Hlôngr yiêz nhoz thax tsav qơư Mường Pồn zênhz shôngx

Pos vì Thị Cáu, 73 shông nhoz jok Mường Pồn 1, xã Mường Pồn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên chuôz zis shông no sâu tâu poz cưk ntâu. Têx poz cưk poz lox, đhâu sâu ntêik tas, pos chuôz zis muôz đei pur ntiê sâuv têx kraz tsêr, txuôr nzêix. Têx lênhx nhuôs zâu nhiv kruôr muk cơưv ntơưr lok cux zênhx max muôz têx hnaz ntơưr tsês, lok jâuv ntơưv ntus chuz tok uô mor siêr nox thiêz paz pos khơưk têx njiêr cưk jênhs pôngz iz ndis ntơư . Đros trâu pos Cáu, tsôngv box sơưr đơưk hâur jok luz nênhx nhiv no tưz truôx tuk, tsâu sor jux juk, tsi trâus yeiz li đrav ntêx. Pos Vì Thị Cáu heik:

"Thâuv ntêx mak nênhs lâuk txov nhêv  cơưk, nhiv no tưz tâu jông lok six ntâu. Đrav ntêx mor tsi txâuk nox, nox mor shơư kok, shơư poz cưk xưz. Nhiv no tsi trâus cxơưx txos cêr nox hâuk thiêz hnar, têx yuôx kho moz lok cux muôx cxix cxuô, tsi yuô txov nhêv li thâuv ntêx".

Tror ndo txos têx ntu đrav ntêx kuôk no 60 ntâu shông, thơưx tuz trok Na Va li tiểu đoanx qir grik tuôx tir ntâuk Điện Biên Phủ. Trung đoanx 174 thiêz tiểu đoanx 215, trung đoanx 98 tâu vax huôv chox têx tuz lênhv lok trâu Nà Tấu, muk đhâu đrơưv Pu Thống tir ntâuk trok châuz nhoz Pu San, Mường Pồn. Tox trôngz hâur pêk nxaz, phiv liv mul lok, trok châuz ntâu, ho tâu paz yêz za tir ntâuk tsav, taz sik pêz têx tuz lênhv cux sir jos tir ntâuk trok châuz. Chiến sỹ Bế Văn Đàn li paz tuz lênhv tưz trâus trok châuz ntâuk tuôs tas, tsuôk yuôr 4 lênhx tsuv tir ntâuk ntâu trok châuz. Thâuv co Tiểu đội trưởng Chu Văn Pù traz fov lox cux tsênhv tsav tsi tâu tuô trok châuz viv tsi muôx jông qơư tso fov, tsav fov. Txix têx phiv liv li no, Bế Văn Đàn tưz sơưr hlo muôz zuk xưz pưs lok tis uô qơư tsav fov chiê chor tuz lênhv tuô trok châuz. Viv trâus moz lok six saz, Bế Văn Đàn tưz tâu tas siv nênhx thâuv tsênhv sơưr uô qơư tis fov tsav tuô trok châuz.

Têx tsav trok tir ntâuk trok châuz txix hnuz xiêz 10 txos hnuz 13/12/1953 ntơưv Mường Pồn txos nhiv no cux nhoz trơưr hâur cxuô lênhx sơưr đơưk đruôz siêz tsi plox. Shông 1962, qơư di tích Mường Pồn nhoz hâur têx qơư di tích tsav trok Điện Biên Phủ tâu Bộ Vênhx huôv-thêv thao thiêz ju lix côngk nhav zos têz qơưk qơư di tích jông. Txix ntơư qir cxiv uô, kho đuô, seiz car thiêz tuôr chiê têx cêr lịch sử jông hâur choz kriê têx lâuk đrav ntêx cêr tir ntâuk trok châuz trâu cxênhx hluôk nhiv no thiêz tov kaz pâuz txos. Tix lâus Bùi Hữu Vương, Phưv thơưx seiz car tsêr cơưv cxênhx 2 xã Mường Pồn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên heik pâuz:

"Iz chas luôs hâux lưv choz kriê cêr uô nênhx trâu têx tuz nhuôs shux xênhz hâur thax tsav xã mak pêz cux lok six moz siêz txos hâux lưv kriê têx lâuk đrav ntêx li cêr tir ntâuk trok châuz, tsưx phưv têz qơưk, kriê lok sâuv cêr nhiêv têz nhiêv qơư trâu têx nhuôs. Tsênhv tsênhz txix hâux lưv thôngz đhâu têx tsaz yênhx, jax cơưv, thôngz đhâu têx nuv uô fiv đros, cơưv cxaz nzir.....mak pêz uô uô cê đros trâu têx jax cơưv, hâux lưv txơưr đuô chiê kriê trâu têx nhuôs. Txix ntơư paz chor nhuôs sir jos hâur luz nênhx, hla đhâu têx phiv liv chiê têx nhuôs ziv hnuz ziv cơưv tâu jông. Thiêz cux đhâu co cux vav chiê siêz tiêk, luôs hâux lưv huôv tsar zoz zux hâur thax tsav xã ziv hnuz ziv huôv tsar jông đuô".

Têx shông đhâu, xã Mường Pồn tâu yưv pênhr cxiv uô ntâu têx côngz trênhx, phưx vưv gra siêz luz nênhx thiêz huôv tsar uô nox uô hâuk trâu tsôngv box. Têx luz tsêr tsar lơưx vor vuôk tâu cxiv uô jông hlôngr trâu  têx tsêr đaz pêk tuôs, lav uô lav nhoz. Tas nro xã muôx 12 jok, iz cxênhz ntâu chuôz zis thiêz muôx nhos 4.800 lênhx nênhs uô nênhx nox nhoz, txos nhiv no tsuôk yuôr 39% zos chuôz zis pluôs. Viv thax tsav qơư no nhoz jê txox cêr lox số 12, viv li xã muôx ntâu kror jông li: Cêr jông mul lok, zôngx ziv trâu zuôr muôs têx xiv huv..... Nhiv no têx jêx jok puôr lênhx muôx cêr jông mul lok thôngz. Zơưv Lù Văn Mấng, Chủ tịch UBND xã Mường Pồn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên nheik:

"Lar heik đuô hur si zos tsôngv box hâur thax tsav tưz pâuz uô lơưr têx tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar uô nox. Nhiv no xã tsênhv cxiv tsa têx cui tinhv chiê huôv tsar kinh tế truôx tuk thiêz zuôr sir jos cov uô tâu 9 luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz hâur shông 2017. Zuôr txos no, têx ntông cao su hâur thax tsav tưz zuôr jông krêz sâu trox viv  li zuôr muôx ntâu cêr chiê siêz thiêz shir phaz trâu tsôngv box hla đhâu yeiz pluôs, truôx tuk kinh tế".

"Suôv têz qơưk, tox trôngz hâur pêk blôngx hmaz blôngx ntông hlar mok nhôngk, njuôz xiêz; têx txir shôngz txir ntông nhoz iz ndis tix lâus qơư nok txi txir siêr kâuz niêz; blêx, poz cưk siêr đax trưz trur nhoz thax tsav Mường Thanh.....", Huy Du lênhx nênhs txơưx hu gâux, heik cưr cxiêx li jax gâux heik lok lênhx tuz lênhv "Bế Văn Đàn" têx côngz, txiêx njis lox nhoz đreiv hâur sơưr đơưk đruôz siêz tsi plox, tưz sir đas jos, trox nyar, muôz zuk chêr grêix đeiv tơưr uô qơư tiês, tsav fov tir ntâuk trok châuz thiêz ndo txos suôv qơư Mường Pồn hâur 60 shông đhâu. Têx luôs hâux lưv mak Mường Pồn uô tâu hnuz no zos tas nro cxuô heir nênhs li têx hâux lưv uô tâu hâur sik thôngx siêz, sik đros hla đhâu têx phiv liv nhoz suôv qơư cách mạng hâur ntu têz qơưk hlôngr yiêz nhiv no./.

                            (Hữu Lợi-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Xeir nôngz yik

          Zos pox nhuôs xeir niêv yik uô nôngz mak tsuv xeir tul yik muôx tâuz hâu lox, muôx njik ntêr, sei đrơưv; chax đaz ntêr; 2 cxeik tơư tov ntêx ndax; chax kâuv ndax, plâuz yik jông gâux… Tul yik tâu xeir tsuv zos tul yik jông gâux tiv zix, sei đrơưv, nox hâuk kaz, khênhr hloz…

Nhạc cắt ngắn

          Đros thiêz txir yik tsuv xeir tul tâuz hâu lur đuô, njêx lox, ntêr, chax đaz lox, 4 cxeik tơư khor thiêz muôx jos. Nôngz kê lox. Tiv zix tsuv pâuz tsênhv hâur pâus, tsov cưv xeir têx tul yik pâuz tsênhz tul niêv tul txir zus lol. Khênhr nox, khênhr hloz, muôx jos.

          Tiv zix tsuv tsov cưv đros têx tul yik tsi pâuz tsênhz tul niêv tul txir zus lol, tâuz hâu ntêr, plâuz tsi jông, plaz mê, 4 cxeik tơư tsi ndax jông, 2 luz nôngz kê tsi siz bâuk… mak tsi xeir uô nôngz.

Nhạc cắt…

          Zos tu zus yik zuôr greix, pox nhuôs tsuv xeir yik tâuz hâu mê, luz chêr jông gâux, tơư muôx jos, plâuz jông gâux, thâuv tso tơư jiês xuz thơưx mak hnhar muôx nhos 20 cir thâuv tâu 9-10 luz hli. Xeir txir yik uô nôngz yik zuôr greix mak xeir tul tâuz hâu lox, chax đaz khor, tul yik sei đrơưv muôs jos, thiêz tâu xeir cxôngx paz niêv yik txir yik muôx jos, khênhr nox khênhr hloz.

          Chox lul: Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz”tsuôk muôx xâuk li no xưz, phênhv nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz zos Đeix nta suôz VN đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

                                      (Txâur Vax cxeik nhênhv)