Jax sâu thưr 3 hnuz 13/3/2017

Điện Biên: qơư jông, nênhs jông

     Đhâu hnuz 7/5/1954, thax tsav ntâuk tror châuz Điện Biên Phủ trâus ruôr hiêv ntâu. Đrak tiêx Mường Thanh muôx ntâu tsuôv tav, triêv fov đhâu ntâuk tror châuz, iz thax tsav ar, cxuô tsoz ntông, đrox, tâux puôr lênhx lo cxuô lênhx tuz lênhv sơưr đơưk li têx nyar viv tiêx tuk trâu têz qơưk. Hla đhâu 63 shông, têx muôx yưv co cux tsênhv nhoz đrêiv hâur chor tuz lênhv lâul Điện Biên Phủ li siêz tsik plox. Kuz tuz lênhv lâul Hoàng Công Đẩy, nhoz jos 20, phường Him Lam, thành phố Điện Biên phủ, lênhx nênhs cxaz chuôz ntâuk tros châuz Điện Biên Phủ tror ndo txos:

    “Qơư ntâuk tror châuz thâuv co pêz tsuôk pov liêz vos. Pa pâus tsâuk nti, pêz sêiz njiê njêx muôs lok cux pov tsik tsênhz lơưv. Vax tsêr, shônz ntông tsik yuôr đaz tsi, tsuôk yuôr oz pêz tuk ndê hluôr tơưl cuz liêz vos”.

    Hla đhâu têx phiv liv ntâuk zênhx tros châuz, zơưv Hoàng Công Đẩy ho tror đros chor nênhs nhoz Điện Biên sik côngv siêz, sir jos uô lox tôngv xênhz yar, cxiv tsa jêx jok.

Noong Nhai, nhoz xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, ntơưv no hnuz 25/4/1954, tros châuz Pháp tưz tso bôngk napan pôngz uô hiêv txos 444 lênhx pêx xênhv, hâur co phênhv ntâu zos nênhs lâul, pox niêv thiêz nhuôs zâu. Taz sik nhiv no, Noong Nhai tưz yênhx iz đrak liêx blêx jông. Đros kror liv zos nhoz hâur vuôk har đrak tiêx Mường Thanh, muôx đêx liv Nậm Rốm, pox nhuôs nhoz no tưz sir zôngv khoa học kỹ thuật, muôz chor zav zuz nôngz blêx sâu tâu nju lok tsêz chos, ziv hnuz ziv muôx luz nênhx truôx tuk, tsâu sor. Niêv tix Phạm Thị Châm, iz lênhx nênhs nhoz jok Noong Nhai hêik:

    “Pêz zos chor nênhs uô nênhx nhoz sâuv thax tsav ar Điện Biên lịch sử lok aix tso siêz lok chor nênhs uô ntêx tưz sir jos thiêz trâus tuôs chiê pêz tâu uô nênhx nhoz hâur tiêx tuk. Thiêz pêz tsuv muôx txơưx jênhv li chak chiê jêx jok ziv hnuz ziv jông đuô, sir jos cxuôv yêiz thiv pluôs”.

     Nhiv no thax tsav đrak tiêx Mường Thanh muôx ntâu triêv fov, tsuôv tav thâuv ntêx, nhiv no tưz zos qơư chos blêx liêx lox đar tiv zix thax tsav faz Bắc. Kinh tế-xã hội Điện Biên tax tâu ntâu kror hlôngr yiêz huv đros; phênhv sâu tâu 22 triệu đêiv ntâu iz lênhx nênhs iz shông; chor chuôz zis pluôs nhoz tas nro huyện tâu txo grêk tsơưs, tsuôk yuôr 54.000 ntâu ziv chuôz zis, tax tâu 45% tas nro chor ziv chuôz zis, txo grêk 3,2% pir li shông uô ntêx. Tỉnh tsênhv sir jos kriz uô, phuôx huiz têx kror liv lok du lịch lịch sử, sir jos cxươz cxiz huôv tsar du lịch zos yênhx iz thax tsav kinh tế nhoz tiv phaz.

    Hâur luz nênhx vav mênhx li nhiv no, yênhx lênhx nênhs sâuv thax tsav ar Điện Biên zênhz shôngx thâuv tưs cux ndo njôngr txos chor xaz pênhz, liệt sỹ, chor nênhs tưz trâus tuôs li têx côngz lox viv thax tsav no. Sâuv thax tsav tỉnh nhiv no muôx 16.000 ntâu lênhx nênhs muôx côngz trâu cách mạng tâu sơưv tsênhv chêi, hâur co muôx 900 ntâu chuôz zis liệt sĩ. Iz chas uô jông luôs hâux lưv tsov cưv txos chor nênhs muôx côngz trâu cách mạng, cxuô cấp chính quyền txix tỉnh txos tiv phaz. Txix shông 2011 txos nhiv no, tas nro tỉnh tưz kho đuô thiêz cxiv uô yiêz xar muôx 240 luz tsêr siêz jông, khơưk muôz 760 ntâu ntơưr cxênhx txuôs. Chor niêv pos Việt Nam zênhz shôngx tâu chor tsưr tsix, tiz nênhs, taz viv jênhv tu zus tax tas siv nênhx. Zơưv Lê Văn Quý, phưv chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên puz pâuz:

    “Tỉnh Điện Biên tưz yax kriê đêz đar huôx tôngv ndo txiêx pâuz njis, tsoz phưz chuôz zis xaz pênhz, liệt sỹ, nênhs muôx côngz. Kriz uô chor huôx tôngv kho đuô, kho đuô chor qơư liệt sỹ, chor tsêr siêz jông, xaz pênhz, liệt sĩ, nênhs muôx côngz. Tsưr tsix chor huôx tôngv sêiz shuôk chuôr yuô liệt sỹ li chor nênhs cxênhz jê ndar txos ndo txiêx pâuz njis thiêz cux zos zoz zux trâu cxuô cxênhx nênhs ndo txiêx pâuz njis”.

     Sâuv thax tsav ar Điện Biên lịch sử, cêr siêz jông thâuv tưs cux tâu tuôr truôx. Nhoz ntơưv no, iz lênhx nênhs tsênhv sik đros paz zuk đas jos chiê cxiv tsa thax tsav qơư ntơư cov ziv hnuz ziv truôx tuk, tsâu sor đuô./.

                              (Bích Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phênhv thưr 3.14.3.2017:

PHÊNHV CXIZ KÔNGZ 4

Kra poz cưk

          Sir zôngv chuôz zênhx chiê kra cov poz cưk kruôr muôx têx kror jông li: Tsuv uô kruôr sei ntâu poz cưk, por coar tâu tsơưr lươngv xiv huv, tsik chiê poz cưk trâus tuôx pưv, lưx.

          - Meir kra MS: Zos Viện công nghệ li iz zav meir zôngx ziv sir zôngv.

          - Bộ kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz tưz tâu ntâu qơư sir zôngv. Meir kra MS muôx 3 zav, iz zav kra tâu 200 cir, iz zav kra tâu 600 thiêz iz zav kra tâu 1000 cir poz cưk.

          Meir kra MS muôx têx kror jông zos: Kra kruôr tâu ntâu zav xiv huv kôngz nuv li ( poz cưk, blêx, tâuv pâur, lôngx xôngz lok zos lâuv huôz xênhz, txir lưv tsiz, txir khơưz...) zôngv tâu ntâu zav chiê kra kruôr li xuô blêx, tơưs, thênh...

          - Meir kra SH-200: zos meir kra tsi zôngv tênhv tênhz (tsi zôngv nzuôv), zôngx ziv sir zôngv, grê zuôr fênhx zis. Meir kra SH-200 tâu Viện công nghệ choz trâu ntâu chuôz zis nôngx mênhx tox siêz zôngv thâuv tsi tâu muôx tênhv tênhz. Đrâuv têx zav meir heik sâuv, nhiv no muôx ntâu zav meir công suất txơưr zôngv chiê kra kruôr poz cưk.

          Tsưr ziv por coar poz cưk:

          Chiê txu grês têx trâus ruôr hiêv hâur por coar poz cưk tsuv muôx chuôz zênhx por coar thiêz tsơưr lươngv poz cưk chox lok por coar jông.

          chuôz zênhx tsês chiê:

          - Têx chuôz zênhx li: huz, thôngz, fơưr...thiêz qơư por coar tsuv kruôr, hur, muôx chuôz zênhx vor cov jông.

          - Zôngv hnaz lôngx trâu Saz sâuv

          - Qơư por coar tsuv tâu their jông, kruôr krơưr, tsi xâu nas, muôx tsưr ziv phax tar caz hmoz, tsuôs, nôngl...

          - Tsêr tsês poz cưk tsuv tâu cơư cov jông, muôx nja, tâu uô vêv xênhz thiêz tsuôk yuôx phax tar caz hmoz ...

          Tsơưr lươngv poz cưk tâu por coar:

          - Poz cưk chox lol por coar tsuv tax têx ploz tsênhr li kruôr, hur.

          - Chiê phax tar caz hmoz tho nox poz cưk, tsik chiê poz cưk tuôx pưv thiêz thâuv muôz tsês chiê poz cưk tsuv kruôr jông.

          - Tsi shơư têx xiv huv kôngz nuv txơưr.

          - Tsi muôx caz tho nox njiêr poz cưk.

          - Tsi tuôx pưv

          - Njiêr poz cưk jông gâux./.

                              (Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)