Grê muôs buô tsi so txơưr txar, tsôngv box tu zus nhoz Yên Bái njiz ntâu phêv liv hâur hâux lưv tror huôv tsar tu zus

          Tu zus buô ntâu shông, taz sik tsi tâu muôx jiês tưs tix lâuk Nguyễn Văn Tưởng nhoz jos Trực Bình, xã Minh Bảo, TP Yên Bái ho pov cxơưx li nhiv no, thâuv grê greix buô tsi so txơưr txar, muôx têx hnuz chuôz ndê, têx hnuz txu grês kik.

          Kuôk nor 20 hnuz, grê muôs buô khênhx txu grês kis, tsơưs đuô 30 cxênhz đeiv iz cir, nênhs tu zus trâus pôngz lơưv 3 tsov đeiv iz tul buô. Nhiv no, txơưv grê buô khênhx tưz chuôz ndê siêz đuô 50 cxênhz đeiv iz cir, taz sik têx lênhx nênhs tu zus cux bax tsik tâu nôngz buô chox lok tu zus li tix lâuk Tưởng, viv li cux trâus pôngz pênhr:

          “Krâur mak ndê txos 80 cxênhz đeiv iz sênhr, nôngz buô zuôr mak civ txix 2 tsov ndê txos 2,3 tsov đeiv iz tul. Li cur chuôz zis nhiv no mak pôngz lơưv 2,5 tsov iz tul, tsi tâu xav txos txiêx yuôx, tênhv tênhz”.

          Tsi xar tror huôv tsar tu zus lok sik puz buô nox ntâu chiê tos thâuv grê buô chuôz ndê...No tsuôk zos iz hâur têx tsưr ziv mak tix lâuk Trần Đình Tuấn, nhoz jos Thanh Hùng, xã Tân Thịnh, TP Yên Bái đros yênhx vav ziv chuôz zis tu zus txơưr nhoz tỉnh Yên Bái tsênhv uô hâur ntu buô muôs tsi tâu grê no.

          “Nhiv no tsi car zuôr nôngz buô thiêz, grê niêv ciêz six fênhx li no mak cux tsi car tror huôv tsar tu zus thiêz”.

          Lơưr Cục tu zus ( Bộ kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz) grê đros thiêz buô tu zus txix zus niêv buô txos zus buô zuôr greix zos muôx nhos 45-50 cxênhz đeiv iz cir; yuôr tu zus tsuv zuôr nôngz buô mak grê txix 53-60 cxênhz đeiv iz cir. Li ntơưv, đros phênhv grê muôs buô khênhx sâuv niêv ciêz nhiv no, tsôngv box tu zus lox tsi tâu sâuv tâu liv, chor tsênhv yuôr mak trâus pôngz pênhr.

          Zơưv Đàm Duy Đức, Chi cục tsar Chi cục tu zus thiêz thú y tỉnh Yên Bái puz pâuz: Nhiv no, nganhx muôx txơưx jênhv tsênhv muôx têx tưr ziv heik kriê chiê nênhs tu zus hla đhâu têx phêv liv, taz por tuôr truôx hâux lưv tu zus.

          “Tsưr ziv tiv 1 zos nênhs tu zus tsuv chuv tôngv krâur chiê txu grês grê trâu hâux lưv tu zus. Tiv 2 zos chuv tôngv sik côngv têx ziv chuôz zis hâur muôv muôs xiv huv chiê tsi trâus tuz luôv zuôv grê. Tiv 3 zos thâuv tu zus tsuv yưv pênhr uô lơưr saz jông chiê cxênhx txuôk...”

          Nganhx tu zus, tiv zix zos tu zus buô hâur têx shôngk jê ntơưv no thâuv tưs cux njiz trâus têx phêv liv, uô zênhr shar ntâu txos nênhs tu zus thiêz nganhx li huôv tsar truôx vênhs. Hâur têx phêv liv li nhiv no, nênhs tu zus lok six zuôr trâus muôx têx tsưr ziv chox kriê txix têx chiz coaz coar lik, chiê nganhx tu zus heik cxuô thiêz tu zus buô heik taz nzor hôx phưx thiêz tror ngaz tul./.

(Đinh Tuấn- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Luôs hâux lưv sêiz car tsik xênhz zus mê nhuôs chôngz nhoz thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs

Pox niêv xênhz zus mê nhuôs nzor, zus chôngz lok sik zus thâuv hnuz nhôngs tưz siêz puôr lênhx zos têx kror tsik uô trơưk li tsưr ziv xênhz zus mê nhuôs hâur chuôz zis. Kror no, tưz tsik zos uô muôx yưv têx phiv liv txos chor uô niêv, mê nhuôv li đas jos mak tsênhv uô phiv liv ntâu txos trâu luz nênhx. Ntâu gơưv niêv txir, tiv zix zos tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz tox siêz, đêz đrôngs tsênhv pâuz tsik tâu tsênhz txos têx tsưr ziv xênhz zus mê nhuôv.

Lơưr Tổng cục Dân số-Tsưr ziv xênhz zus mê nhuôv hâur chuôz zis (Bôv Y têr), chuôz zis xênhz zus tuk nhuôv tiv pêz thiêz muôx chôngz lênhx mê nhuôv tsênhv yuôr ntâu. Ciês ntơưv Đắk Lắk, yênhx shông muôx zuôr xar 20.000 lênhx mê nhuôv tâu xênhz zus mak muôx txos 2.600 lênhx nhuôv zos tuk nhuôv tiv pêz tror sâur. Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh, Trưởng khoa Nhi Tổng hợp (Tsêr kho moz đa khoa thax tsav Tây Nguyên) puz pâuz, đros chor chuôz zis xênhz zus tuk nhuôv tiv pêz tror sâur tưz tsik zos yêiz pluôs xưz mak hâux lưv tsoz phưz têx mê nhuôv cux tsik tâu uô jông:

“Chor nênhs nhoz ntơưv no cux li chor pox niêv uô nênhx nhoz tox siêz, đêz đrôngs mak hâux lưv uô lơưr tsưr ziv xênhz zus mê nhuôv hâur chuôz zis zos iz kror lok six phiv liv, kror no zuôr uô phiv liv ntâu txos chor niêv txir hluôk li tsơưr lươngv luz nênhx lok six ntâu. Pêz cux njiz pov tâu chor niêv muôx chôngz mê nhuôv têx mê nhuôv tsik txâuk tsơưr pưr shưz, trâus moz têx zav moz lok cux tsik tâu tu zus cov jông thiêz tsuv tuôx kho moz ntơưv khoa kho moz no”.

Chiê khưx phưx qênhx shênhx no, iz hâur têx tsưr ziv chiê uô jông côngz xưv tsưr ziv xênhz zus mê nhuôv hâur chuôz zis thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs mak sir jos uô côngz xưv yax kriê, hêik côngv thôngx cux zos têx tsưr ziv tâu uô tsik so li: Muôz ntâuz ntơưr, đêi ntâuz, thôngz mông sâuv đaix nta đuôz huyện, xar; yax kriê lok tsik siz bâus hâur xênhz zus; têx dịch vuv tsuv muôx chiê tsoz phưz đas jos thâuv xênhz zus, dịch vụ njuôk shuôk nzor chiê pâuz tâu têx mê nhuôv xênhz hâur chêr muôx moz lok tsik muôx zuôr paz trâu chor gơưv niêv txir muôx tâu tsưr ziv txar jav tsik muôx mê nhuôv cov huv đros.

Lơưr chôngz lênhx nênhs nhênhz chơưv, têx tsưr ziv chiê paz cov tsik muôx mê nhuôv tâu sir zôngv ntâu hâur thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs zos yuôx hâuk thiêz yuôx cxax, tiv zix zos ntơưv têx tỉnh Tây Nguyên. Hâur co, 35% pox niêv nhoz Kon Tum sir zôngv yuôx cxax thiêz 36% sir zôngv yuôx hâuk cov tsik muôx mê nhuôv yênhx hnuz, thiêz têx tsưr ziv no tưz tâu pox niêv Xơ Đăng sir zôngv lok six ntâu. Đuô li, lôngx vox tsik muôx mê nhuôv zos kror tsưr ziv tâu uô ntâu tiv zix ntơưv têx tỉnh faz Bắc taz sik ho tsơưs tâu sir zôngv ntơưv têx tỉnh Kon Tum thiêz Gia Lai, lok six tsơưs chor pox niêv Tày zôngv yuôx cxax tiv lơưr xar lôngx vox đuô. Tsênhv tsênhz, muôx 30% ntâu chor pox niêv sir zôngv lôngx vox tsik muôx mê nhuôv ntơưv Bắc Kạn thiêz Lai Châu, hok ntơưv Gia Lai thiêz Kon Tum mak tsuôk muôx 3% thiêz 1%.

Tsôngv pox nhuôs sơưr đơưk hmor yuô! Nhiv no, hâux lưv muk njiz thiêz thav đros chor txir nênhx cux xos iz kro tsưr ziv jông hâur côngz xưv tsưr ziv xênhz zus nhuôv hâur chuôz zis tsênhv tâu ntâu tỉnh, thành kriz uô.

Zênhx zos nênhs nhoz ntơưv thax tsav qơư, ho zos txir nênhx viv li zơưv Tằng A Lộc nhoz xar Nam Sơn, huyện Ba Chẽ (tỉnh Quảng Ninh), zôngx ziv đuô hâur njiz, thav pêv thiêz hêik chor txir nênhx mênhx cxưx Cho hlôngr yiêz đuô siêz xar hâur xênhz zus mê nhuôv tuz, nhuôv nxêik. Zơưv Tằng A Lộc puz pâuz, côngz xưv hêik tsôngv box thax tsav tox siêz uô lơưr tsưr ziv xênhz zus nhuôv hâur chuôz zis tsik so njiz trâus têx phiv liv. Chênhr viv li, chor nênhs uô côngz xưv dân sôr li zơưv tsuv tsês ntâu six hơưv chiê hêik, yax kriê trâu pox nhuôs pâuz thiêz uô jông lơưr têz qơưk têx tsênhv chêi lok xênhz zus mê nhuôv hâur chuôz zis:

“Pêz chor nênhs uô côngz xưv dân sôr mak cux tsik so sik thav. Uô ntêx zos tsuv muk njiz tuk txir, nus sêz chuôz zis li siêz xar zos li chak. Đhâu co mav li muk njiz tuk pox niêv chiê yax kriê tiêk mê nhuôv tuz, nhuôv nxêik cux zos zuk mê nhuôv hur si, nhuôv tuz nhuôv nxêik lok cux tâu tiv xar hôiv nhiv no tưz siz bâus lơưv”.

Lơưr Tổng cục Dân sôr-Tsưr ziv xênhz zus nhuôs hâur chuôz zis, hâur 5 shông đhâu, taz viv  tưz kriz pêz lớp kruôz kriê  trâu iz cxiê thax tsav qơư lok uô lơưr tsênhv chêi paz trâu pox niêv pluôs zos mênhx cxưx tsơưs nênhs thâuv xênhz zus mê nhuôv huv zos li têx tsênhv chêi dân sôr ntơưv tỉnh Lạng Sơn, Quảng Nam thiêz Trà Vinh. Tsưr tsix oz jiês cơưv piêr pâuz cêr chêi têz qơưk têx cui tênhv lok paz trâu chor pox niêv pluôs mênhx cxưx tsơưs nênhs thâuv xênhz zus mê nhuôv trâu canr bộ nhoz 20 tỉnh ntơưv Điện Biên thiêz Hà Nội thiêz oz jiês cơưv hêik pâuz lok pháp lý thiêz tsênhv chêi ntơưv tỉnh Hòa Bình thiêz Quảng Ngãi. Ntơưv thax tsav qơư uô côngz xưv yax kriê sâuv têx chuôz zênhx thôngz xor mông, sâuv Sở Y têr li website, chor sôr thôngz mông Dân sôr-Tsưr ziv xênhz zus nhuôv hâur chuôz zis lok sik uô đros trâu têx jiês cơưv hâur nganhx trâu chor canr bộ uô côngz xưv dân sôr, y têr txix tỉnh txox cxuô thax tsav qơư.

Tsuv hêik tiêk, hâur ntu đhâu, côngz xưv tsưr ziv xênhz zus nhuôv hâur chuôz zis thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs tưz uô tâu ntâu kror jông. Tsưr ziv xênhz zus nhuôv hâur chuôz zis tưz tâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs uô trơưk jông, sưv đros, txix co paz hlôngr yiêz jông đuô đas jos trâu chor uô niêv, mê nhuôv, gra siêz đuô tsơưr lươngv dân sôr, paz muôx pênhr jos trâu huôv tsar kinh têr-xar hôiv thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs./.

(VOV4-Lik thox cxêik nhênhv)