Lênhx nênhs trâus moz HIV tsik muôx ntơưr kho njuôk moz, uô iz kro cêr cxơưx trâu chuôz zis

Cxuô tsưr tsix oz chas têz qơưs têx pênhr nhiêx muôz paz zuôr yuôx ARV chơưv kho lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV hâur pêz têz qơưs tưz txo grêk tsơưs ntâu; viv VN tưz hlôngr txix sâu tâu kik, hla trâu ntu sâu tâu tov thơưx. Ntơư zos uô tuôr thênhv txos luôs hâux lưv txo grêk tsơưs têx pênhr nhiêx luôs oz chas têz qơưs muôz paz thêv cxuô zav yuôx siv caz moz HIV trâu lênhx nênhs trâus cik caz moz, tâu tso tsês txix hnuz xiêz 1/1/2018. Đhâu ntơư, txix shông 2019, quiv bảo hiểm y tế, zuôr thêv nhiêx yuôx ARV thiêz cxuô thax tsav qơư kho njuôk moz txơưr. Zos lênhx nênhs trâus caz moz HIV tsik xar thêv nhiêx kho njuôk moz, lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV tsuv zuôr ntơưr kho njuôk moz. Taz sik, hâur ntu nhiv no tsênhv yuôr 200 cxênhz lênhx trâus cik caz moz HIV, tsênhv uô nênhx nhoz mak yuôr iz đraz tsik muôx ntơưr kho njuôk moz.  Iz lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV nhoz Bắc Ninh hêik pâuz:

“Têx lênhx nênhs trâus ck caz moz HIV li pêz, tsik muôx txâuk đas jos uô cxuô zav hâux lưv, zok nriêr nhiêx txiêx. Zos zuôr ntơưr kho njuôk moz, tas nro chuôz zis tsuv zuôr, li ntơư mak phiv liv hênhr, viv pêz tsik muôx txâuk nhiêx txiêx zuôr ntơưr kho njuôk moz”.

Tsênhz mênhx, chôngz lênhx ntâu tus trâus cik caz moz HIV, cux tsênhv cxơưx thiêz nyêi tiêk: tsav muôx chôngz lênhx ntâu tus nzuz zuk, sêiz tsik tâuk zuk mak zuk thiêx tsik xar hêik kriê trâu cơ quan sêiz car ntơưr kho njuôk moz pâuz lok zuk trâus cik caz moz HIV. Tsênhz mênhx, iz cxiê lênhx tưz muôx ntơưr kho njuôk moz HIV, taz sik, nyêi tsav sđ pâuz mak lênhx nênhs ntơư tsênhv muôz zuk têx nhiêx chox muk zuôr yuôx chox lok kho chơưv kho caz moz HIV. Taz sik cux muôx ntâu tsênhv qơư tưz muôx tsênhv chêi chiê chơưv paz kho chor nênhs trâus cik caz moz HIV. Zơưv Phan Văn Toàn, phó vụ trưởng, vụ bảo hiểm y tế hêik pâuz:

“Chêi bảo hiểm y tế quy tênhv tsênhz mênhx lok chor nênhs trâus moz, taz sik chor nênhs trâus cik caz moz HIV ho tsik muôx bê hâur têx quy tênhv ntơư. Chêmnhrr zos li hêik ntơư, hâur ntu đhâu, pêz tưz tror cxiv kho đuô Nghị định 105 quy tênhv tsênhz mênhx uô trơưk iz cxiê grê hâur chêi BHYT, chuôz piz tâu xav chor nênhs trâus cik caz moz HIV tsuv tâu sơưv têz qơưs têx tsênhv chêi chiê zuôr ntơưr kho njuôk moz; taz sik, đhâu ntơư, muôx chôngz lênhx ntâu tus cux saz lax tsik thôngz, nyêi tsav têz qơưs tsik muôx txâuk nhiêx txiêx uô luôs hâux lưv ntơư”.

Bộ y tế tso tơưv luôs hâux lưv txos shông 2020, 100% lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV tsuv muôx ntơưr kho njuôk moz thiêz 80% zav yuôx ARV tâu quiv nhiêx bảo hiểm thêv.  Phó cục trưởng tir thêir caz moz HIV Bộ y tế Hoàng Đình Cảnh hêik pâuz: Cục tsênhv taz tov fuô yax kriê hêik lok têx muôx liv ntơưr Bảo hiểm y tế thiêz qênhz yuôx chor nênhs trâus cik caz moz HIV nhoz têx tỉnh yuôr ntâu cêr txov nhêv chiê têz qơưs muôz nhiêx đros chơưv paz.  Zơưv Hoàng Đình Cảnh hêik pâuz:

“Txos trâu ntu no,  cux tsênhv yuôr ntâu yuôx ARV, zos muôz chơưv paz kho chor nênhs trâus ck caz moz HIV tsik tas nhiêx; li ntơư, iz cxiê lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV thiêx tsik zuôr ntơưr kho njuôk moz.  Taz sik, cux tsuv pâuz tiêk kho njuôk moz HIV cux thôngz đhâu ntơưr kho njuôk moz, uô phiv liv txos lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV”

Chơưv kho lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV, zos tsuv hâuk yuôx tas iz siv nênhx, lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV ntơư tsuv uô siêz truôx thiêz tuôr xuôv tas ntâu nhiêx txiêx. Lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV co chuôs li tsik muôx đas jos uô cxuô luôs hâux lưv, khưr tsik tâu nhiêx txiêx, njiz ntâu phiv liv lok luôs hâux lưv chơưv kho caz moz HIV. Zơưv Lê Trường Sơn, Giám đốc tsênhv qơư tir thêir  caz moz HIV tỉnh Thanh Hoá hêik pâuz: “ Chiê cxuô lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV zuôr tâu ntơưr kho njuôk moz, tsuv tso luk trâu chor nênhs trâus cik caz moz HIV ntơư, tâu zuôr ntơưr kho njuôk moz trâu iz lênhs; tsik cxoz zuôr ntơưr kho njuôk moz tas chuôz zis ntơư”

Trơưk li Bộ y tế, hâur têx shông đhâu lok no, têx nhiêx txiêx muôz paz chơưv kho njuôk moz trâu chor nênhs trâus cik caz moz HIV tưz txo grêk tsơưs jux juk. Li ntơư, lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV tưx muôz zuk têx nhiêx chox muk chơưv kho zuk tus moz thiêz muôx xar 100 cxênhz lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV tsik muôx ntơưr kho njuôk moz, zuôr trâus njiz cêr txov nhêv lok luôs hâux lơưv chơưv kho caz moz HIV. Ntơư cux zos iz kro uô trâu ngênhx y tế thiêz hâu nov cxuô tsênhv qơư tâu cêr cxơưx hâur ntu uô trơưk luôs hâux lưv txos shông 2020 cov muôx 90% lênhx nênhs trâus cik caz moz HIV tâu chơưv kho thiêz tâu hâuk yuôx ARV./.

                                                                    (Chu cxêik nhênhv-TTT)

Txêik pênhr zênhx hangx tsênhv chêi chiê uô nox hla đhâu cêr pluôs

Hâux lưv tưs cur cux sir jos uô chiê cxơưx kinh tế trâu chuôz zis thiêz 3 tuz mê nhuôs cơưv ntơưr cxix cxuô”, co zos zơưv Lò Văn Hưởng, hội viên chi hội nôngx mênhx jok Bon, xã Mường Bon, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La li luk hêik. Zơưv Hưởng oz niêv txir muôx 3 tuz mê nhuôs, oz tuk tuz thiêz iz tuk nxêik. Tas nro oz niêv txir tsik muôx hâux lưv uô, luz nênhx txov nhêv, chor shông uô ntêx zơưv chuôz zis zos chuôz zis pluôs nhoz xã Mường Bon.

Shông 2009 zơưv hưởng tâu hội nôngx mênhx xã paz txêik pênhr shux xênhz hâur zênhx hangx tsênhv chêi xã hội huyện 12 triệu đêiv chiê trâu chor mê nhuôs cơưv ntơưr:

“Cur cux thor txêik 12 triệu tsaz yênhx vêv xênhz tênhv qơư, cur muôz chor nhiêx cux chiê cxiv uô tsêr vêv xênhz, qơư tu zus. Khov muôx pênhr txêik hâur zênhx hangx tsênhv chêi xã hội cur chuôz zis tưz truôx đuô”.

Hli 3 shông 2016 đhâu hội nôngx mênhx, zơưv Hưởng tror txêik zênhx hangx tsênhv chêi xã hội 50 triệu đêiv lơưr tsaz yênhx cêir chêx hâux lưv uô chiê huôv tsar kinh tế chuôz zis. Đros chor pênhr txêik tâu, zơưv Hưởng tưz cxiv uô tsêr guô, zuôr nôngz tsiêx cxu lok zus, kho pak njêl chiê zus njêl. Nhiv no zơưv Hưởng zus oz tuk tưv, 10 tâu tuk buô grêix, 3 tuk mâuv buô sha mê nhuôs, 100 ntâu tuk kêiz ol thiêz muôx 500 yiv ndis pak đêx zus njêl. Đrâuv tu zus, zơưv tsênhv sir jos chos blê, chos ntông nox txir, jâuz txir kok cxuô zav. Đros têx sir jos co, zơưv Hưởng chuôz zis ziv hnuz ziv muôx đuô, phênhv sâu siêz đuô, shông 2016, zơưv chuôz zis sâu tâu xar muôx 100 triệu đêiv. Txix têx nhiêx cxênhx txuôs tâu zơưv Hưởng tưz uô tâu iz luz tsêr lơưx 3 qar lox jông, zuôr tâu cxuô zav sir zôngv hâur chuôz zis, chiê chor mê nhuôs cơưv ntơưr cxix cxuô. Zơưv hưởng chuôz zis luz nênhx tưz muôx jux juk thiêz hla đhâu cêr pluôs. Zơưv Hà Văn Thuận, chủ tịch hội nôngx mênhx xã Mường Bon puz pâuz:

“Zơưv Lò Văn Hưởng zos hội viên hội nôngx mênhx, đhâu tâu zênhx hangx tsênhv chêi xã hội huyện Mai Sơn muôz txêik 50 triệu đêiv chiê huôv tsar kinh tế, txos nhiv no zơưv tưz zuôr tâu tưv lok zus thiêz tu zus buô kêiz ol huôv tsar jông”.

Tsik chưx yêiz pluôs, đros zuk li sir jos thiêz pâuz khov trâu têx kror zênhx muôx nhoz tiv phaz chiê huôv tsar kinh tế muôx tâu chêx cur, zơưv Hưởng chuôz zis tưz hla đhâu têx phiv liv, luz nênhx ziv hnuz ziv tsâu sor, shir phaz đuô thiêz tưz hla đhâu cêr pluôs, paz muôx chêx cur trâu côngz xưv cxuôv yêiz thiv pluôs, cxiv tsa jêx jok yiêz nhoz tiv phaz./.

(Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)