Jax  thur 6, hnuz 12/2/2016:

Cêr shir phaz, sor si nhoz qơư nhoz yiêz Quỳnh Long

 

 

( Nhạc nền….)

Hâur luz tsêr cxiv uô tâu jông, vor vuôs, pos Lường Thị Pe, iz lênhx tsôngv box nhoz jok yiêz Quỳnh Long shir phaz heik pâuz: Txos shông no, pos chuôz zis luz nênhx tưz tax truôx tuk. Đros tsôngv box hâur jok, pos chuôz zis yeik ntơưv qơư nhoz kuz Quỳnh Nhai lok nhoz qơư yiêz Sông Mã no txix shông 2009. Tâu têz qơưs thiêz hâu nov, tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk ntơưv qơư moz siêz paz, phênhz iz lênhx nênhs 3 cxênhz xưv phaz ar têz, pos chuôz zis đros tsôngv box chos poz cưk, kok ntông, uô nzir têx tâuv, chos ntông txir lưv tsiz, cà phê thiêz têx ntông nox txir muôx grêk kinh tế chiê gra siêz phênhv sâu tâu, đros trâu ntơư zos huôv tsar tu zus tsiêx cxu. Lơưr pos Lường Thị Pe: tâu canr bôv cxiz kôngz moz siêz kriê tsưr ziv uô kôngz, tu zus tsiêx cxu viv li iz shông muôx phênhv sâu tâu nju jux juk. Ciês tu zus buô grêix mak xav kror đruôz đraz iz shông pos chuôz zis muôs muôx 2 jas buô, iz jâuk muôs muôx 5 puô buô grêix:

“ Yeik lok nhoz qơư yiêz, cêr muk lok zôngx ziv đuô, ntơưv pêz kuz qơư mak cêr muk lok đaz tuôs, tsi đar li no thiêz phênhv ntâu zos muk cêr đêx xưz. Yeik lok nhoz qơư yiêz tsi yuô txov nhêv, chuôz zis tưs cux muôx yêz đros luôs cheix, tsi tsuv muk tơư, têx tơưk, têx kôngz uô tâu lok cux zos yêz thâux”.

Jok Quỳnh Long zos qơư tsôngv box yeik txar lok nhoz ntơưv thax tsav qơư tênhv chuôz yiêz Long Sầy, muôx 36 ziv chuôz zis, zuôr xar 200 lênhx nênhs, phênhv ntâu zos heir nênhs Thêir. Tsôngv box nhoz no phênhv ntâu zos uô liêx têz. Yeik txar lok nhoz qơư yiêz, tâu têz qơưs paz cxiv uô cêr muk lok, têx xiv huv uô tâu puôr lênhx yênhx xiv huv, muôx tuz luôv tuôx sâu zuôr ciês ntơưv qơư. Têx chei paz gra siêz luz nênhx nox nhoz trâu tsôngv box qơư nhoz yiêz cux tsênhv jux juk uô tâu jông. Xưk li shông 2014, jok Quỳnh Long tâu paz 10 tuk nôngz nhux trâu 10 ziv chuôz zis tu zus, sha mê nhuôv siz pheiz, chor niêv nhux ntơư tưz sha tâu 10 tuk mê nhuôv thiêz tưz muôz 5 tuk nôngz nhux hlôngr trâu têx chuôz zis txơưr đuô zus. Zơưv Điêu Tiến Phủ, Bí thư chi bộ jok Quỳnh Long, xã Mường Hung, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La heik:

“ Txix thâuv pêz yeik txar lok nhoz ntơưv no, tsôngv box thâuv tưs cux sik thôngx siêz jông, sik đros huôv tsar uô nox, luz nênhx tax truôx tuk, tsôngv box njênhs njôngr trâu chi bộ tsưr ziv kriê. Chi bộ tsưr ziv fuô kriê  zos chêx tsôngk huôv tsar uô nox, tu zus tsiêx cxu, chos têx ntông nox txir, uô lơưr têx tsưr ziv yiêz chiê muôx nzir phênhv sâu tâu trâu chuôz zis”.

Txos nhiv no, 80% ziv chuôz zis hâur jok Quỳnh Long muôx meir jov cxur, 90%  chuôz zis muôx yêz meir cheix, 100% chuôz zis muôx ti vi seiz, tuv txiêk thiêz zuôr tâu têx chuôz zênhx jông phưx vưv cêr xênhz huôx hâur chuôz zis. Têx tuz nhuôs hâur jok tâu muk đros luôs cơưv ntâuz cơưv ntơưr viv muôx ciês tsêr cơưv nhoz jê ntơưv jok. Muôx nzir cêr shir phaz trâu tsôngv box ntơưv qơư nhoz yiêz thâuv txos tsiêz 30, shông yiêz tis tror lok txos, hâu nov thiêz tsôngv box ntơưv qơư têx cêr moz siêz paz zos đas jos paz cxơưz gra cêr shir phaz trâu tsôngv box thax tsav qơư yiêz. Pos Cầm Thị Ngọc Yến, Phưv Chủ tịch UBND huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La heik:

“ Ntơưv têx qơư nhoz yiêz, niêx shôngg huyện tsưr tsix muk seiz shuôs, muôz huv puz trâu trâu tsôngv box thiêz nuk txos tsôngv box cêr nox nhoz li chas, pok muôx cêr phiv liv li chas chiê huyện muôx tsưr ziv choz trâu Phòng lox tôngv xaz pênhz thiêz XH qênhz shuôs têx chei paz trâu tsôngv box. Tiv 2 zos qênhz shuôs tsôngv   box luz nênhx seiz txos nhiv no, đhâu têz qơưs têx chei paz thiêz tsôngv box têx tsưr ziv huôv tsar uô nox tưz uô tâu lok tsi tâu chiê taz por lênhx tsôngv box tưs cux muôx tsiêz nox đros luôs sơưr đơưk”.

( Nhạc nền….)

Iz cheix ntux yiêz tưz tror tis lok txos tsôngv box qơư nhoz yiêz Quỳnh Long. Iz chas tơư tox Mường Hung, đêx Sông Mã, suôz đruôl đror đros tsôngv box cêr shir phaz, lov jêv hâur shông yiêz ziv uô trâu sơưr đơưk muôx cêr chiê siêz. Nhoz thax tsav qơư no tsôngv box tsênhv muôx cêr thôngx siêz siz chos cxiv tsa luz nênhx cov ziv hnuz ziv jông đuô qơư nhoz kuz./.

( Lường Hạnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

 

Phênhv thưr 6 hnuz 12/2/106:

Tsênhv chêi yiêz

 

 

Lok tsưr ziv: Tsưr ziv zos paz trâu pêx xênhv tsir qơư nhoz txix Lào lok Việt Nam tsik trâus yêiz plaz, muôx qơư lav nhoz uô ntêx thiêz taz por cxuô zoz qơưx, tsar tov uô nênhx nhoz tsuv muôx; paz chor tsar tov lok qơư nhoz truôx, lok ar nhoz, ar uô xênhz yar; txêik pênhr, cơưv hâux lưv uô, pz hâux lưv uô; taz por tsar tov lok y tế thiêz zoz zux, huôv tsar kinh tế, gra siêz phênhv sâu, thiv pluôs truôx đrênhk chiê pêx xênhv nzor sưv đros sơưr đơưk, truôx tuk luz nênhx muk ntêr.

Lok thax tsav: Tsênhv chêi vo tâu uô ntơưv 10 luz tỉnh muôx cêr ntus đriv đros têz qơưk Lào zos: Điện Biên, Sơn La, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Kon Tum.

Lok six hơưv uô trơưk: Uô hâur 3 shông (txix shông 2016 txos 2018) thiêz têx jâuv zuôr tâu uô muk têr đuô zos sêiz lax nhoz chính phủ têz qơưk Việt Nam thiêz chính phủ tez qơưk Lào lok cêir chêx nênhs tsir qơư nhoz, siz zuôr tsik muôx ntơưr trơưk chêi nhoz ntus đriv oz têz qơưk tâu uô muk ntêr.

Lok nênhs tâu paz: Chor nênhs tâu sơưv tsênhv chêi no zos chuôz zis muôx txix oz lênhx nênhs tror sâur tsir qoư nhoz tsik zos chêi ntơưv ntus đriv Việt Nam-Lào uô ntêx hnuz 8/7/2013 zos chính phủ têz qơưk Lào zok tror lok thiêz chính phủ têz qơựk Việt Nam tok jênhv; côngv thôngx qơư pêx xênhv nhoz jênhv lok nhoz tsêx tsung thiêz siz shơưk.

Chor nênhs co zuôr tâu paz lok qơư nhoz; paz uô xênhz yar, truôx tuk luz nênhx.

Tsênhv tsênhz, hâur ntu nhiv kruôr tror lok têz qơưk,  đăngk cir tsik tâu tâu hộ khẩu, hộ tịch, chor chuôz zis njiz phiv liv lok luz nênhx tâu paz 3 triệu đêiv iz chuôz zis, chiê zuôr tsêr tax uô qơư lav nhoz uô ntêx (Paz iz jiês); paz 15 cir czur iz lênhx nênhs iz hli thiêz paz y tế 50.000 đêiv iz lênhx nênhs iz hli hâur 3 luz hli xav txix thâuv tror lok Việt Nam.

Chor xã tok jênhv chor chuôz zis co lok nhoz shơư tâu paz 50 triệu đêiv iz chuôz zis chiê paz ar nhoz, ar uô xênhz yar trâu chor chuôz zis nhiv kruôr lok nhoz, yưv pênhr uô iz cxiê côngz trinhx zov chênhr, cxơưz cxiz uô kôngz, jôngr nuv, huôv tsar côngv thôngx.

Đhâu thâuv muôx hộ khẩu, hộ tịch, chor chuôz zis txar qơư nhoz lok têz qơưk tau sơưv chor tsênhv chêi an sinh xã hội lơưr chor cuiz tênhv nhiv no muôx li tâu kriz phaz, uô liêx têz; paz txêik pênhr huôv tsar uô xênhz yar, paz cơưv hâux lưv uô…/.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)

 

 

Phênhv thưr 6 hnuz 12/2/2016

Tsiêz no lok Thái Nguyên sêiz nênhs Tày uô mox jênhx nkruôz

 

 

 

Tsik muôx nênhs pâuz mox jênhx nkruôz muôx txix thâuv tưs lok. Tsuôk hnor chor lâul hêik tiêk txix thâuv ntêx lok, lâul jok Ma Công Bằng tưz gra tuk mox jênhx lok hâur jok. Txix co, pêx xênhv uô nênhx nhoz lok six jông, ntux yar ntux nas huv đros, sâu tâu kôngz lôngk ntâu. Têx jâuv zos siêz xar li co mak ntêr lok no pêx xênhv Thăm Rộc thiêz Ru Nghệ sêiz mox jênhx xưk li pâuz xar. Cux viv li mak tưz zos nênhs Tày nhoz Định Hóa, Thái Nguyên lênhx tưs cux pâuz uô si mox jênhv nkruôz txix thâuv zâu. Têx thâuv mak chor nhuôs jiês xuz thơưx ciês sêiz uô tsênhv tsik tâu pâuz tsênhz li chak, taz sik uô chak cux zuôr nhiêv njiê chor nênhs uô. Phùng Thị Lâm, mênhx cxưx Tày nhoz Định Hóa hêik:

Băng: “Cur pov mak mox jênhv muôx lok six ntâu tsiv gri chiê chor hluôk pâuz tâu txos pox côngz zơưv txưr li chor vênhx huôv cxôngx nzor tsês chiê lok. Chiê pauz chor lâul thâuv uô nênhx nhoz liz chak, trik yo li chak”.

Lơưr zơưv Ma Văn Cười, trưởng phongx mox jênhx jok Ru Nghệ, qir piz mak chor mox jênhx muôx 6 tuk. Chor mox jênhx co tâu pir zos huôz têik, huôz têik pox niêv, chor nov hâu lox…Uô ntêx mak zos kror xuz thơưx muôx oz lênhx nênhs đhiê pax vuôs jông sêiz đros suôz luzk hêik pâuz lok zuk tsaz yênhx uô.

Băng: Jax zơưv Ma Văn Cười hêik

Đros chor mox jênhx cxôngx nzor, Chuôz xênhv Ma tsênhv tuôr chiê fâu ntơưr kriê hêik lok chax chês mox jênhx. Khov lơưr fâu ntơử rno mak chor nênhs hâur chuôz xênhv tror xar tơưv têx zav uô si yiêz. Lơưr six hơưv mak chor mox jênhx huôv tsar muôx 12 tuk, lơưr co zos 33 tuk. Chor mox jênhx uô lơưr kaz zos chiê uô têx zav uô si yiêz. Zơưv Ma Văn Cười hêik:

Băng: “Mox jênhx tâu tsês txix cxôngx nzor lok. Cur tâu cur txir kriê mak thiêx pâuz. Nus mak cur txir hêik tiêk tsês chiê txix thâuv ntêx lok trâu ntênhk hội hâur jok. Têx no tsik so tâu uô trâu chor hnuz tsiêz. Hnuz xiêz 4. txix hnuz xiêz 4 txos ntênhk hội uô liêx mak tâu uô hâur 3 hnuz”.

Têx thâuv mak mox jênhx tâu uô trâu sơưr đơưk sêiz hâur têx ntênhk hội li Lồng Tồng, têx thâuv mak tâu uô ciês sâuv tsar lơưx. Muôx iz luz vix tsav câur trâu têx yênhx qơư uô trâu sơưr đơưk sêiz lơưv. Nênhs uô thiêz nênhs sêiz nhoz ciês hâur iz tsêr uô trâu khôngz qiv lov jêv. Kror jông sêiz zos “mox jenhx ndê ntông cxov naz ka txôngz”. Lơưr mênhx cxưx Tày mak naz ka txôngz njuôk xav qiv hơưv lok six huv. Viv li kror no cux hêik tơưv tâu tiêk lênhx nênhs cux zuôr njuôk xav tâu qiv hơưv chiê uô tâu iz chiv kôngz lôngk sâu tâu ntâu. Nhiv no tsênhv muôx “Mox jênhv ntâuk trax”. Niêv tix Tống Thị Phương, mênhx cxưx Tày nhoz Đinh Hóa hêik:

Băng: “Uô mox jênhx đhiê pax vuôs mênhx cxưx Tày mak muôx suôz trax đros, đhâu cxênhx nênhs no tâu kriê trâu cxênhx nênhs tov kaz. Tâu uô hâur ntênhk hôi Lồng Tồng, xênhz huôx côngv thôngx thiêz hâur uô vênhx nghệ. Hêik tơưv tâu pêx xênhv siêz vav muôx iz luz nênhx tsâu sor, uô tâu kôngz lôngk ntâu”.

Di sản mox jênhx nkruôz zos zav mox jênhx tâu zôngv pak shông tuôr. Hâur uô đhiê pax vuôs mak chor mox jênhx tâu zôngv pak shông tuôr đhiê đros têx suôz trax thiêz hu gâux Then tâu sơưr đơưk lok six nhiêv sêiz. Viv li nênhs uô mox jênhx đhiê pax vuôs mak tsuv txơưx, siêz ntêr thiêz têk muôs mak thiêx uô tâu. Nông Thế Siêng, phướng mox jênhx jok Ru Nghệ hêik:

Băng: “Mox jênhx zos chor lâul kriê trâu pêz, thiêz cur uô mak pov lok six lax uô, tsik zos zôngx ziv. Uô mak tsuv max mav uô thiêx tâu jông. Ru Nghệ no mak tsik muôx nênhs pâuz uô, xêir txos cur chêk cur uô siv sêz puôk tâu xưz, taz sik tsuôk uô tâu 70% xưz. Tsuôk cê uô cê cơưv cov pâuz ntâu đuô xưz”.

Iz chêix ntux yiêz tưz tror lok txos, kruô uô si ndis txos ATK Định Hóa tsuv  ndo muk trâu oz luz jok Thẩm Rộc thiêz Ru Nghệ sêiz tsôngv box Tày nhoz no uô mox jênhx đhiê pax vuôs, côngv cêr lov jêv đros pox nhuôs li siêz xar lok iz shông yiêz tsâu sor, shir phã./.

(TTT-Lik Thox cxêik nhênhv)