Yên Bái sir jos cxiv kho đuô têx trâus đêx nas chuô uô ruôr hiêv

Jiês ntux nas txix hâur hli 7 xiêz txos nhiv no tưz uô ruôr hiêv lox txos tsôngv box tỉnh Yên Bái luz nênhx nox nhoz, 40 ntâu luz tsêr trâuspuôk tsuôx, hâur ntơư muôx kênh ziv chuôz zis tsuv yeik txar qơư nhoz zênhx max; 80 ntâu ha blêx, zuôr xar 5 ha pak đêx tu zus shuôz njêl trâus đêx nas cuôr yôngz, ar cxuz tsi jông tas..... Ntơưv jok Sáng Nhù, xã Mồ Dề, huyện Mù Cang Chải tưz muôx tox poz ar lơưk lol cxuz lênhx nhuôv Zax Xênhv Thox, 6 shông, uô lênhx nhuôv ntơư trâus tuôs, iz lênhx nhuôs txơưr đuô muôx 8 shông cux trâus saz.

Nhiv no, cxuô thax tsav hâur tỉnh Yên Bái cux tsênhv tror sir jos đros cxiv kho đuô têx trâus uô ruôr hiêv tiv đêx nas chuô, muk đros sêiz shuôs thiêz paz têx chuôz zis trâus ruôr hiêv hnar txos luz nênhx; iz chas ntơư qênhz yuôx sêiz shuôs, muôx tsưr ziv yeik txar têx ziv chuôz zis nhoz chor qơư riêz nênhs muk nhoz qơư yiêz. Hâur six hơưv tsênhv muôx ntux nas lox phiv liv li no, hâu nov cxuô thax tsav qơư cux sir jos yax kriê txos trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk chiê chênhr phax, tiz jông seiz shuôs thâuv muk uô liêx têz lok. Zơưv Kruô Xênhv Zax, nhoz xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải heik: "Ntux nas lox li no mak xã fuô kriê, heik tsôngv box sơưr đơưk cov tsi cxoz muk liêx muk têz, tsi tâu pư pêv têx tsêr têz, tsi muk ntâuk muôz njêl, seiz shuôs têx vax tsêr, iz ndis seiz pok muôx tox xưz poz....têx chiê yeik txar tâu zênhx max".

Ntux nas hloz hâur têx hnuz đhâu sâuv thax tsav tỉnh Yên Bái cux uô tox poz ar lơưk thiêz đêx nas ngaz tas iz cxiê ntu cêr lox số 32, ntu muk đhâu thax tsav huyện Mù Cang Chải; đêx ngaz tas ntâu txox cêr lox số 70, ntu muk đhâu xã Đại Đồng, huyện Yên Bình; tox poz lok cxuz tas txox cêr Bình Thuận-Đại Lịch (huyện Văn Chấn), txox cêr Đại Minh-Bạch Hà (huyện Yên Bình). Ntâu txox cêr mul lok hâur xã, jêx jok cux trâus đêx nas ngaz, uô ruôr hiêv  lox txos  tsôngv box luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz. Têx trâus ruôr hiêv tiv đêx nas chuô, hâur thax tsav tỉnh Yên Bái njuôk xav tas xar muôx 3 tỷ đeiv. Nhiv no têx qơư ar, poz jêz xưz poz lok cxuz cêr tưz thoz huk iz kro mê njik, yêz mul lok tâu thôngz. Taz sik qênhx shênhx đêx ngaz thiêz tox poz ar lơưk cux tror zôngx ziv muôx yưv, viv ntux lok nas ntêr hnuz tưz uô trâu têx đêx  lox, đêx zâu ziv hnuz ziv huôv lox. Zơưv Nguyễn Xuân Sơn, Phưv Giám đốc Công ty seiz car cêr ar I tỉnh Yên Bái heik pâuz: "Tsưr ziv taz por truôx tuk têx yêz mul lok hâur cheix ntux nas mak thâuv tưs cux tâu pêz moz siêz txos uô ntêx hlo. Têx qơư zôngx ziv muôx tox poz ar lơưk, đêx ngaz mak tsuv chêx tsôngk têx chuôz zênhx thiêz lênhx nênhs nhoz đreiv ntơưv têx qơư  co chiê qênhz shuôs njôngr. Niêx hnuz pêz tso têx đôngx chir canr bôv têx đội, hạt qênhz yuôx shuôs cêr, zos muôx li chas yưv siv mak heik ciês lok chiê zênhx max đơưk kho tâu. Pêz cux muôx têx tsưr ziv phênhz cêr trâu yêz mul lok đhâu thâuv muôx yưv têx tsi jông li heik sâuv".

Nhiv no, hâur thax tsav tỉnh Yên Bái cux tsênhv tror muôx ntux nas phiv liv, zôngx ziv muôx tox poz ar lơưk, đêx ngaz thiêz cuôr yôngz. Ban seiz car phax tar nas chuô thiêz zok nriêr chơưv paz lênhx nênhs tỉnh Yên Bái đros hâu nov cxuô thax tsav qơư tsênhv sir jos cxơưz tiês uô jông luôs hâux lưv yax mông, fuô kriê tsôngv box phax txar jav tsik chiê đêx nas chuô uô ruôr hiêv txos; iz chas ntơư cux tso lênhx nênhs nhoz đreiv, seiz shuôs njôngr chiê đơưk cov tâu zênhx max thâuv muôx ntux nas chuô lox. Zơưv Phạm Quốc Hưng, Ủy viên thường trực, Ban seiz car phax tar nas chuô thiêz zok nriêr chơưv paz lênhx nênhs tỉnh Yên Bái heik pâuz: "Iz luôs hâux lưv lok six zov chênhr hâur cheix ntux nas zos gra siêz txux chi tsưr ziv phax tar ntux uô ruôr hiêv trâu tsôngv box, cxuô cấp, cxuô ngênhx tưz chox kriê lok six jông. Têx thax tsav, suôv qơư cux qênhz yuôx, cxơưz tiês uô sei luôs hâux lưv yeik txar têx chuôz zis tsôngv box nhoz chor  qơư riêz nênhs muk nhoz trâu têx qơư truôx tuk. Iz chas ntơư, cux qênhz yuôx shuôs têx qơư tsav fuôx gox, qênhz shuôs têx côngz trênhx pak đêx tênhr, côngz trênhx phax tar đêx nas chuô seiz pok puôk tsuôx kror tưs chiê muôx tsưr ziv đơưk uô, kho tâu zênhx max"./.

                          (Tuấn Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Moz txiê li chak thiêz tâu fêik kho?

Lơưr chor bác sỹ, thâuv xav jênhv lênhx nênhs tưs trâus moz txiê, khov lơưr qênhx shênhx thiez kror moz, lênhx nênhs co zuôr tâu hêik pâuz tsưr ziv chơưv kho nội khoa lok sik ngoại khoa cov huv đros.

Zos tiêk kho nội khoa tsik muôx chêx cur mak nênhs moz zuôr tâu hlôngr chiê kho ngoại khoa.

Nênhs moz zuôr tâu fêik kho moz txiê zos tiêk:

- Nênhs moz trâus moz txiê giáp thể o uô txiê lox tsuv tâu txiêr por tsês nzor viv zuôr uô moz trưx phax, tiv zix nênhs moz zos txir nênhx muôx 40 shông tror sâur.

- Chor zav moz txiê thể nang lox sêi muôx ntâu nyar, thiêz txiêz moz toz hâur hâur siêz, muôx yưv phiv liv lok sik zuôr zôngx ziv trâus tơưs.

- Chor u phiv liv txos tuyến giáp đros muôx yưv têx phiv liv cxuô kror.

- Moz trưx phaz tuyến giáp ntu xuz thơưx…

Thâuv fêik kho moz txiê, chor bác sỹ zuôr txiêr por tsês tas nro luz txiê moz chiê txiê tsik tror moz nzir. Đuô li, tsênhv muôx tsưr ziv txiêr por tsês tas nro tuyến giáp thiêz tho gruk têx cuô moz txiê oz saz chax đaz, tâu sir zôngv trâu chor nênhs trâus moz trưx phax tuyến giáp.

Đhâu thâuv fêik kho moz txiê, nênhs moz zuôr njiz trâus iz cxiê kror phiv liv li đrav kaz:

- Moz kror qơư fêik, tsik yuô moz thâuv nox yuox txo grêk moz thiêz tsik moz đhâu 5-7 hnuz.

- Hnôngk tiv moz njưl lok sik cêr uô pa. Hnôngk uô nênhs moz trâus moz zâu thiêz tsik car uô pa lox.

- Đôngs nyar qơư fêik, jông đhau oz pêz hnuz. Tsuv hêik trâu bác sỹ pâuz chiê muôz nzir yuôx uô plox nyar đôngs.

- Qơư fêik liêz thiêz muôx njil moz, têx jâuv zos tiv qơư fêik moz o. Nênhs moz tsuv tror tâu njuôk shuôk chơưv kho cov huv đros.

- Zuôr nox hâuk tâu li kuz trâu hnuz tov kaz. Taz sik tsuôk tsuv nox têx zav zôngx ziv nox thiêz nox tsơưs, tsik nox tsâu hênhr.

Nênhs moz thox plaz tsuv uô huv lơưr chor bác sỹ li kruôz kriê hâur chơưv kho, tsưr ziv tsoz phưz đhâu fêik kho…zuôr paz hlôngr yiêz sêi qênhx shênhx moz gênhs./.

                                              (Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)