Sir jos uô cov tiêr iz cxênhz luz tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs ntơưv Điện Biên Đông uô ntêx tsiêz têz qơưk

Tâu choz hâux lưv uô tsêr nhoz trâu 87 chuôz zis pluôs hâur thax tsav xã Luân Giói, huyện Điện Biên Đông, hâur co muôx 82 luz tsêr uô yiêz, 5 luz trâul puôk tsuôx tsuv kho đuô cov jông nhoz, ciês thâuv tâu choz hâux lưv, Phongx Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz huyện Điện Biên Đông tưz tso canr bôv muk paz max pêx xênhv uô tsêr. Zơưv Nguyễn Thanh Lâm, Phưv Tsar Phongx Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz huyện Điện Biên Đông heik pâuz: Txos iz jiês no, Phongx tưz krêz côngz uô tâu 64 luz tsêr. Zuôr chênhz zênhv txix hâux lưv paz max uô tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs ntơưv 2 huyện Mường Nhé thiêz Nậm Pồ thâuv ntêx; seiz lok pêx xênhv tsưr ziv xar uô li chas thiêz têx heir nênhs li  phôngz cxưx cêr nênhx vênhx huôv, gri têx chuôz laov cxiv uô tsêr thiêz cấp huyện, hâur tỉnh li cêr thôngx ziv uô li chas, taz viv tưz fuô kriê uô tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs hâur thax tsav trơưk li cui tinhv Bộ Công an tưz cir ntơưr, taz sik têx shôngz ntông, xuôz jêz uz no…..cux muôx têx nhiêk txơưr nhiêk, tsi zos zôngv hur si kuôr hlâu uô.

Tsênhv tsênhz zos têx tsêr tâu muôz têx vuôk xuôz jêz, xi măng cxiv puôz uô foz nja, hok vor kuôr hlâu, plas tsêr tâu cxiv uô khor truôx thiêz taz por đar 36 xưv phaz trơưk li cui tinhv. Co tâu seiz zos iz hâur têx sir jos cxiv uô tsêr nhoz khor truôx trâu pêx xênhv khov lok têx nhiêx paz max uô tsêr yiêz tsi đhâu 55 tsov đeiv iz chuôz zis. “Zos tiêk 50 tsov đeiv cxiv uô tsêr trơưk iz zav li têx tsêr pêx xênhv nhoz ntơưv Luân Giói mak nhiv kruôr txâuk gâuk uô thiêz cxiv uô tâu trơưk cui tinhv, pêx xênhv tsi tas iz cxênhz iz hox hlo. Zos chuôz zis tưs xar uô cov lox đar đuô mak thiêx tsuv yưx nzir nhiêx txiêx xưz. Nhiv no phênhv ntâu tsôngv box tưz khơưz uô tâu kuô tsêr  thiêz tsênhv cxiv puôz têx foz nja. Tsêr đar 36 xưv phaz taz sik zos cxiv puôz siêz tuôx mak cux đar, tsi mê, tsi grêiv. Muôz vuôk cxiv puôz uô mak jông nhoz, tsêr lax, hur si”.

Trơưk li Ủy ban tỉnh Điện Biên quyết tinhv sôr 3034, huyện Điện Biên Đông zuôr tâu paz max uô 1.027 luz tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs ntơưv 14 xã hâur thax tsav. Six hơưv fuô uô zos hâur iz luz hlik ntâu thiêz tsuv cir ntơưr, chos luk uô tiêr uô ntêx hnuz 15/1/2022.

Zơưv Vảng Xênhv Muôk, Bí thư Huyện ủy Điện Biên Đông heik pâuz: Hâux lưv mak ntâu, fuô uô hâur six hơưv lur, đros trâu moz Covid-19 uô tuôr thênhv nzir, viv li chiê taz por uô tâu tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs trơưk tsưr ziv tâu choz, huyện Điện Biên Đông tưz hu zâuv tas nro cxix luôs chính trị sir jos sik đros paz, uô cov tiêr . Iz chas canr bôv têx phongx ban tsi so tsuv muk yênhx jêx jok, xã chiê qênhz yuôx,  huyện xav tinhv cux tsuv hu zâuv tsôngv niêv txir lax pêx xênhv sik đros paz uô tsêr thiêz. No tâu seiz zos hâux lưv zov chênhr, quyết tinhv chiê ntơưv qơư uô tiêr tâu zênhx max têx tsêr, choz trâu tsôngv pêx xênhz nhoz uô ntêx tsiêz têz qơưk shông no. “Pêz tưz phênhz côngz hâux lưv trâu têx lênhx hâur thường vụ, hâur ban chox kriê cov niêx ciêz buôk ti muk ntơưv qơư chiê seiz, qênhz shuôs lơưr uô têx vax tsêr. Phênhz côngz canr bôv, têx lênhx muôx txux chi, pênhr xưv lês uô têx luôs hâux lưv nhoz trơưr hâur xã, jêx jok yênhx hli chiê heik, cxiz sơưr đơưk fuô uô têx hâux lưv heik sâuv cov uô tiêr tâu sei têx tsêr nhoz ntơư trâu chor chuôz zis pluôs uô ntêx tsiêz, thiêx muôx liv thiêz jông trâu pêx xênhv hâur cheix ntux no nor, lar heik zos chiê tok tsiêz 2022”.

Điện Biên Đông zos huyện ntus đriv lok six txov nhêv hâur tỉnh Điện Biên, têx chuôz zis pluôs tsênhv yuôr nhos 45%. Chênhr viv li, uô yiêz, cxiv kho đuô têx vax tsêr nhoz trâu nênhs pluôs mak cxuô cấp, ngênhx fuô uô tsênhv tsênhv zos hâux lưv uô muôx liv, paz tsôngv pêx xênhv nhoz thax tsav no muôx vax tsêr nhoz truôx chiê huôv tsar uô nox uô hnar. Lar heik, ziv jông siêz, shir phaz đuô thâuv têx ziv chuôz zis zuôr tâu choz tsêr yiêz nhoz, uô ntêx tsiêz têz qơưk shông no./.

                                    (Vũ Lợi-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Phax tar ntux no trâu chor tsiêx cxu

1. Têx tsêr guôx:

Muôx tax thêir vor têx tsêr guôx, taz por chor tsêr guôx ntov nti, sor thiêz kruôr krơưr. Tiv zix, plas tsêr guôx tsuv kruôr krơưr, hur đu, đros plas têx tsêr guôx trâu kêiz thiêz nhux tưv tsuv puô nzir têx xuôk blêx, hnhaz blêx kruôr chiê uô trâu têk tơư sor thiêz chuôz ndê jêx tưv hâur tsêr guôx.

2. Six hơưv chiê tso yar têx tsiêx cxu:

Pox nhuôs tsuv tsik so sêiz shuôk xor mông hêik pâuz lok ntux yar ntux nas, chiê muôx tsưr ziv tso yar tsiêx cxu, kêiz ol cov huv đros. Tsik tsuv tso yar têx tsiêx cxu thâu jêx tưv grêk kik đuô 15 tưv (tiv zix zos chor tsiêx cxu zâu). Têx hnuz ntux no chênhr, no njiv jêx tưv kik đuô 12 tưv mak tsik tso yar thiêz cơư têx tsiêx cxu hâur tsêr guôx cov zôngx ziv tsoz phưz, sêiz car thiêz paz uô sor trâu chor tsiêx cxu txix tơưl kê tênhz tênhv lok sik trâur tơưk trâu tsiêx cxu ntê cov sor (zos trâur tơưl trâu ntê mak tsuv muôx car tso têx pa tơưl trâu saz đrâuv jôngr, tsik chiê têx tsiêx cxu uô tsik tâuk pa thiêz tsuv trâur đêz têx qơư zôngx ziv txêik cuz hâur tsêr guôx), đros chor nhux tưv mak tsuv muôz pav, trik yo kuz, hnaz tsax câur trâu nhưx, tưv cov sor chiê phax tir tar ntux no.

3. Tsoz phưz tu zus:

+ Chor kêiz ol:

- Uô jông tsưr ziv xor thêir thiêz uô sor trâu chor kêiz ol zâu, tsưx phưv jông trâu chor kêiz ol muôx plâuz tsơưs thiêz tuôx plâuz kênhz (kêiz chọi, Mía, Đông Tảo…) mak tsuv muôx tsưr ziv phax tar no cov huv đros (thêir tsik khênhr yâu chuô ciês trâu têx kêiz, cxaz nzir uô sor txix tơưl nzir têx kê tênhz tênhv; tsik tso têx kêiz tơưv đrâuv jôngr hâur têx hnuz ntux no chênhr, no njiv…). Chiê têx kêiz ol hâuk đêx sor, cxaz nzir tsơưr B. Comlex, cxuô zav chiê paz trâu chor kêiz ol muôx đas jos đuô.

+ Chor buô:

- Tsuv muôx guôx thêir thiêz tơưl tênhz cov sor trâu chor mê nhuôv buô tsênhv đros niêv. Tsik nzuôr têx tsêr guôx lok sik muôz buô đa đêx hâur têx hnuz ntux no jêx tưv kik đuô 12 tưv. Muôz nox cov cxix cxuô, txâuk têx tsơưr pưr trâu yênhx fâuv buô, ntu tu zus. Muôz hâuk txâuk đêx hur, cxaz nzir vitamin, cxuô zav paz đas jos tor shơư trâu têx zav nox, hâuk.

+ Chor nhux, tưv:

- Muôz txâuk têx xav nox trâu chor nhux, tưv nox, đros bâuv li 10% luz đros chêr. Iz zav li nhux đas hnhar muôx 300 cir, tsuv muôz trâu chor nhux đas nox 30 cir jâuz tâux nhôngk iz hnuz. Thôngx cxix muôz trâu nox nzir 0,5-1 cir zav nox hmôngr iz tuk iz hnuz (hmôngr kok ntông, hmôngr poz cưk, xuô blêx…) chiê chor nhux tưv muôx txâuk đas jos tir tar ntux no. Cungz têx zav nox njuôz vâuv kâuz trâu nhux tưv xưk li vâuv kâuz tâux nxư, VA06, kuôr poz cưk,… txix 7-10 cir iz hnuz, đros muôz trâu nox nzir têx zav jâuz tâux njuôz, nhaz blêx chiê paz trâu chor nhux tưv muôx đas jos jông hâur chêix ntux no. Đrâuv têx tsưr ziv li hêik co, pox nhuôs cux tsuv uô jông têx tsưr ziv chiê phax, tar caz moz li uô jông côngz xưv vêv xênhz, tsuôs yuôx tuô lov caz moz têx tsêr guôx, cxax cxix cxuô têx zav yuôx vắc xin lơưr cơ quan thú y kruôz kriê. Tsuv sêiz shuôk jông chor tsiêx cxu hâur yênhx hnuz chiê pov tâu nzor, xưv lik ndar six hơưv têx tuk tsiêx cxu muôx moz, njiz trâus phiv liv tiv ntux no./.

(KNTNB-Lik Thox cxêik nhênhv)