Siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông nhoz thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs zos tiv têx tsi jông txix mạng xã hôiv

          Tuk nxeik Hoàng Thị Mai, mênhx cxưx Hmôngz, xênhz shông 2000 nhoz jos Lũng Tu, xã Thượng Thôn, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng tưz uô niêv 3 tul mê nhuôv. Shông 2014, thâuv nhiv kruôr muôx 14 shông Mai tưz so ntơưr chiê muk zuôr txir thiêz xênhz zus tul mê nhuôv nxeik hloz. 2 tul mê nhuôv tov kaz iz tul xênhz shông 2018 iz tul xênhz shông 2020, 3 tul mê nhuôs puôr lênhx zos nhuôv nxeik. Mai zuôr txir nzor pok zos viv niêv txir zuôv zuôr lok sik tiv phongz cxưx? Taz sik Mai têz tiêk tsi zos li ntơưv. Mai heik kriê, Mai shưv zuk tul txir đhâu Facebook; đhâu iz ntu nhắn tin sik thav, txơưv siz nhiêv thiêz siz zuôr uô txix gơưv. “Cur nriêr pâuz thiêz siz zuôr, nhiv no tưz muôx 3 tul mê nhuôs lơưv, ưz oz niêv txir cux siz hluz, cur tul txir muk uô hâux lưv yuôr cur mak nhoz tsêr jor mê nhuôs”.

          Pos Hầu Thị Hoa- Hoàng Thị Mai li niêv teik tuôx seiz mê nhuôv thâuv tâu nus lok hov hnuz nhôngs siz zuôr, pos Hoa pheiz kênh: “Cur cxênhx nênhs mak zuôr txir txưv shông, 18 shông thiêx li zuôr, li cur mak 21 shông thiêx muôx tul mê nhuôv hloz, luz nênhx cux muôx txâuk nox. Nhiv no chor hluôk chiv chir nriêz pâuz đhâu điện thoại viv li siz nhiêv thiêz siz zuôr nzor, heik tsi tâu li”

          Tsênhz mênhx ntâu shông tror lok no, nhoz thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz tưz tâu yưv pênhr huôv tsar cxix luôk công nghệ thôngz xor mông, internet. Tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs tâu zôngv công nghệ, têx mê nhuôk tuz nhuôv nxeik tâu muk cơưv ntơưr phênhv ntâu txơưx heik luk choz tsiz, viv li txơưx zôngv công nghệ. Cux khov co mak jênhv pâuz cux muôx têx hlôngr yiêz jông đuô. Cux khov muôx công nghệ têx mê nhuôs tưz chiv chir nriêr pâuz tâu têx tsi jông thâuv siz zuôr siz jê, uô zênhr shar txos đas jos lênhx niêv thiêz mê nhuôs, uô zênhr shar txos jênh sôr, luz nênhx.

          Taz sik, têx tsi jong txix Internet cux uô zênhr shar phênhv tưs txos iz cxiê lênhx mê nhuôs, ntâu lênhx siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông. Zos thâuv ntêx ntâu chuôz zis zuôv mê nhuôs zuôr txix gơưv nzor mak nhiv no ntâu lênhx mê nhuôs niêv txir tsi puz zuôr cux siz zuôr, co zos iz hâux lưv muôx nhoz jos Lũng Tu. Ntâu lênhx txir, lênhx niêv tsênhv lok six hluôk nhoz xã Thượng Thôn tsi tâu uô tâu ntơưr krêz xênhz trâu mê nhuôs viv siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông. Niêv lâuk Hoàng Thị Ngoan, Chủ tịch MTTQ xã Thượng Thôn, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng puz pâuz, shông tưs, chinhr quyênx xã cux sir jos uô hâux lưv yax mông, vênhv tôngv thôngz đhâu têx jiês khiêz phêv jêx jos, uô uô cê têx tsaz yênhx y tế, jênh số...Taz sik, qênhx shênhx siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông tsênhv muôx viv têx mê nhuôs nhiv no zôngv mạng xã hội nzor, iz cxiê ziv chuôz zis li siêz xar, phongz cxưx tsênhv pôngz kaz, tsi tâu tsov cưv txos zuk têx tuz nhuôs. “Hâur ntu đhâu cấp ủy, chinhr quyênx têx nganhx đoanx thêv tưz sir jos yax mông lok côngz xưv jênh sôr, hâux lưv siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông thiêz siz zuôr siz jê. Taz sik tiv iz cxiê pưv phênhv pox nhuôs li jênhv pâuz kis viv li tsênhv six fênhx muôx qênhx shênhx siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông thiêz siz zuôr siz jê. Hâur ntu zuôr txos cấp ủy chính quyênx xã cux zuôr tror vênhv tôngv pox nhuôs txu grês hâux lưv siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông thiêz siz zuôr siz jê”.

          Chiê txu grês tâu qênhx shênhx siz zuôr thâuv tsi tâu txưv shông thiêz siz zuôr siz jê nhoz thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, tsuv muôx ntâu đuô thiêz têx tsaz yênhx muôz siêz pênhr xưv yax mông trâu têx cán bộ chiê mê nhuôk thiêz hluôk nênhs muôx yênhx tưv cxix cxuô lok Chei siz zuôr thiêz chuôz zis, lok đas jos xênhz zus nhuôs./.

(VOVĐB-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Uô li chas chiê tsưx phưv jông đas jos hâur cheix ntux no

Nữ: Cheix ntux no zos six hơưv sơưr đơưk zôngx ziv trâul moz iz cxiê zav moz li: Uô khâuz thuôs, hnôngk, uô cuz uô no…. Chiê muôx nzir đas jos trâu luz đros chêr phax tir thêir têx moz txơưx siz cik khênhr njiz trâul, tsưx phưv jông đas jos hâur têx hnuz ntux no njiv, sơưr đơưk tsuv tsưv ziv têx li đrav kaz:

Nam: Cxaz nzir ntâu zav nox liêz:

Jâuz tâuv, txir ntông liêz lok sik têx zav nox sơưr đơưk khênhr nox hâur niêx hnuz li: Txir lưk suôr, cuô txoz, txir tuôz ziz tơưr liêz, txir kier…..muôx ntâu zav tsơưr pưr thiêz jông phax tir thêir têx tsi jông, paz cxaz nzir đas jos trâu luz lênhx nênhs luz chêr chiê tir thêir têx moz gênhk li: Txo grêk tsơưs moz trưx phax, moz sâur nyar plơưr….. Vitamin A, B, C, Kali zos têx muôx nhoz hâur cxuô zav txir ntông heik sâuv tsênhv uô trâu sơưr đơưk iz chêr nxênh.

Nữ: Têx zav nox muôx ntâu caxin thiêz têx tsơưr pưr jông

Têx zav nox muôx ntâu caxin li: Cuô mik, tâuv, chưk….thiêz têx zav nox  li: Gâuz kê,  ndêz….lok six jông trâu lênhx nênhs luz đros chêr, tsưx phưv đas jos hâur cheix ntux no.

Nam: Têx zav nox jông trâu siêz thiêz plaz hnhur

Tâuz đas, kok liêz zos têx zav nox lok six jông trâu plaz hnhur thiêz siêz. Iz chas ntơư, tâuz đas muôx ntâu Vitamin A paz cxaz nzir đas jos trâu lênhx nênhs luz chêr, jông trâu kror muôs, têx poz cxa, phax tir têx moz gênhk. Nox  mor nzuôs cuô tâuz đas thâuv tsênhv sor so ntơư, paz luz chêr sor tâuk, khưx phưx đas jos đhâu iz hnuz uô hâux lưv hnhar thiêz gênhk.

Nữ: Hâuk ntâu đêx

Hâur têx hnuz cheix ntux no, jêx tưv grêk kis, kror cxiê qơư kruôr krơưr viv li ziv kruôr gis đuô thiêz pêz sơưr đơưk luz đros chêr cux trâul kruôr đuô pir li têx hnuz yar ntux cuz sor. Ntux no cux uô trâu sơưr đơưk tsi yuô xar hâuk têx đêx lok sik tsi ndo kaz hâuk ntâu đêx. Taz sik, sơưr đơưk tsuv hâuk cov txâuk đêx chiê iz chêr muôx đêx, paz liv, yưx têx kiêk nênhs, vuôz tsuôz hâur đros chêr por tsês.

Nam: Muôz co tơư tsâu đêx sor so

Muôz co tơư tsâu đêx sor so zuôr uô trâu têx nyar ntưk

tâuk, thâuv cheix ntux no têx têk tơư thiêx tsi trâul txiêk. Iz chas co, muôz co tơư tsâu đêx cuô njêr shơư kriêr tsênhv jông phax tir thêir iz cxiê zav moz gênhk thiêz.

Nữ: Shâuv uô thể dục

Hâur cheix ntux no, hnar ntâu tsôngk tril yo thiêz tsi xar uô têx hâux lưv uz no tiv no njiv, zuôr uô trâu iz chêr thiêz têx nyar hâur đros chêr gênhk, khiêr tsi yuô jông, ziv uô iz chêr no đuô thiêz tsi yuô muôx đas jos phax tir no, têx moz uz no. Chiê tsi muôx yưv têx li heik co, sơưr đơưk muôx đas jos truôx thiêz jông hâur cheix ntux no, tsuv uô têx hâux lưv siz muk lol uz no tsơưs tsơưs 30 phênhz hâur niêx hnuz txix: Muk tơư, cheix yêz câux vaz lok zos yêz tuôv lok sik ntâuk poz….cov iz chêr nxênh tâuk, jông nhoz thiêx tsi yuô gênhk./.

(KT Báo sức khỏe-Riê Lâux cxeik, nhênhv)