Yên Bái sir jos phax tar têx nhuôs zâu tsik chiê trâul pôngz đêx

Xã Minh Tiến, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái zos iz hâur têx xã nhoz jê pak đêx Thác Bà, muôx ntâu tus đêx, hâur đêx ntưk lol trâu luz pak đêx co, zôngx ziv muôx têx nhuôs zâu trâul pôngz đêx. Chiê taz por truôx tuk, xã tưz fuô uô luôs hâux lưv phax tar trâul pôngz đêx, têx tsi jông txos trâu tas nro 10 luz jok thiêz choz hâux lưv tsênhv tsênhz trâu têx lênhx Bí thư chi bộ, tsar jok thiêz đoanx hluôk nênhs, qênhz shuôs hur si têx thax tsav tsi yuô truôx tuk trâu têx nhuôs zâu, chiê cxok fiêx heik pâuz, xor lax caz thêir. Zơưv Triệu Ngọc Đương, Bí thư đảng uỷ, Chủ tịch Uỷ ban xã Minh Tiến heik pâuz:“Ntơưv qơư tưz yax kriê txix loa nta suôz hâur xã, gra loa muk yênhx jêx jok yax kriê tsôngv cưr tix nênhx tsa, têx lâuk, chor uô niêv uô txir tsuv moz siêz txos têx tuz nhuôs đuô, cxok fiêx trâu ntơưv têx qơư chor nhuôv zâu khênhr muk đa đêx, thax tsav đêx toz chiê sđ pâuz”.

Zos xã nhoz jê ntus đêx tus đêx Chảy, muôx ntâu pak đêx, cưx đês cưx ha toz. viv li luôs hâux lưv phax tar trâul pôngz đêx, lar heik zos chor nhuôs zâu tâu hâu nov xã Tân Lĩnh moz siêz txos. Xã tưz phênhz côngz canr bôv muk yênhx chuôz zis qênhz shuôs têx pak đêx, pak njêl; chor thax tsav muôx đêx mak têx nhuôs zâu khênhr muk đa đêx hâur cheix ntux sor.  Đhâu qênhz yuôx shuôs, xã heik têx chuôz zis muôx pak đêx, pak njêl nhoz jê tsêr zênhx max xor têx lax caz thêir, iz chas co cxok fiêx trâu 10 qơư riêz nênhs nhoz têx pak đêx heik sâuv. Pos Hoàng Thị Thanh Vân, Chủ tịch Uỷ ban xã Tân Lĩnh heik:“Ciês xã Tân Lĩnh, shông no muôx 8 lớp kriê têx nhuôs shâuv uô luôv đêx thiêz zos xã muôx ntâu lớp kriê têx txux chi li ntơư, cux iz zav li muôx 160 lênhx nhuôv cơưv shâuv uô luôv đêx. Qơư shâuv uô luôv đêx zos ntơưv thị trấn Yên Thế chiê muôx pak đêx trâu têx nhuôs shâuv cơưv, thiêz muôx cưk kriê chor nhuôs  txux chi uô luôv đêx”.

Phongx Zoz zax huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái cux tưz đros hâu nov ntơưv qơư, đoanx hluôk nênhs thiêz têx lênhx uô niêv uô txir car seiz, shuôs njôngr têx nhuôs shux xênhz hâur cheix ntux sor. Nthuôr uô têx txux chi cêr lov jêv jông chiê paz chor nhuôs txar đêz têx tsi jông hâur niêx hnuz thiêz têx trâul pôngz đêx. Zơưv Hoàng Chí Ngàn, Phưv Tsar Phongx Zoz zux huyện Lục Yên heik: “Phongx tưz đros huyện đoanx, Phongx Lox tôngv Xaz pênhz thiêz XH, hâu nov têx xã, thị trấn thôngx ziv chiê uô têx hâux lưv hâur cheix ntux sor trâu shux xênhz li: Yax kriê chei têz qơưk, tsưr ziv phax tar têx tsi jông, zuôv nhuôs zâu uô đaz uô tuôs; Kriê uô luôv đêx, nhênhv ntơưr đaz nênhs uz no têx qơư trâu têx ntơưr li heik co…..trâu shux xênhz. Luôs hâux lưv uô têx nuv li heik sâuv trâu shux xênhz hâur cheix ntux sor tâu uô trơưk cui tinhv txưv zênhv, truôx tuk thiêz  zos đreiv li têx cui tinhv lok phax tar moz Covid-19”.

Ntâu shông đhâu, hâux lưv phax tar pôngz đêx, têx tsi jông trâu nhuôs zâu nhoz huyện Lục Yên tưz tâu moz siêz txos, taz sik niêx shông cux tsênhv muôx têx txuz nhuôs zâu trâul pôngz đêx, lar heik zos hâur cheix ntux sor. Tsuôk xav ciês hâur cheix ntux sor shông no xưz, ntơưv thax tsav qơư tưz muôx 2 txuz trâul pôngz đêx, tuôs 2 lênhx nhuôv. Chênhr viv li, huyện tưz tso qênhz shuôs hur si têx pak đêx, pak njêl, đêx lox, đêx mê….hâur thax tsav. Đhâu qênhz shuôs, muôx zuôr xar 3 cxênhz chuôz zis muôx pak njêl; 140 têx pak đêx, đêx lox, cưx đês riêz nênhs, zôngx ziv muôx têx tsi jông li heik sâuv.

Đhâu hlo qênhz yuôx, huyện tưz heik tas nro 24 xã, thị trấn cov xor thêir lax caz iz ndis têx vax tsêr, têx ntus cêr muk lol hâur jok; cxok fiêx heik pâuz lok têx riêz nênhs co ntơưv têx qơư, thax tsav zôngx ziv muôx nênhs trâul pôngz đêx. Iz chas co zos cxơưz tiês uô cxuô faz tsưr ziv yax kriê lok phax tar pôngz đêx trâu chor nhuôs zâu txix ntâu tsưr ziv; heik têx chuôz zis cir ntơưr nhav, chos luk taz por truôx tuk trâu têx tuz nhuôs; kriê chor nhuôv shâuv uô luôv đêx hâur cheix ntux sor.  Pos Nông Thu Hà, Phưv Chủ tịch Uỷ ban huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái heik pâuz:“Huyện heik têx xã, thị trấn tror uô lơưr jông T.Ư, tỉnh. Huyện têx ntâuz ntơưr chox kriê lok phax tar têx tsi jông thiêz pôngz đêx trâu nhuôs zâu, shux xênhz. Qênhz shuôs têx suôv qơư, thax tsav khênhr muôx lênhx nênhs trâul pôngz đêx lok sik zôngx ziv trâul pôngz đêx chiê muôx tsưr ziv phax tir thêir zênhx max. Xav têx hâux lưv co zos uô tsi so thiêz zov chênhr, zos iz hâur têx tsưr ziv chiê ntâuk grê ntơưv qơư têx luôs hâux lưv uô. Đros thiêz têx taz viv cik txos, Uỷ ban huyện tưz choz hâux lưv tsênhv tsênhz uô đros trâu zuk têx nuv hâur niêx hnuz chiê bax uô trơưk li chox kriê tâu lơưr tsưr ziv”.

Đros trâu têx tsưr ziv, siêz xar txo grêk tsơưs têx txuz tsi jông li heik sâuv tiv pôngz đêx, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tưz hu zâuv tas nro cxix luôs chính trị sik đros sir jos uô têx hâux lưv co. Iz chas ntơư, chor uô niêv uô txir, nênhs lâuk, têx hloz hâur chuôz zis tsuv moz siêz seiz shuôs njôngr zuk têx tuz nhuôs, txar jav tsi chiê muôx yưv têx tsi jông, cêr pôngz siêz./.

(Thừa Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsưr ziv phax tar tsik chiê trâus tsơưr tưx trâu mê nhuôs

          Muôx 2 zav trâus tưx zos trâus tưx hnhar thiêz trâus tưx moz jux jus. Trâus tưx hnhar mak uô hiêv txos mê nhuôs li txox siê.

          - Trâus tưx hnhar: Zos trâus tưx moz hâur 2,3 six hơưv txơưv uô hiêv txos luz chêr, pir li hâuk tsuv yuôx tuô caz, tsơưr axít lok sik têx yuôx nzuôr chuôz zênhx, nox tsuv têx zav nox tsư pok....

          - Trâus tưx moz jux jus: Zos lênhx nênhs khênhr zôngv têx tsơưr muôx tưx kis, zôngv ntâu jux jus uô hiêv txos têx plaz hnhur siêz, njưk, pir li trâus tưx chí đros têx lênhx nênhs zôngv têx trox yêz....

          - Têx zav trâus tưx mê nhuôs khênhr njiz:

          + Trâus tưx hóa chất: li yuôx phongx, yuôx nzuôr chuôz zênhx...trox yêz, axít, yuôx tuô caz, tuô tsuôk...

          + Trâus tưx yuôx hâuk: li hâuk yuôx ntâu đuô tsưr ziv heik kriê, tas six hơưv zôngv, yuôx kiês nênhs, hâuk zuôv yuôx.

          + Trâus tưx pa: li trâus tưx pa ga, pa thênh trâur tơưs...

          + Zav nox muôx tưx: li ndêz, njês nóc, têx zav txir ntông muôx tưx.

          + Têx zav nox tsi taz por vêv xênhz zav nox: li zav nox trâus tsư pok....

          * Thâuv trâus tưx khênhr pov:

          Mê nhuôs moz plaz, ntuôr lok sik:

          - Iz chêr nto hưk txiêk, tik ndâux, trâu tês đơưz tas.

          - Lax uô pa

          - Nhoz tsi tsưv lok sik tsi yuô hnor kaz lok sik hnhar đuô zos lôngx.

          - Zos trâus tưx hnhar mak zuôr lôngx.

          - Iz ndis kror ndâux pov hlê tơưr, tik ndâux đơưz tas zos nox tsuv tsơưr tưx li axít.

          - Muôx tsơưr tưx lok sik hưx tso tsơưr tưx nhoz buôk mê nhuôs.

Nhạc cắt

          1. Qir tiv

          - Nox tsuv zav nox trâus tsư pok, khơưk chiê tsi jông uô zav nox tsư pok, tuôx pưv, lok sik nox trâus ndêz, txir ntông muôx tưx.

          - Hâuk tsuv têx tsơưr muôx tưx li yuôx tuô tsuôk, tuô caz, trox a, yuôx phongx, yuôx kho moz...

          - Hâuk têx zav đêx kaz jiz muôx ga lok sik ga zôngv uô đêx tâu tsiv uô tsi trơưk cui tênhv taz por vêv xênhz lok sik hâuk tsuv đêx muôx tưx li thạch tín, chì, thủy ngân.

          - Tiv nênhs hloz tsi tsưv ziv, pir li puz mê nhuôs nox zax zênhz chiê kho moz thox plaz.

          - Đrâuv co, muôx 2 zav trâus tưx txơưr mê nhuôs tsi khênhr trâus zos đhâu plênhr sâuv tơưr greix lok sik tiv cxax cxâuv yuôx.

Nhạc cắt

          2. Tsưr ziv phax tar

          - Đros têx lênhx uô niêv uô txir thiêz têx lênhx nênhs hloz: Viv mê nhuôs tsênhv zâu, tsi tâu pâuz thiêz phênhz pêx tâu têx chuôz zênhx cxuô zav viv li tuôr tâu tul tsi cux muôz tso hâur kror ndâux nox lok sik uô tơưs, viv li tsuv yax kriê chiê têx lênhx uô niêv uô txir, nênhs tsoz phưz mê nhuôs pâuz lok mê nhuôs zâu li siêz xar chiê heik kriê thiêz paz mê nhuôs phax tar trâus tưx.

          - Yax kriê trâu têx lênhx uô niêv uô txir, nênhs tsoz phưz mê nhuôs thiêz mê nhuôs zâu têx qir tiv, têx trâus ruôr hiêv thâuv trâus tưx chiê txơưx phax tar.

          - Cxiv tsa tênhx qơư taz por: Zôngv hâur đêx taz por vêv xênhz.

          - Cxiv tsa tsêr nhoz taz por: Têx chuôz zênhx hâur tsêr muôx tsơưr njuôs xav uô mê nhuôs trâus tưx (yuôx kho moz, yuôx phongx, hóa chất li yuôx tuô caz, tuô tsuôk, ga...) tsuv muôz chiê cov jông chiê mê nhuôs txov tsi tâu têx chuôz zênhx co./.

(Thu Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)