Bài thứ 3: 113-10-2015

JÊX JOK YIÊZ NHOZ HÂUR TƠƯ TRÔNGZ MƯỜNG HUNG

 

Ntâu shông tror uô ntêx, zơưv Lò Văn Lệt chuôz zis zos iz hâur chor chuôz zis pluôs nhoz jok Phiêng Pẻn, xã Mường Hung, huyện Sông Mã. Chiê huôv tsar uô nox, chuôz zis tưz txêik nhiêx hâur zênhx hangx tsênhv chêi xã hội yưv pênhr trâu luz vax txir nhãn, kriz đar thax tsav pak njel, tu zus tsiêx cxu. Muôx chênhz zênhv uô nox thiêz phênhv pênhr 300 triệu đêiv, zơưv Lệt zuôr 15 tuk muôk lưx lok zus muôs cuz. Txos nhiv no, zơưv chuôz zis tưz cxiv uô tâu 2 luz tsêr lox jông tsiv gri zuôr xar 2 tỷ đêiv. Zơưv Lò Văn Lệt hêik:

Băng: “Thâuv ntêx mak chuôz zis tsuôk khov trâu blêx liêx, tsik txâuk nox. Nhiv no chuôz zis tưz muôx đuô. Zuôr txos no pov zus muôk lưx sâu tâu nhiêx siêz, chuôz zis zuôr yưv pênhr zuôr nzir 15 tuk muôk lưx chox lok zus nzir chiê muôx phênhv sâu siêz đuô”.

Zos iz hâur chor chuôz zis txar qơư nhoz uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La txar lok nhoz txix shông 2010, ntu xuz thơưx tix lâus Quàng Văn Thực li chuôz zis, nhoz đội 6, xã Mường Hung njiz lok six ntâu phiv liv. Đhâu chính quyền tiv phaz li côngz xưv yax kriê, đros têz qơưk li chor nhiêx paz, tix lâus Thực tưz yưv pênhr kriz đar pak njêl, zus muôx 800 tâu tuk ol; 60 ntâu tuk buô. Khov sir zôngv jông têx tsưr ziv tu zus, iz shông tix lâus sâu tâu 150 trệu đêiv ntâu. Tix lâus Lường Văn Thực hêik:

Băng: “Hâur ntu zuôr txos, cur chuôz zis zuôr uô nzir tsưr ziv no lok tu zus. Tror hêik trâu têx ziv chuôz zis txơưr đuô đros uô, zos lênhx tưs muôx zoz qơưx mak cur zuôr kriê trâu lơưr têx tsưr ziv uô chiê sik đros huôv tsar”.

Mường Hung zos xã muôx 15 cêik cêr ntâu ntus đriv đros huyện Mường Ét, têz qơưk Lào. Chor shông đhâu, khov hlôngr yiêz tsoz chos, tsiêx tu zus, têx jêx jok nhoz ntus đriv no muôx ntâu hlôngr yiêz. Têx kôngz krâur muôx njiêr shông 2014 tax 8.000 tấn, chuôz ndê zuôr xar 3.000 tấn pir li shông 2010; phênhv sâu lơưr lênhx nênhs tâu 9 triệu đêiv ntâu iz lênhx nênhs iz shông. Zơưv Bùi Văn Thủy, phưv bí thư thường trực Đảng ủy xã Mường Hung puz pâuz:

Băng: “Hâur ntu zuôr txos Đảng ủy tror chox kriê sir jos uô côngz xưv huôv tsar kinh tế-xã hội, ngaz tuk côx phax, thiêz tiv zix zos sir jos uô côngz xưv phax tar thiêz qênhz yuôx zax zênhz; Uô jông lơưr tsưr ziv Đại hội Đảng tưz tso tơưv”.

Sâuv têx liêx têz, pêx xênhv Mường Hung tsênhv sir jos uô xênhz yar, uô cxaz chiv chiê gra siêz luz nênhx. Pox nhuôs tsênhv sir jos cxiv tsa luz nênhx yiêz thôngz đhâu uô muôx chêx chur chor phongz yaox cxuôv yêiz thiv pluôs, sik paz huôv tsar kinh tế, sik đros cxiv tsa thax tsav ntus đriv ziv hnuz ziv muôx đuô./.

(Trấn Long-Ly dịch đọc)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Phênhv thưr 3, hnuz 13/10/2015

PHÊNHV CXIZ KÔNGZ

Taz por qơư tu zus thiêz phax tar moz trâu njêl uô qơư thêir tu zus

Chiê taz por qơư tu zus thiêz phax tar moz trâu têx njêl uô qơư thêir tu zus, tsôngv box tsuv sir zôngv iz cxiê zav yuôx li đrav  kaz đei trâu têx qơư tu zus njêl chiê uô thax qơư ntơư hur si, đêx nyiêz li air thêir tâu têx caz moz uô huôv trâu njêl.

*Zôngv hmôngr jêz siz chiê tso hâur đêx cov đêx nyiêz hur jông:

-Zôngv hmôngr jêz siz ntiv hâur hnaz đei ntơưv têx hâur đêx lok sik thax tsav muôz jâuz, krâur trâu njêl nox hâur qơư tu zus.

-Luz hnaz hmôngz jêz siz đei ntơư, đei toz muôx 1/3-1/2 hâur đêx, hâur thax qơư tu zus njêl.

-Zôngv muôx 2-4 cir hmôngz jêz siz trâu 10 yiv đruôz đêx.

-Thâuv tưs têx hmôngz jêz siz zax tas ho tror ntiv đuô lưv luz hnaz đei trâu.

*Têx yuôx chiê tsuôs phax tuô, lov caz moz trâu njêl

a. VICATO ( Trichlocyanuric acih-TCCA)

+Chor yuôx no uô njiêr, 200g iz njiêr chiê đei trâu hâur qơư tu zus njêl, yuôx za jux juk trâu saz đrâuv hâur nhos iz ciêz.

+Sir zôngv iz njiêr yuôx trâu 10 yiv đruôz đêx, 2 ciêz iz jâuk ( tsưr ziv đei thiêz tso hâur đêx uô xưk li đei têx hnaz hmôngr jêz siz).

*Muôz trâu njêl nox têx yuôx phax tar moz hâur đros chêr:

Zôngv iz cxiê zav yuôx li đrav kaz tor shơư đros têx krâur trâu njêl nox chiê phax tar têx moz li: moz chaz…..

a.Yuôx KN-04-12:

-Yuôx NK-04-12 tâu uô txix têx yuôx jông phax tir thêir tâu têx moz trâu shuôz njêl.

-Muôz yuôx NK-04-12 trâu njêl nox lơưr cui tinhv 30-45 hnuz iz jiês. Iz jiês ntơư, muôz trâu njêl nox 3 hnuz siz lơưr liês, iz cir njêl muôz 2g yuôx nox iz hnuz; phax tar têx  moz txơưx siz cik li: moz plaz,…..

-Kho moz trâu njêl, iz cir njêl muôz 4g  yuôx nox iz hnuz, tso nox yuôx 7-10 hnuz siz lơưr liês.

-Luz cheix njêl khênhr trâus têx moz li heik sâuv zos txix hli 3-5 thiêz hli 8-10.

b.Yuôx phax tar moz.

-Zôngv iz cxiê zav yuôx phax tar moz li: Doxycyllin, Sulphatrim, AntiGerm…tor shơư têx krâur trâu njêl nox chiê phax tar têx moz txơưx siz cik đhâu trox nyar.

-Iz cir njêl zôngv 100mg yuôx trâu nox iz hnuz hâur hnuz tiv iz; txix hnuz tiv 2 txos hnuz tiv 7 muôz trâu njêl nox txix 50mg iz cir iz hnuz. Thâuv njêl trâus muôx moz mak muôz iz jâuk trâu nox, iz jiês ntơư truz ntêr tsi tâu đhâu 7 hnuz.

c.Vitamin C:

-Iz hlik muôz trâu njêl nox iz jiês 7 hnuz, tor yuôx Vitamin C shơư têx krâur trâu njêl nox hâur niêx hnuz.

-Muôz 10-30mg trâu nhos iz cir njêl iz hnuz.

*Sox seiz, qênhz shuôs njôngr têx njêl:

-Niêx hnuz tsuv seiz shuôs njôngr têx njêl chiê pâuz tâu têx muôx yưv li: Njêl tsa tâuz hâu tiv tsi txâuk oxy, njêl trâus tưx tiv têx đêx kiês nênhs, njêl tsi yuô nox jâuz lok sik tsi nox krâur tiv nhoz tsi sưv, krâur nox tsi muôx tsơưr lươngv lok sik njêl trâus muôx moz….

-Zênhx max muôx têx tsưr ziv xưv lik li: Yeik txar têx njêl muk tso trâu têx qơư hur si, muôz txâuk têx jâuz krâur nox trâu njêl, ntâuk muôz chor njêl muôx moz lok.

-Ntơưv thax tsav qơư tu zus muôx moz huôv xênhz, tsuv muôz têx njêl moz thiêz tsi  moz tso nhiêk nhoz nhiêk iz kro, tsi tso uô cê thiêz zênhx max muôz yuôx trâu njêl nox.

-Thâuv pov njêl moz hnhar thiêz muôx têx zôngx ziv cik đêz đar mak tsuv ntâuk muôz ciês têx njêl lok, zos tưz jông sâu, ntâuk muôz./.

( Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)