Nganhx hax huv cà phê hlôngr yiêz, xar tơưv jông chiê sik côngv

          Ntơưv Phêv thảo pheiz kênh chênhz zênhv dự án hlôngr yiêz, xar tơưv nganhx cà phê zos Tsưr tsix sik hux jos ntiêx têz Đức côngv đros Hiệp hội cà phê Buôn Ma Thuột tsưr tsix kaz hlik hli 10 nhiv kruôr đhâu, zơưv Nguyễn Tri Sáu, Chủ tịch HĐQT, giám đốc HTX kôngz nuv tsiv uô-muôv muôs Sáu Nhung nhoz huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum pheiz kênh, HTX Sáu Nhung tsênhv tsêz chos 300 hecta lơưr ploz tsênhr hữu cơ đros cxix luôk công nghệ tsuôk đêx zưs, tsêr kra kruôr cxôngx năng lượng yar ntux. Chiê xiv huv tâu nênhs sir zôngv tos jênhv, HTX tưz tsov cưv hlôngr yiêz, xar tơưv hâur tsiv uô chiê uô tâu cà phê muôx tsơưr lươngv siêz, hlôngr yiêz nênhs sir zôngv li jênhv pâuz. Zơưv Nguyễn Tri Sáu puz pâuz:“5 tỉnh Tây Nguyên puôr lênhx chêx chôngk lok tsoz cà phê viv li hlôngr yiêz, xar tơưv tsưr ziv tsiv uô cà phê muôx tsơưr lươngv zos lok six zuôr trâus. Tsênhz mênhx nhiv no tsôngv box lênhx tưs cux jênhv pâuz tâu hâux lưv no. Viv li hlôngr yiêz pok tâu tsưr ziv tsiv uô, heik kriê cà phê mak thiêx li chox tâu xiv huv muôs trâu niêv ciêz, tơưv txênhz tâu đros têx hãng cà phê lox nto bê sâuv ntiêx têz”.

          Lơưr zơưv Lê Đức Huy, Phưv tổng giám đốc Công ty TNHH MTV muôs tơưv 2-9 Đăk lăk (Simexco Đăk Lăk), iz hâur têx taz viv muôs tơưv cà phê lox tiv zix Việt Nam, VN zos iz hâur têx têz qơưk muôs tơưv cà phê, tiv zix zos cà phê Robusta, sơưr tiv iz sâuv ntiêx têz. Taz sik, viv ntâu lik zơưx, VN li cà phê tsi tâu tâu ntâus grê tsiv nhos đros cà phê li tsiv grê. Kror no uô zênhr shar ntâu zos zav hax huv no, cux lax hlôngr yiêz tâu nôngx mênhx chos cà phê li luz nênhx tsênhv txov nhêv: “Cà phê Việt Nam phênhv ntâu chor cà phê thiêz tsơưr lươngv mak tsi tâu tâu pâuz txos viv li tsiv grê tsi siêz. Hâux lưv thâuv tưs cux vênhv tôngv hâur nganhx cà phê chiê uô li chas taz por chuôz tsar tsơưr lươngv chiê ntiêx têz pâuz txos cà phê Việt Nam cux xưk li nênhs sir zôngv pâuz tâu mak hâur ntu nhiv no, muôz siêz nôngx mênhx li pênhr xưv, kriê trâu nôngx mênhx pâuz sâuv ntiêx têz tsênhv muôx ntâu zav cà phê kaz li chas, đrâuv vênhv thix kra kruôr chax chês, tsuv muôx tsưr ziv sâu, tsiv uô muôz siêz tsơưr lươngv cà phê thiêz”.

          Ông Nguyễn Thế Long, Viện chính sách thiêz chiến lược huôv tsar kôngz nuv nôngx cxênhz Việt nam xar tiêk: hlôngr yiêz hâur tsưr ziv xar tơưv chuôz tsar tsiv grê nganhx cà phê zos iz tsưr ziv uô lêx ntêr tsuv muôx tsưr ziv tsênhz mênhx thiêz tâu tas nro cxix luôk muôx lênhx coaz sik côngv uô. Yuôr đros nênhs chos cà phê, tsuv tsiv uô cà phê truôx vênhs, zôngv công nghệ siêz lok tsiv uô chiê chuôz tsar mênhv chêx cà phê tâu côngz jênhv. Cxôngx co thiêx tuôv zênhv tâu niêv ciêz li têx zoz qơưx thâuv cà phê tâu seiz zos nganhx tsênhv cxaz chuôz lok têx hiệp định muôv muôs txưv zơưx yiêz. ZƠưv Nguyễn Thế Long heik:         “Nhiv no jông tiv zix mak pêz tsuv cxaz chuôz têx ploz tsênhr lok huôv tsar cà phê truôx vênhs. Pir li pêz tsênhv muôx têx ploz tsênhr lok 4C, UT, UTZ...thâuv cxaz chuôz têx ploz tsênhr no pêz cux tuôv zênhv tâu têx ploz tsênhr lok SPS lok sik têx cán kết huôv tsar truôx vênhs hâux lưv cxaz chuôz têx ploz tsênhr no zuôr gôngr phênhv jux jus tax tâu EU li têx ploz tsênhr”.

          Nênhs tsiv uô cà phê nhoz Tây Nguyên tsênhv sir jos hlôngr yiêz tsưr ziv uô chiê hla đhâu têx phêv liv, tuôr truôx, muôz siêz tsơưr lươngv cà phê Việt Nam. Thâuv tsơưr lươngv tâu congz jênhv tsiv grê cà phê zuôr chuôz ndê, hlôngr yiêz đas jos tơưv txênhz sâuv ntiêx têz, tuôv zênhv zoz qơưx cux xưk li ploz tsênhr tsơưr lươngv thiêz vêv xênhz taz por zav nox ziv hnuz ziv siêz cxôngx nênhs sir zôngv hâur têz qơưk thiêz muôs tơưv sâuv ntiêx têz./.

(VOVTây Nguyên- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Tuôr chiê luk hêik ntơưr sâu chênhr zos tuôr chiê vênhx huôv

Tsênhv tsênhz tưz puz pov, hâur ntu tir ntâuk tros châuz, mênhx cxưx Việt Nam zênhx sir jos tsưx phưv truôx tuk zuk têz qơưs, tsưr qênhx, thôngx cxix sir jos tir tar chor nênhs fêv li tsưr ziv uô hiêv txos zuk mênhx cxưx têx vênhx huôv jông. Cxuô mênhx cxưx Tsoz tsiz, Thái, Mường, Tày, Nùng…zos chor zav luk hêik Môn-Khmer; Việt-Mường, Tày-Thái, Hmôngz-Cho tưz lok six sir jos hâur tuôr chiê zuk têx luk hêik, vênhx huôv cux xưk li luk hêik ntơưr sâu, vênhx huôv têz qơưk Việt Nam. Tiv zix zos luk hêik, lok six ntâu shông, têz qơưk suôr cux uô tsik tâu pêz mênhx cxưx zos yênhx nênhs suôr, hêik luk suôr.

Ciês thâuv tir ntâuk tros châuz Pháp sưz plơưk ntơưv Điện Biên Phủ, lơưr cux tror uô chor tsưr ziv nhênhz chơưv uô ruôr hiêv txos vênhx huôv luk hêik, ntơưr sâu mênhx cxưx thax tsav ntus đriv faz Nam thiêz Tây Nguyên. Taz sik, lơưr uô tsik  tâu trơưk li siêz xar.

Njiê pov tâu tiêk, vênhx huôv mênhx cxưx chênhr nhoz faz Bắc thiêz Tây Nguyên tưz tir tar tros châuz Pháp uô lơưr têx tsưr ziv. Chênhr muôx ntâu têx vênhx huôv mênhx cxưx tưz paz por vêv tsưr qênhx têz qơưk, sik côngv siêz cxuô mênhx cxưx tsơưs nênhs cux xưk li sơưr đơưk sik đros sơưr tơưv txênhz chiê tsưx phưv truôx pêz têz qơưs thax zênhz, vav mênhx.

Đảng thiêz têz qơưk tưz sir jos uô hâux lưv tuôr chiê luk hêik cxuô mênhx cxưx đros muôx têx dự án nriêr pâuz thiêz cxiv tsa têx tsưr ziv uô muk ntêr. Ntâu zav luk hêik mênhx cxưx li: Bana, Gia Rai, Cơ Tu…tâu yưv pênhr cxiv uô ntơưr sâu, têx ntâuz ntơưr cơưv…Đros co, têx phongx cxưx cxôngx nzor jông lok vênhx huôv mênhx cxưx cux tâu sir jos tuôr chiê, phuôx huiz đros tror uô têx ntênhk hôiv, phongx cxưx, vênhx huôv, thể thao….Ntâu bôv ntơưr, ntâuz ntơưr cơưv txix luk mênhx cxưx, ntâu luz tsêr cơưv kriê oz zav ntơưr mênhx cxưx thiêz tsoz tsiz thiêz shux xênhz cơưv tâu paz nhiêx txiêx. Chor nênhs uô hâux lưv têz qơưk, lưx lươngv vũ trang uô côngz xưv ntơưv thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs tâu cxơưz cxiz cơưv luk mênhx cxưx tsơưs nênhs xưk li zos iz zav luk hêik ntơưr sâu tsuv muôx.

Ciês hâur côngv thôngx mênhx cxưx tsơưs nênhs Việt Nam, txix ntâu tsưr ziv uô sik txơưr, chôngz lênhx tiz nênhs, côngv thôngx mênhx cxưx nhoz têx tiv phaz tsênhv sir jos tuôr chiê thiêz phuôx huiz zuk mênhx cxưx têx luk hêik, ntơưr sâu.

Bôv ntơưr Thái jiês xuz thơưx ciês tâu lênhx pox niêv Thạc sĩ Lò Mai Cương, Tsênhv qơư Zoz zux thường xuyên tỉnh Sơn La uô tso trâu sâuv Unicode tưz uô trâu ntơưr Thái tâu chôngz lênhx nênhs pâuz txos đuô thiêz zôngx ziv zok nriêr tâu txix Internet. Tix lâus Phú Năng Tuệ nhoz jok Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận tưz xar tơưv tsưr ziv cxiv uô thư viện ntơưr Inrahani. Tas nro chor ntơưr zos tix lâus Tuệ chuôz zis đros 30 lênhx cưk kriê ntơưr, nênhs nhênhz chơưv vênhx huôv muôz paz. Thư viện ntơưr phưx vưv tsik zuôr nhiêx txiêx trâu pêx xênhv nhoz hâur jok Mỹ Nghiệp, chor tsêr cơưv ntơưr phôv thôngz ntơưv thax tsav qơư no thiêz chor nênhs nhiêv sêiz ntơưr nhoz têx qơư txơưr tuôx sêiz nhênhv, tiv zix zos chiê trâu nênhs Chăm.

Txos chêix ntux sor yênhx shông, chor tsêr mnov Khmer nhoz Trà Vinh tsưr tsix kriê ntơưr Khmer trâu yênhx cxênhz lênhx tuz nhuôs tsôngv box mênhx cxưx Khmer. Nhiv no tỉnh Trà Vinh muôx 136/142 luz tsêr mnov Khmer muôx tsưr tsix kriê ntơưr Khmer trâu chor nhuôs txix lớp 1-5 hâur chêix so sor, zaz zâuv xar muôx 11 cxênhz lênhx nhuôs tuôx cơưv. Đrâuv cơưv ntơưr sâu, chor nhuôs tsênhv tâu nriêr pâuz lok vênhx huôv, phongx cxưx, têx zav uô si cxôngx nzor. Giáo sư Trần Trí Dõi-ĐH KHXH&NV-ĐHQG HN- iz hâur chor nênhs cxaz chuôz nhênhz chơưv luk hêik ntơưr sâu mênhx cxưx tsơưs nênhs Việt Nam txix công nghệ số puz pâuz:“Pêz xar tiêk tưz tsik zos 11 nhênhz chơưv lok luk hêik ntơưr sâu chor mênhx cxưx tsơưs nênhs tsênhv zos ntơưr, mak pêz xar cungz trâu têx thư viện 53 mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz việt Nam li têx suôz luk hêik chor ntơưr sâu thiêz têx luk hêik. Têx luk hêik nhoz cxuô thax tsav qơư chiê luôs pâuz tâu cxix cxuô lok têx luk hêik thiêz pâuz tsênhz txos nênhs Việt li ntâu zav luk hêik, ntơưr sâu, vênhx huôv, nênhs Việt li têx ntơưr sâu hâur lịch sử mênhx cxưx, paz uô jông thiêz muôx ntâu đuô trâu nênhs Việt Nam li têx vênhx huôv”.

Tuôr chiê luk hêik tưz tsik zos tuôr chiê têx vênhx huôv jông trâu iz têz qơưk, zos chôngz côngv thôngx nhoz uô cê muôx, thôngx cxix cux zos tuôr chiê tâu pox côngz zơưv côngz têx luk hêik thâuv nzor. Co cux zos iz kror paz piêr pâuz txos mênhx cxưx li chax chês thiêz paz por vêv tsưr qênhx têz qơưk./.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)