu-Txâur Vax cxeik nhênhv