Tox siêz Nậm Chà ( Nậm Nhùn, Lai Châu): Shông cơưv yiêz đros ntâu cêr cxơưx

Cxôngx tsênhv qơư huyện Nậm Nhùn, chiê mul tâu xã Nậm Chà têx hnuz no, uô ntêx tsuv mul đhâu niêv pas đêx tênhv Lai Châu thiêz 2 tul đêx lox. Đhâu co tror mul tơư zuôr xar 20 cei cêr. Sâuv ntu cêr no, têx cưk kriê tsuv mul pôngz zuôr xar 1 hnuz thiêx txos qơư. Têx cêr cxôngx têx jêx jos mul tsênhv qơư xã cux puôr lênhx trâus tox poz, đêx nas cuôr yôngz ntâu ntu, têx cưk kriê tsuv chaz yêz mul đhâu đêx chiê mul vênhv tôngv shux xênhz mul cơưv ntơưr. Cưk kriê Hỏ Văn Tham, cưk kriê tsêr cơưv cxênhx 1 niêv txir zus mor Nậm Chà pheiz kênh:

          “ Đros tsêr cơưv Nậm Chà mak lok six phêv liv. Thâuv mul tos shux xênhz tuôx cơưv ntơưr tsuv muôx 3 txos 5 lênhx cưk kriê. Pêz tsuv cưr, chaz yêz mul đhâu đêx thiêx chox tâu shux xênhz tuôx cơưv ntơưr”.

          Chox tâu shux xênhz tuôx cơưv ntơưr tưz lax, ntâu hnuz ntux lol nas, đêx pur siêz, têx tsêr cơưv nhoz sâuv thax tsav xã Nậm Chà tsuv heik iz paz cưk kriê zos txir nênhx txơưx luôv đêx mul đhâu đêx chiê zuôr jâuz mor phưx vưv trâu côngz xưv shux xênhz nox nhoz ntơưv tsêr cơưv. Viv shông no 3 luz tsêr cơưv: Mê nhuôs zâu, cxênhx 1 thiêz cxênhx 2 tsưr tsix krêz shông cơưv yiêz hâur iz six hơưv, viv li shux xênhz cxênhx 2 tsuv zôngv fuôx gox mul đhâu đêx. Zơưv Chảo Cáo Kiêm, Bí thư Đảng ủy xã Nậm Chà puz pâuz:

          “ Nhiv no 1 cxênhz ntâu lênhx shux xênhz niêx hnuz tsênhv mul cơưv ntơưr ntơưv no tsi muôx qox mul lol mak lok six phêv liv. Cấp ủy, chinhr quyênx thix ziv têx cấp, têx nganhx tsov cưv yưv pênhr trâu pêz muôx iz tul qox chiê zôngx ziv mul lol đuô”.

          Cưk kriê Lê Đình Chuyền, Hiệu trưởng tsêr cơưv cxênhx 1 niêv txir zus mor Nậm Chà puz pâuz: Muôx tâu chor shux xênhz tuôx cơưv ntơưr cxix cxuô zos têx cưk kriê li têx sir jos hâur yênhx luz hlik. Cêr cxơưx no tas ho txos iz cêr cxơưx txơưr. Txơưv tưz cxênhx tsês kôngz krâur, zav nox, taz sik zaoz thôngz mul lol phêv liv li nhiv no mak hâux lưv taz por cungz cxix cxuô tsơưr pưr trâu shux xênhz li pluôk nox zos lok six lax uô tâu:

          “ Tsêr cơưv cxênhx 1 niêv txir zus mor Nậm Chà zos taz viv lok six txov nhêv. Tiv zix tsênhv zos cheix lol nas, đêx pur siêz, viv li ntâu shux xênhz mul cơưv ntơưr njiz lok six ntâu phêv liv. Chênhr viv li têx taz viv tsêr cơưv tưz pov cov đros cấp ủy, chinhr quyênx tiv phaz chiê vênhv tôngv têx shux xênhz mul cơưv ntơưr, hnuz krêz shông cơưv yiêz muôx 99% shux xênhz tuôx cơưv ntơưr”.

          Tiv ntux nas, tas nro têx txox cêr mul tsênhv qơư xã puôr lênhx mul lol tsi tâu, viv li nhiv no tsưr ziv sei tiv zix chiê mul txos xã Nậm Chà, huyện Nậm Nhùn zos hla đhâu niêv pas đêx tênhv Lai Châu thiêz mul tơư cxôngx txox mêr cêr. Cưk kriê thiêz shux xênhz têx tsêr cơưv nhoz Nậm Chà li siêz xar njôngr zos ciêr chênhr khưx phưx cêr mul lol, cxiv uô iz tul qox yiêz. Li ntơưv mê nhuôs shux xênhz thiêx li tâu mul cơưv ntơưr zôngx ziv đuô, tsôngv box nhoz Nậm chà li luz nênhx thiêx tâu hlôngr yiêz jông./.

( Khắc Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Thạc sỹ Nênhs Thái lok jêx jok uô bluô nux

Cơưv tiêr ntơưr khoa Nông Lâm-tsêr cơưv đại học Tây Bắc shông 2010, lênhx hluôk Vì Văn Bình xar tsưr ziv txos luôs hâux lưv chos ndêz, viv tix lâus pov tâu zuk qơư nhoz muôx ntâu ar thiêz cxuô zav chiê chos ndêz li: nhaz blêx, cxa poz cưk. Đros 10 triệu đêiv nhiêx txiêx tâu chuôz zis muôz kir txêik, tix lâus Bình tưz đros chor fôngx zưs txơưr đuô sik đros côngv pênhr chiê chos ndêz. Hâur têx hnuz xuz thơưx tiv tsik tâu pâuz tsưr ziv huôv tsar uô, nriêr tsik tâu qơư muôs truôx, viv li tix lâus thiêz sơưr đơưk tsưr ziv uô co tưz tsik jông xưv li siêz xar. Tsik tsês li co, tix lâus sir jos cơưv shâuv, sir zôngv têx tsưr ziv zuk tưz cơưv tâu hâur tsêr cơưv, nriêr pâuz nzir tsưr ziv chos ndêz đhâu ntâuz ntơưr, pov chir, ti vi…Viv li mak tix lâus tưz muôx tâu têx yênhx côngz xưz thơưx. Tix lâus Bình hêik:

“Thâuv zuk tâu muk cơưv, zuk pâuz tâu, njiê pov tâu lok kôngz nuv. Zuk cucc pov thiêz pâuz tâu tiêk ntơưv zuk qơư nhoz muôx ntâu tsar tov chiê huôv tsar kôngz nuv. Hâur têx co mak xav txos chos ndêz, viv đhâu iz chiv mak pox nhuôs muôx lok six ntâu nhaz blêx thiêz cxa poz cưk thiêz no zos têx zav chiê zus tâu ndêz”.

Đros muôx 3 kror qơư chos ndêz, tas nro đar muôx 4000 yiv ndis, tix lâus Bình qơư chos ndêz zos chos chor ndêz li ndêz sò, ndê nhaz blêx, ndêz trox, ndêz kim châm. Đros 3-4 chiv iz shông, ndê sâu tâu muôx 130 tấn iz shông, gri muôs sâuv ciêz đrôngs zos 35 cxênhz đêiv iz cir. Pov chôngz lênhx nênhs muôx zoz qơưx chos ndêz, tix lâus tsênhv uô hnaz chos ndêz chiê muôs, iz shông tix lâus kror qơư muôs muôx 35 txos 40 cxênhz hnaz chos ndêz trâu chor tiv phaz hâur, thiêz đrâuv tỉnh, đros gri muôs iz hnaz txix 10-15 cxênhz đeiv. Lơưr tix lâus Bình: Ndêz zos zav tsoz chos lok six phiv liv đros tênhv qơư li: đêx zưs, jêx tưv, nông, pov cêr, caz hmoz…Viv li, zos nênhs chos tsik pâuz tsênhz tsưr ziv uô mak chêx cur kinh tế zuôr kuk.

Chiê zôngx ziv hâur hêik pâuz têx hax huv muôx tsơưr lươngv, ngaz tuk txos trâu nênhs sir zôngv, tix lâus Bình đros chor fôngx zưs tưz cuêz tênhv yênhx lix Công ty cổ phần Kôngz nuv Sơn La uô xênhz yar thiêz kinh doanh hax huv hur, ngaz tuk phưx vưv trâu nênhs sir zôngv đros têx hax huv chênhr zos ndêz thiêz cxuô zav jâuz txir kok thiêz tix lâus zpss giám đốc. Đrâuv chor ciêz lox chênhr, siêu thị hâur tỉnh, nhiv no tix lâus Bình chos hax huv tưz tâu muôs ntơưv Điện Biên, Lai Châu, tâu nênhs sir ôngz njênhs, nhiêv, paz muôx phênhv sâu 5 tiv đêiv ntâu iz shông. Đrâuv paz muôx hâux lưv uô tsik so trâu 25-30 lox tôngv nhoz tiv phaz đros nhiêx hli zos 3-3,5 triệu đêiv iz lênhx nênhs iz hli, tix lâus Bình luz Công ty tsênhv paz muôx hâux lưv uô lơưr chêix chiv trâu txix 10-15 lox tôngv. Niêv tix Vì Thị Thúy, Công nhân Công ty cổ phần Kôngz nuv Sơn La puz pâuz:

“Txix thâuv tâuv uô hâux lưv ntơưv no mak hâux lưv truôx, phênhv sâu siêz đuô, paz cxơưx tâu luz nênhx đuô pir li thâuv ntêx”.

Tix lâus Bình li qơư huôv tsar cêr uô nox nhoz Chiềng Ban zos thax tsav kinh tế kôngz nuv zov chênhr nhoz huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La đros muôx 1.500 ntâu ha cà phê, ntông nox txir thiêz blêx liêx. Tix lâus Bình li tsưr ziv uô kinh tế, tưz tâu chôngz hluôk nênhs, pox nhuôs ntơưv tiv phaz tsov cưv txos, tuôx cơưv shâuv uô trơưk, paz muôx hlôngr yiêz ntâu hâur luôs hâux lưv chos cxuô zav tsoz chos, tsiêx tu zus thiêz uô nox ntơưv tiv phaz. Zơưv Hoàng Văn Sương, phưv chủ tịch UBND xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La ntâuk gri:

“Tix lâus Bình li tsưr ziv uô nox mak chêx cur kinh tế siêz. Nhiv no xã cux hêik kriê kriz uô ntơưv têx jêx jok thiêz cux muôx ntâu ziv chuôz zis uô trơưk. Tsưr ziv no đros ntâu tsưr ziv txơưr đuô cux paz uô bluô nux huv đros trâu pox nhuôs nhoz xã Chiềng Ban”.

Tsưr ziv chos ndêz yênhx côngz, hâur công ty tix lâus Bình tror yưv pênhr, yênhx lix Hợp tác xã 26/3 chos jâuz ngaz tuk. Tsưr ziv yênhx lix Hợp tác xa chiê taz por tsưr ziv uô xênhz yar truôx jông, sir zôngv têx kror tsik zuôr txix ndêz chiê chos jâuz ngaz tuk muôs trâu ciêz đrôngs. Nhiv no Hợp tác xã tưz muôx 3 kror qơư chos jâuz đros thax tsav xar muôx 5 ha. Chêx cur xuz thơưx txix chos jâuz cux lok six jông./.

(Cà Thành-Lik Thox cxêik nhênhv)