Nganhx kôngz nuv: Têx cêr shir phaz jông têx luz hli hâur shôngk shông

Kror jông lok nganhx kôngz nuv li muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk hâur têx luz hli hâur shôngk shông no, đros muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk tâu muôx 6 tiv ntâu đô la Mỹ, cxuô zav hax huv kôngz nuv muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk ziv hnuz ziv tsar ndê; phênhv ntâu zos cxur, cà phê, yuôx zêx, hưx txoz, jâuz txir kok, kok ntông thiêz chor hax huv txix kok ntông. Đros ntươ, cxuô zav shuôz njêk hâur đêx, tror khav tênhv tâu zos nganhx uô ntêx hlo, tax tâu muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk 1,2 tiv đô la Mỹ, chuôz ndê 29% ntâu pir li tsêiz no. Iz kror shir phaz zos cxuô zav shuôz njêk hâur đêx Việt Nam, chuôz ndê phênhv sâu muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk thâuv Ô-xtrây-li-a tsênhv sêiz shuôk zuôr chor shuôz njêk lok trâu ciêz đrôngs no. Zơưv Đàm Xuân Thành, Phưv Cục trưởng Cục thú y puz pâuz, đros chor taz viv cik txos Cục tưz thiêz tsênhv kruôz kriê chor tiv phaz thiêz doanh nghiệp cxiv tsa thax tsav ngaz tuk thiêz uô xênhz yar suôz lok zus chưk ngaz tuk chiê phưux vưv muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk:

“Uô lơưr Bộ kôngz nuv thiêz huôv star jêx jok li Thông tư 14 lok “Thax tsav ngaz tuk caz moz tsiêx cxu”, chor tiv phaz, tiv zix zos Bạc Liêu, Cục thú y cê sêiz kaz cê cxiv tsa thã xtsav ngaz tuk caz moz chiê phưx vưv muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk. Ciês đros tập đoàn Việt Úc kruôz kriê cxiv tsa uô xênhz yar txix tu zus, chos, cxuô zav, ngaz tuk caz moz. Đros têx bax li co thâuv đoanx côngz xưv Ô-xtrây-li-a tuôx qênhz yuôx thiêz zos tâu cungz jênhv mak pêz zuôr muôs tâu suôz lok zos chưk trâu ciêz đrôngs no. No zos ciêz đrôngs qênhz shuô zoz qơưx jông zos tiêk muôs tâu trâu ciêz đrôngs no zuôr muôx tsar tov lok six lox muôs suôz lok zos chưk trâu têx ciêz đrôngs txơưr đuô”.

Đros trâu cxuô zav shuôz njêk hâur đêx, saz chos kôngz lôngk cux tâu khov vav paz muôx phênhv sâu tâu chiê muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk zos 22 tiv ntâu đô la hâur shông no. Jiês xuz thơưx hâur 5 shông tror lok no, gri Việt  Nam chor cxur muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk tưz siêz đuô gri cxur Thái Lan. Zos tiêk gri cxur muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk hâur shông 2016 tsuôk tax tâu 435 đô la Mỹ iz tấn mak shông 2017 zos 450 đôla Mỹ iz tấn thiêz gri cxur muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk hâur shôngk shông 2018 tax tâu 475 đôla Mỹ iz tấn…Lơưr Thứ trưởng Bộ kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok Hà Công Tuấn, chêx cur no zos khov nganhx blêx cxur ntu đhâu tưz sir jos kho đuô, tsưr tsix đuô uô xênhz yar lơưr saz gra siêz tsơưr lươngv tsiv gri cxur muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk:

“Nganhx blêx cxur li tsưr ziv zuôr txos no tror sir jos gra siêz tsơưr lươngv cxur. Shông 2017 pêz muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk tâu 5,8 triệu tấn, shông no têx jâuv zuôr tâu muôx 6,5 triệu tấn. Pêz cux tsuv tuôr chiê chor cxur tsơưr lươngv. Đros chor cxur txơưr đuô mak tsuôk muôx 20% mak thiêx zuôr tuôr tâu tsiv gri, thiêz suôz bê trâu chor cxur muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk”.

Cux lơưr Bôv kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok, shông 2018, đros ciêz đrôngs Trung Quốc, Hoa Kỳ thiêz chor têz qơưk hâur Liên Minh Châu Âu, chor têz qơưk ASEAN, Nhật Bản thiêz Hàn Quốc tror zos chor ciêz đrôngs tâu Việt Nam sir jos muôs têx hax huv kôngz nuv thiêz muôs shuôz njêk.

Nganhx kôngz nuv li tsưr ziv njuôk xav, shông 2018 đros phênhv chuôz ndê 3% ntâu, phênhv sâu tâu kôngz lôngk, shuôz njêk muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk zuôr tax tâu 40 tiv đêiv ntâu đô la Mỹ…Chiê tax tâu tsưr ziv no, iz chas kriz uô cxix cxuô têx tsưr ziv tsênhv njiêz, nganhx kôngz nuv tror uô kho đuô sâuv thôngz têz qơưk, tiv phaz thiêz tror cxiv kho đuô têx phiv liv lok đêx ar, pênhr cux xưk li hêik pâuz têx tsênhv chêi zaz zâuv doanh nghiệp yưv pênhr trâu kôngz nuv chiê muôx ntâu kôngz lôngk, shuôz njêk muôs trâu oz chas têz qươs./.

(TTT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lênhx tuz nhuôs heir nênhs Bana iz siêz muk lơưr Đảng

Xênhz shông 1943, hâur iz ziv chuôz zis pluôs, muôx 4 lênhx cưr tix nuk muôs nhoz trâu Kông Chro, Gia Lai, txix thâuv tsênhv zâu lênhx tuz Krung Dăm Veo (Y Veo) tưz njiz trâus ntâu cêr txov nhêv. Tsi tâu muôx 10 shông, Krung Dăm Veo lênhx niêv tâu tas siv nênhx, lênhx txir mak trâus trok châuz ntêk cxov uô krêr, viv li Krung Dăm Veo chor cưr tix nuk muôs tsi muôx qơư khov vav, lav uô nênhx nhoz txov nhêv njuôr. Thâuv muôx 12 shông, Y Veo njiz canr bôv đội yax kriê lok sâuv txux chi tsưr ziv tir ntâuk trok châuz thiêz muk lơưr cách mạng. Sơưr cêr muk tir ntâuk trok châuz txix faz Bắc txos trâu faz Nam, muk trâu qơư tsav trok Tây Nguyên tir ntâuk trok châuz Mỹ, iz chêr, têx têk tơư kror tưs cux trâus moz, Krung Dăm Veo thâuv tưs tưz jông siêz thiêz shir phaz lus zos iz lênhv tuz lênhv tâu đros tir ntâuk trok châuz:

“Hnuz 20/3/1961, cur tâu tso nhoz hâur Đảng Cộng sản VN, no zos iz kro lok six jông, tiv 2 zos shông 1965 tâu muôz côngz mênhx uô tâu nuv jông hov 2, đros thiêz cur ntơư zos iz kro jông cơưk, viv co chênhr zos zơưv Hloz Hôx cir thiêz muôz trâu cur, zos iz kro jông yax hâur iz lênhx nênhs uô cách mạng!”.

Đhâu hnuz tir ntâuk zênhx trok châuz faz Nam, têz qơưk thax zênhz shông 1975, Krung Dăm Veo cux đros uô ntâu zav hâux lưv, txix hâux lưv đoanx thêv, Hội nôngx mênhx, uô hâux lưv yax kriê. Zos lênhx nênhs lês uô hâux lưv têz qơưk, txơưv uô zav hâux lưv tưs, zơưv cux sir jos uô tiêr tâu jông têx hâux lưv zok muôz. Thâuv uô phưv Bí thư Tỉnh đoàn Gia Lai, uô Chủ tịch Hội nôngx mênhx, zơưv li hâux lưv uô tâu truôx, zos tưz tsưr tsix trâu têx hluôk nênhs uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv krêz uô 23 cxênhz ntâu ha liêx têz, krêz uô đar têx qơư chos yuôx zêx Bàu Cạn, Biển Hồ....., vênhv tôngv tsôngv box Bana, Jarai nhoz truôx têz qơưk, kriê tsôngv box tsưr ziv huôv tsar tu zus tsiêx cxu, tsêz chos kôngz, uô blêx liêx.... Khov li ntơư, tsôngv box sđ luz nênhx tưz jux juk hla đhâu yeiz pluôs thiêz cêr nênhx pôngz kaz, njênhs njôngr, zươv uô trơưk thiêz jông siêz thôngx ziv đros Đảng, têz qơưk têx tsưr ziv kriê.

Thâuv tâu choz hâux lưv zos Tsar ban yax kriê tỉnh Gia Lai, zơưv ho sir jos muk ndis shuôs tsôngv cưr tix nênhx tsa cxuô jêx jok, paz tsôngv box sđ pâuz tsênhz lok chor nênhs fêv têx tsưr ziv hâuz nziêk uô têx hâux lưv tsi jông, tsi trơưk chei; phênhz kriê chêi trâu tsôngv box pâuz thôngz pâuz tsênhz lok chor nênhs fêv têx tsi jông heik sâuv thiêz heik ntâu lênhx nênhs uô cxâuv chei, cui tinhv tror lok shâuv uô tiz nênhs jông, đros chuôz zis thiêz côngv thôngx huôv tsar cêr uô nênhx truôx njês. Zơưv Roma, canr bôv Ban jênh vênhv Huyện ủy Đak Đoa, tỉnh Gia Lai khav tinhv:

“Tsôngv box sđ lok six shir phaz thiêz njênhs njôngr trâu zơưv Veo, viv zơưv zos iz lênhx đảng viên  lâuk uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, zos lênhx nênhs cơưv ntâu, pâuz đar, sưv jê đros tsôngv box. Zơưv sir jos gôngr ziv chênhv trâu cxiv tsa Đảng, hâu nov ntơưv qơư uô li chas cov jông, cov zos, huv tsôngv px sđ siêz. Têx hâux lưv uz no hloz zâu ntơưv qơư, zơưv puôr lênhx đros moz siêz txos, tiz jông kriê trâu sđ uô cov zos, cov huv. Thiêz  zơưv chuôz zis cux zos iz chuôz zis uô ntêx nyuôs hâur cxuô cêr nuv, têx tuz nhuôs puôr lênhx cơưv txơưx, muôx hâux lưv uô tas”.

Txos nhiv no, tưz 75 shông, têx kuz moz hâur ntu tir ntâuk trok châuz tror huôv tuôx, mul lok six txov nhêv, taz sik txix iz lênhx đảng viên uô ntêx nyuôs thiêz moz siêz lus uô tiêr cxuô luôs hâux lưv zok muôz. Zơưv Veo heik: “Jok tsênhv pluôs, tsôngv box tsênhv txov nhêv, zuk zos iz lênhx đảng viên tsuv uô li chas cov tsôngv px muôx luz nênhx tsâu sor jux juk”.  Chênhr viv li ntơư, zơưv tror yax kriê, vênhv tôngv tsôngv box sđ siz chos huôv tsar uô nox, cxuz cêr yeiz pluôs, tso tsês jux juk têx cêr nênhx pôngz kaz, cxiv tsa luz nênhx yiêz, choz kriê têx tuz nhuôs sir jos cơưv txux,  huôv tsar cêr uô nênhx jông zos đrêiv chêi têz qơưk...... Zos đảng viên, Krung Dăm Veo pâuz tsênhz zuk hâux lưv zos  paz đros cxiv tsa hâu nov ntơưv qơư truôx jông, huôv tsar đảng viên, lar heik zos hâur thax tsav tsôngv box heir nênhs tsơưs. Hâur ntu tsênhv lês uô hâux lưv têz qơưk thiêz hur si thâuv tưz so lâuk, zơưv tưz yax kriê tâu chôngz lênhx ntâu tus huôv tsar cêr uô nênhx jông, chiê tso nhoz hâur đảng. Pos H’yao, iz lênhx đảng viên yiêz nhoz jok Plei Piơm, thị trấn Đắc Đoa, tỉnh Gia Lai heik:

“Zơưv Veo uô nênhx nhoz mak lok six sưv jê đros tsôngv box sđ, zơưv kriê sđ uô cxuô luôs hâux lưv txix hloz txos trâu zâu, tsi so choz kriê têx tuz nhuôs lok sâuv cêr uô nênhx jông, tsiv txiêx, zos iz lênhx đảng viên uô ntêx nyuôs  hâur cxuô cêr nuv. Ciês lok sâuv huôv tsar đảng viên yiêz, zơưv cux moz siêz kriê iz kro jux juk chiê pêz tâu nhoz hâur đảng, đros lês uô têx hâux lưv cxiv tsa têz qơưk, qơư nhoz cov truôx jông”.

Chênhr zos uô tâu truôx cxuô luôs hâux lưv li hêik ntươ, zơưv tưz tâu Đảng têz qươs muôz côngz 55 shông nhoz đảng thiêz zơưv cêr shir phaz zos tâu tsôngv box sđ njênhs njôngr./.

(TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)