Sơn La: Đros nôngx mênhx huôv tsar tsêz chos cxôngx hlôngr yiêz siêz xar, tsưr ziv uô

          “Uô nox uô hâuk tsuv nriêr tsưr ziv uô cov tax chêx cuk siêz. Cux mênhv chêx co, cux lênhx nênhs co, cux tul tsiêx thiêz tsoz chos co taz sik uô li chas chiê pâuz lok qênhx shênhx tsưr ziv uô muôx chêx cuk. Hlôngr tsưr ziv tu zus nhux cơư hâur guôx, chos ntông nox txir muôx bleik thiêz yưv pênhr công nghệ yiêz, pir li zưs ar nông. Chêx cuk kinh têr chiv chir chuôz ndê”.

          “Zôngv tsưr ziv uô cov muôx chêx cuk siêz đuô, têx lâuk tưz heik tiv iz zos đêx, tiv 2 zos qir, zuk tsuv chos tsoz chos, jâuz tâuv cxix cxuô, ntux no tsuv muôx tsưr ziv por hưv mak zuôr tax chêx cuk siêz”.

          Co zos zơưv Đặng Đình Thị nhoz jos Hoa Mai, xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn thiêz tix lâuk Ngô Đức Vinh nhoz jos Nai Ngập, xã Chiềng Sàng, huyện Yên Châu li siêz xar. Lơưr zos 2 hâur lok six chôngz lênhx nênhs nôngx mênhx jông nhoz tỉnh Sơn La khov hlôngr yiêz tsưr ziv uô kôngz nuv. Đros hâux lưv yưv pênhr tu zus nhux cơư hâur guôx, zôngv công nghệ zưs ar nông thiêz zuôv qir hữu cơ sâuv zuôr xar 4,5 hecta mênhv chêx chos ntông nox txir muôx bleik li txir thênhx caz, txir lưs jôngr, đros chos kok zax zưv sâuv têx mênhv chêx ntông nox txir co, iz shông tsi xav têx nhiêx txiêx tưz yưv chuôz zis zơưv Đặng Đình Thị muôx phênhv sâu fênhx pheiz 1 tỷ đeiv. Cux li ntơưv, tix lâuk Vinh chuôz zis cux truôx siêz hlôngr zuôr xar 3 hecta mênhv chêx chos poz cưk tsi muôx chêx cuk chiê chos ntông nox txir sâuv ar têz nxaz, phênhv ntâu zos txir lưv tsiz, txir mo môngk, txir pôngr lux; đros zuôr xar 8 cxênhz yiv ndis mênhv chêx ar chos jâuz tâuv, muôx lưs, tâuz ntông, txir lưs suôr, jâuz poz. Cxôngx 3 shôngk no, tix lâuk yưv pênhr uô cxix luôk zưs đêx yiêz trâu tsoz chos, muôx tsưr ziv tspz phưz taz por, yar lengx, tsơưr lươngv tsoz chos chuôz ndê siêz đuô 2 jiês, 3 jiês pir đros thâuv ntêx, iz shông sâu yênhx puôk tsov đeiv.

          Gôngr đas jos huôv tsar uô kôngz nuv đros tsôngv box nôngx mênhx nhoz Sơn La cux muôx têx cán bộ kôngz nuv, nôngx mênhx li têx lênhx nênhs khoa học . Kỹ sư Phạm Hân Hạnh, lênhx nênhs tâu hu zos “ Nôngx mênhx li lênhx nênhs khoa học” shông 2018, nhiv no tsênhv uô côngz xưv ntơưv tsênhv qơư jix vuv kôngz nuv huyện Mai sơn. Hâur ntu uô côngz xưv, đros tsôngv box nôngx mênhx uô, pâuz tâu lơưr li têx cêr cxơưx, tix lâuk nriể pâuz, uô ntâu tsưr ziv jông lok six muôx chêx cuk, thiêz tâu choz trâu ntâu thax tsav nôngx mênhx hâur thiêz đrâuv tỉnh Sơn La. Co zos têx tsưr ziv “Muôz siêz niêv buô li pênhr xưv sha nhuôs, tsơưr lươngv buô zuôr greix ntơưv tỉnh SƠn La”; “Trâur nuv meir puôk kê chiv chir uô zôngx ziv uô thiêz muôx grê muôs xaz zênhz”. Tiv zix, tsưr ziv “hlôngr chiv cheix, hlôngr qơư tơưs pax, txi txir sâuv tsoz txir lưs jôngr lơưr siêz xar”, “tsưr ziv chiê txir na tuôx ntơưv tsoz ntông lox chuôz tsar tsơưr lươngv txir na...”tưz paz nôngx mênhx hlôngr yiêz chiv cheix, txir ntông lơưr siêz xar, tuôv zênhv niêv ciêz li zoz qơưx, lok six muôx liv trâu tsôngv box nôngx mênhx. Kỹ sư Phạm Hân Hạnh pheiz kênh:  “Cur zos cán bộ cxiz kôngz, phênhv ntâu zos muk paz pox nhuôs lok tsưr ziv, choz khoa học kỹ thuật uô. Pox nhuôs muôx lok six ntâu luk nus mak pêz tsuv uô li chas paz pox nhuôs hla đhâu têx phêv liv co. Cxôngx co cur xar tơưv têx tsưr ziv uô chiê tuôv zênhv tas nro pox nhuôs têx luk nus co”.

          Chính quyênx thiêz tsôngv box sik côngv siêz uô, sâuv thax tsav tỉnh Sơn La nhiv no tưz muôx mênhv chêx ntông nox txir thiêz chos txir tuz ziz tax 80 cxênhz hecta ntâu. Tas nro tỉnh tâu cungz 181 mã thax tsav chos ntông nox txir đros mênhv chêx zos 4 cxênhz 700 hecta phưx vưv muôs tơưv trâu niêv ciêz 12 têz qơưk; 85 xiv huv tưz tâu congz jênhv OCOP; hâur co 1 xiv huv tax ploz tsênhr 5 chês cuz. Tỉnh cux paz txưv huôv tsar thiêz tuôr truôx 196 qơư cungz xiv huv kôngz nuv, shuôz njês taz por; thôngx cxix yênhx lix têx thax tsav tsêz chos chêx chôngk reik đros têx tsêr meir tsiv uô xiv huv kôngz nuv. Lơưr zơuv Vì Văn Ngọc, Phưv chủ tịch UB huyện Yên Châu: Ntơưv thax tsav huyện Yên Châu nhiv no tưz côngz jênhv VietGap trâu iz doanh nghiệp tu zus lox zos 10 cxênhz tul buô iz shông, 30 HTX chos ntông nox txir, 2 HTX chos jâuz, cungz 47 mã số thax tsav chos trâu zuôr xar 980 hecta mênhv chêx ntông nox txir txâuk ploz tsênhr muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk:  “Huyện Yên Châu tsưr tsix uô muôx chêx cuk chính phuv, tỉnh li têx chính sách nhiv no lok hâux lưv paz txưv, cxơưz cxiz huôv tsar kôngz nuv, nôngx cxênhz. Tror nhênhz chơưv, muôz trâu HĐPX tỉnh tso tơưv chính sách paz txưv trâu têx dự án huôv tsar kinh têr kôngz nuv tsơưr lươngv siêz. Cxơưz cxiz côngv thôngx jêx jos, tsôngv box cxaz chuôz kinh têr tập thể, kinh têr tư nhân. Chêx chôngk tsiv uô phưx vưv thax tsav tsêz chos”.

          Tỉnh Sơn La sir jos txos shông 2025 zuôr muôx cxaz 100 cxênhz hecta ntông nox txir, hâur co 20 cxênhz hecta uô lơưr tsưr ziv kôngz nuv ploz tsênhr VietGap; 18 cxênhz hecta cà phê tso xiv huv tax ploz tsênhr ntiêx têz; 1 cxênhz hecta tsoz chos zôngv công nghệ chiv chir zưs đêx, cxênhx txuôk; cxiv tsa thiêz yênhx lix 17 thax tsav kôngz nuv zôngv công nghệ yiêz; huôv tsar têx xiv huv OCOP nhoz 3 cấp... Chiê tax tâu tsưr ziv no, pos Cầm Thị Phong, Phưv giám đốc Sở kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz tỉnh SƠn La puz pâuz:“Tsuv hlôngr yiêz tsưr ziv tsiv uô hâur nganhx kôngz nuv, reik đros hâux lưv thox cxov hâux lưv uô, muôz hâux lưv uô chiê chuôz cxaz phênhv sâu trâu nôngx mênhx. Đros co zos huôv tsar kôngz nuv hữu cơ, kôngz nuv yiêz zôngv công nghệ yiêz, nôngz tsoz chos tsiêx tu zus yiêz sâuv thax tsav tỉnh. Cxơưz tiês zôngv công nghệ thôngz xor mông, công nghệ coar lik njuôs pov qênhx shênhx moz, caz hmoz uô hiêv tsoz chos tsiêx tu zus; chiv chir uô thiêz zôngv công nghệ yiêz hâur por coar, tsiv uô kôngz nuv”

                Iz cheix ntux yiêz tror lok txos sâuv tox siêz Sơn La. Nhoz no, chính quyênx thiêz tsôngv box têx mênhx cxưx tsênhv sik gôngr côngv cov iz cheix ntux yiêz, iz chiv cheix sâu tâu nju cxôngx chênhr têx sir jos hlôngr yiêz siêz xar hâur tsiv uô kôngz nuv./.

(B.Thủy-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Shông yiêz nhoz tox siêz Pá Lông

Ntơưv tix lâus Mêiz Xênhv Vax nhoz jok Tiêx Tâux, xã Pá Lông, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La chuôz zis, hâur 2, 3 hnuz kaz shôngk, zuôr txos tsiêz mêir jov cxur đror tsi tsês hlo. Tsôngv box hâur jok lênhx tưs cux huôk njôngr têx hnuz li no chiê tuôx jov cxur, bax tuôr nduôr nox tsiêz 30. Đros thiêz tsôngv box Hmôngz, nduôr tưz yênhx iz zav thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur têx hnuz tsiêz, tsi tiêk chiê txi hu pos zơưs, zâuv tsôngv kruô nox thiêz muôz puz krưr trâu kruô thâuv lơưr tuôx đros nox, côngv tsiêz 30, tsênhv zos zav nox uô trâu chor nênhs hâur tsêr muôx cêr sik thôngx siêz, tâu siz chuôs njiz hâur shôngk shông yiêz. Txơưv tiêk shông 2021 no xã tsi uô tsiêz nox, tsi chiê sđ uô si lov jêv li cxiê shông, tiv muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, taz sik chuôz zis tưs cux tưz bax tâu cxuô zav chiê đros luôs sđ nox iz luz tsiêz shir phaz, sor si. Pos Chiz Xênhv Zax, nhoz jok Tiêx Tâux heik pâuz:“Tiv muôx muôx khâuz thuôs, pêz tưz tsi nox tsiêz lox li cxiê shông, lav tuôr mê njik nduôr, lav tuô 2 tus keiz lav nox xưz”.

Cux iz zav li ntơư, zơưv Njuôz Xêir Xênhv Muôk, nhoz jok Tiax cux bax tâu cxix cxuô zav zuôr nox tsiêz 30 thiêz, chiê hu tsôngv cưr tix nênhx tsa, têx tuz nhaz, nxeik vâur sđ tuôx đros côngv tsiêz, siz chuôs njiz hâur shông yiêz. Txos zar hnuz kêix 30 tsiêz, zơưv chuôz zis cux iz zav li luôs lưv chuôz zis txơưr đuô, qir tuô buô, tuô keiz chiê nox tsiêz, txi hu têx pos zơưs, chor lâuk tâu tas siv nênhx lok đros nox tsiêz, por hưv por zơưv trâu iz tsêr nênhs, tus lâuk trâu tus hluôk, têx hloz txos trâu chor zâu.....tsi muôx moz gênhs, uô tâu nox tâu hnar. Zơưv  Njuôz Xêir Xênhv Muôk heik:“Shông lâuk tas, shông yiêz tơưv tuôx, hmo 30 pêz tuô keiz txi hu pos zơưs, hâur trôngx jâuz mor txi hu pos zơưs co thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx chơưr, keiz, nduôr. Hnuz xiêz 01 tsiêz, chuôz zis ho tror txi hu pos zơưs iz jiês lok nox tsiêz thiêz, lok nox đros por hưv por zơưv trâu têx tuz nhuôs hâur shông yiêz sđ tsi muôx moz gênhs, uô tâu nox tâu hnar, tu tâu tsiêx tâu cxur....”.

Xã pá Lông nhiv no muôx 8 jok, 100% zos tsôngv box Hmôngz. Viv no zos xã tox siêz nhoz kuôk đêz tsênhv qơư huyện muôx 50 ntâu cêik, cêr muk lol phiv liv viv li zuôr muôs hax huv, têx kôngz trâu luôs 2 chas thax tsav đrâuv tsơưs, muôs tsi yuô tâu; têx chuôz zis pluôs thiêz zuôr xar pluôs tsênhv yuôr ntâu, tsav 81% tas nro xã. Taz sik, hâu nov thiêz tsôngv px tsênhv sir jos hla đhâu têx phiv liv ntơư txix uô đreiv têx blêx, poz cưk sâuv têx liêx têz tsênhv uô jông kôngz, chiê taz por kôngz krâur txâuk nox; muôz chor liêx têz nxaz, por tox đo uô tsi jông kôngz hlôngr chos têx ntông nox txir thiêz huôv tsar tu zus tsiêx cxu. Chênhr zos li co, đros thiêz têx ar liêx têz muôx nhos 3 cxênhz ha, shông 2020, xã tưz uô tâu 2 cxênhz ntâu tênhr kôngz, ntâu đuô pir li tsưr ziv tso tơưv thiêz tsi yuôr chuôz zis tưs trâul yeiz. Lok sâuv tu zus tsiêx cxu, têx tsiêx lox li: Nhux tưv, yis, buô mak zus tâu nhos 2 cxênhz ntâu tus, zuôr xar 9 cxênhz tus keiz ok. Trơưk li tix lâus Vax Xênhv Tsaz, Chủ tịch Ủy ban xã Pá Lông: Taz por chuôz zis tưs cux muôx tsiêz nox, Đảng, Ủy ban xã tưz chox kriê cxuô ban, ngênhx, đoanx thêv hâur xã muk shuôs, paz zênhx max chor chuôz zis thiêz lênhx nênhs muôx côngz têz qơưk, chuôz zis pluôs, têx nhuôv njuôs tsi muôx niêv tsi muôx txir , nênhs lâuk tsi muôx qơư khov vav.....Tiv muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, xã tưz chox kriê tsôngv px cov cê shir phaz nox tsiêz 30, cê  taz por truôx tuk, uô jông lơưr têx cui tinhv lok phax tar moz. Tas  tsiêz sđ tsi tâu siz zâuv hâuk đêx chơưr, muk uô si trâu uz trâu no, mak tsuv qir têk hlo khưr uô têx liêx têz chiê ndar cheix chiv:“Đảng ủy, Ủy ban xã cux tưz muôx tsưr ziv yax kriê txos trâu tsôngv px sđ. Shông no muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, viv li tsuôk tso chei trâu tsôngv niêv txir lax px sđ nox tsiêz hâur chuôz zis xưz, chiê taz por trâu hâux lưv phax tar moz. Tiv 2, xã chox kriê hur si sđ cov nox iz luz tsiêz uô cê, tsi tâu iz tus nox uô ntêx, tus nox lơưr kaz, tsôngv px cux tưz bax nduôr, bax tâu cxix cxuô zav chiê nox tsiêz. Iz chas ntơư chox kriê công an xã cxiv tsa tsưr ziv por hưv tsiêz, taz por txiv ngaz, truôx tuk uô ntêx, hâur thiêz đhâu tsiêz cov truôx jông”.

Shông yiêz tưz lok txos trâu thax tsav tox siêz Pá Lông. Nhoz suôv qơư no, hâu nov ntơưv qơư thiêz tsôngv px tsênhv sik “thôngx siêz siz chos txoz cxơưx cov sđ puôr lênhx muôx tsiêz nox cxix cxuô, truôx tuk thiêz cxênhx txuôs./.

(Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsôngv px Hmôngz thax tsav faz Bắc shir phaz lul nox tsiêz 30 têz qơưs đros cxuô hêir nênhs

Chêix ntux yiêz lok tsiêz 30 txos, hur si tsôngv px cxuô hêir nênhs hâur hur si têz qơưs, tsôngv px Hmôngz nhoz thax tsav tox siêz faz Bắc tưz shir phaz lul nox tsiêz hla trâu chêix ntux yiêz huv đros zuk hêir nênhs luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz. Huôv tsar cêr uô nox, khưr hâur yênhx shông, taz sik hâur têx hnuz tsiêz cux chênhr zos hâur ntu tsôngv px sđ tâu so chiê muk sêiz shuôk cưr tix nênhx tsa, muk sêiz shuôk têx nênhs cxênhz jê. Taz sik hâur ntu no, iz cxiê thax tsav qơư hâur pêz têz qơưs tsênhv taz tov muôx moz Covid-19, tsôngv px sđ tsuv ndo njôngr tir thêir tsik chiê têx caz moz gênhk hêik ntơư uô ruôr hiêv txos sđ. Niêv lâuk Vaz x Vax nhoz tỉnh Cao Bằng shir phaz lul hêik:

Hâur oz pêz shông đrav ntêx, tsôngv px Hmôngz nhoz thax tsav faz Bắc nox tsiêz uô ntêx tsiêz 30 têz qơưs iz txos oz luz hli, viv pêz Hmôngz xav tiêk, đhâu iz shông khưr, thâuv sâu kôngz lôngk tas, txos trâu thâuv têx pax đrox vax hmaz tơưs nja iêz, cux chênhr zos txos pêz Hmôngz luz tsiêz đros trâu tsôngv px sđ têx tsưr ziv siêz xar njôngr tiêk hla trâu shông yiêz, zuôr khưr tâu nox tâu hnar, zuôr njiz ntâu cêr vav mênhx hâur luz nênhx, đros trâu tsôngv tuz nxêik hluôk, nthuôr uô cêr lov jêv, por poz truz ntêr hnuz, cux uô tuôr thênhv tsik zos tsơưs txos tsôngv px sđ têx cêr khưr uô kôngz lôngk. Taz sik, tâu Đảng têz qơưs chox kriê huôv tsar cêr uô nênhx, xav txos trâu nhiv no, tsôngv px têx tsưr ziv siêz xar tưz hlôngr yiêz ntâu. Chênhr zos li hêik ntơư, hâur oz pêz shông đhâu lok no, phênhv ntâu tsôngv px Hmôngz sđ nhoz thax tsav faz Bắc puôr lênhx nox tsiêz đros tsiêz têz qơưs. Zơưv Hao x Vix nhoz-huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên hêik pâuz:

Chiê hla trâu shông yiêz, sđ muôx cêr sor siêz shir phaz lul, ciês hâur têx luz hli hâur shôngk shông tsôngv px puôr lênhx txuôs nox txuôs hâuk, huôk njôngr six hơưv hnuz nhôngs huôv tsar cêr uô nox, hlôngr yiêz tsoz chos zos đrêiv tsưr ziv kriê, muôx phênhv sâu tâu ntâu kôngz lôngk, iz thênhv jux juk txo grêk tâu cêr yêiz pluôs, muôx luz nênhx tsâu sor. Tus cưr Khưz x Muôk tsar jos Sơn Tra, xã Nà Bó, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La shir phaz lul hêik;

Hâur têx hnuz no, tsôngv px Hmôngz nhoz thax tsav faz Bắc tsênhv taz tov shir phaz lul nox tsiêz 30 têz qơưs hâur shôngk shông yiêz đros trâu muôx ntâu cêr côngv siêz thiêz siz chos côngv têk cxiv kho jêx jos, chênhz tsav đrôngl ziv hnuz ziv huôv tsar jông, muôx luz nênhx truôx tuk, tsâu sor./.

   Tsu Vưx cxêik nhênhv-Vừ Chu, CQTT Tây Bắc