Tsoz chos ciêv fix paz tâu trâu têx jêx jos pluôs muôx luz nênhx tsâu sor

          Njiê niêv lâuk Bàn Thị Thư nhoz jos Khe Lợ, xã Viễn Sơn, huyện Văn Yên li luz tsêr tâu cxiv uô truôx jông, muôx cxix cxuô têx chuôz zênhx yiêz sir zôngv hâur chuôz zis thiêz ntâu lênhx cux tsi xar tiêk hâur 10 shông ntâu đrav ntêx, niêv lâuk tsuv cxơưx yênhx pluôs mor nox. Thâuv muôx tsưr ziv krêz đar ar têz chos ciêv fix, niêv lâuk Thư chuôz zis tưz hlôngr tas nro têx têz chos kôngz lôngk tsi jông chiê chos ciêv fix. Cxôngx shông 2015 tror lol no, xav kror đruôz đraz iz shông chuôz zis tưz muôx  phênhv sâu tâu nhiêx txiêx cxôngx 200 txos 300 tsov đeiv txix muôs tsoz chos ciêv fix. Muôx phênhv sâu ngaz tul, niêv lâuk Thư chuôz zis uô tâu luz tsêr tsiv gri zuôr xar 1 tỷ đeiv, zuôr tâu yêz ô tô thiêz ntâu chuôz zênhx tsiv gri, niêv lâuk shir phaz heik: “Cur jông siêz hênhr, pir đros thâuv ntêx uô têz mak tsuôk txâuk nox xưz. Chos ciêv fix thiêx uô tâu tsêr jông nhoz, cxơưx tâu trâu mê nhuôs mul cơưv ntơưr, zuôr tâu chuôz zênhx tsiv gri. Lơưr cur mak pox nhuôs nênhs Cho nhoz tưs ar têz đar tsuv chos ciêv fix”.

          Yuôr zơưv Hoàng Văn Thảo chuôz zis nhoz jos Đoàn Kết, xã Đại Sơn thâuv ntêx cux zos iz chuôz zis txov nhêv. Chuôz zis muôx 4 tul mê nhuôs viv li oz niêv txir sir jos khưr hâur yênhx shông cux zos txâuk nox xưz. Cxôngx têx phêv liv co, zơưv Thảo thiêx hlôngr tas nro têx ar têz muôx yênhx châuv hecta chiê chos ciêv fix. Lơưr zơưv Thảo, ciêv fix txơưv zos tsoz chos ntêr shông, taz sik ar têz nhoz Đại Sơn lok six đar, đhâu 5 shông chos tưz qir sâuv ciêv fix muôs. Cxôngx co, zuôr xar 10 shông no, fênhx pheiz iz shông chuôz zis muôx phênhv sâu zos 250 txos 300 tsov đeiv cxôngx ciêv fix. Viv li, zơưv tưz muôx nhiêx txiêx uô tsêr yiêz, tso mê nhuôs mul cơưv ntơưr cxix cxuô thiêz zuôr tâu yêz ô tô tsiv gri: “Thâuv ntêx tsi tâu chos ciêv fix mak tsuôk uô txâuk nox xưz. Khov chos ciêv fix 2,3 shông no luz nênhx hlôngr yiêz jông, nhiv no muox tsêr yiêz, yêz jông mul, tâu nox kaz nhoz jông”.

          Têx shôngk jê ntơưv no, tsoz ciêv fix muôx gri muôs siêz thiêz ngaz tul viv li chor ziv chuôz zis pluôs nhoz huyện Văn Yên tror txu gris sei đhâu têx shông. Xưk li xã Đại Sơn suôv câuv shông 2018 yuôr zuôr xar 33% chor ziv chuôz zis pluôs, taz sik njuôs xav tas shông 2019 xã tsuôk yuôr muôx nhos 17% chor ziv chuôz zis pluôs. Zơưv Lê Huy, Bí thư Đảng ủy xã Đại Sơn, huyện Văn Yên puz pâuz: “ Ciêv fix zos iz tsoz chos reik đros tsôngv box nênhs Cho cxôngx yênhx puôk shông lol no thiêz muôx tsiv gri kinh têr lok six siêz. Chênhr viv li ntâu shông đhâu Đảng bộ xã Đại Sơn lok six tsov cưv txos huôv tsar chos ciêv fix, paz tsôngv box huôv tsar kinh têr uô bluô nux. Khov tsoz ciêv fix mak ntâu ziv chuôz zis tưz muôx phênhv sâu yênhx tỷ đeiv iz shông. Têx shông zuôr txos pêz xav tênhv ciêv fix tror zos tsoz chos tsênhv nhoz xã Đại Sơn”.

          Nhiv no, tsoz ciêv fix tâu chos nhoz 100% chor xã, thị trấn sâuv thax tsav huyện Văn Yên, đros mênhv chêx zos 40 cxênhz ntâu hecta. Iz shông tâu 7 cxênhz tênhr tơưr ciêv fix kruôr, 66 cxênhz tênhr blôngx, 60 cxênhz ntâu yiv đruôz ntông ciêv fix. Zơưv Vũ Quang Hải, Chủ tịch UB huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái puz pâuz: “ Hâur têx shông zuôr txos pêz tror tuôr truôx mênhv chêx chos ciêv fix thiêz txu gris têx mênhv chêx chos kôngz lôngk tsi muôx chêx cuk chiê chos ciêv fiv, uô bluô nux trâu pox nhuôs. Tror zaz zâuv têx lênhx nênhs yưv pênhr tsiv uô têx xiv huv ciêv fix lơưr tsưr ziv yiêz. Tiv zix pêz heik pox nhuôs sir zôngv nôngz ciêv fix tiv phaz , nôngz ciêv fix blôngx mê nhoz huyện Văn Yên. Tsi zuôr, zôngv têx nôngz ciêv fix cxôngx têx tiv phaz txơưr lol chos uô pôngz plox huyện li zav nôngz ciêv fix”./.

(Thừa Xuân-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Kỹ thuật phax tar moz trâu njêl zus hâur têx đêx

tsik đơư njêr thâuv hlôngr chêix

Nữ: Têx qir tiv uô trâu njêl trâus moz:

Nam: Tsơưr lươngv đêx tsik jông: Jêx tưv đêx grêk kik sêi lok sik ndê siêz puôr lênhx uô trâu njêl tsik xar nox, tsik muôx jos, paz tsar tov trâu têx caz moz huôv tsar, uô trâu njêl zôngx ziv trâus muôx moz. Têx đêx hâur pak njêl tsik taz por tsơưr lươngv zos tiv sêiz car tsik zos kỹ thuật lok sik đêx ntưk lok hâur pak njêl tsik hur muôx hóa chất, caz moz.

- Tsơưr lươngv zav nox tsik jông: Zav nox tsik jông, tsik txâuk tsơưr pưr shưz mak njêl zuôr nox tsik tas uô trâu têx zav nox co sênhv zuôr uô tsik hur tênhv qơư đêx paz tsar tov trâu têx caz moz huôv tsar uô hiêv txos chor njêl.

- Njêl nông tsơưr lươngv kik: Njêl nôngz uô ntêx thâuv tso hâur pak tưz zênhx trâus muôx moz tiv tsik tâu qênhz shuôk jông tsơưr lươngv, zênhx muôx moz lơưv zos tsik tâu xưv lik têx caz moz co, thâuv njêl tâu tso hâur pak njêl zus iz ntu njiz đêx hlôngr tsik jông mak zuôr zôngx ziv trâu têx caz moz co huôv tsar uô hiêv txos njêl.

- Qênhx shênhx sêiz car: Têx chuôz zênhx trâu zav nox muôz trâu njêl tsik tâu uô vêv xênhz tsik so zos qơư muôx têx caz moz. Têx zav chuôz zênhx thâux, gra njêl, zav cxov njêl li thungz, tơưl…zuôr uô trâu chor njêl trâus moz, trâus saz thiêz txix co têx caz moz cux zuôr zôngx ziv uô hiêv trâu njêl đhâu têx qơư trâus to, trâus saz co.

Nhạc cắt

Nữ: Phax tar moz trâu njêl:

Nam: 1. Kho đuô pak njêl: Uô ntêx iz fâuv zus mak tsuv luôx suô hur si têx đrox; thoz huk kaz pak njêl; muôz ar puôz lo tas hur si têx kror ar muôx iz ndis pak njêl; zuôv hmôngr jêz siz chiê tuô lov têx caz moz.

2. Xêir njêl nôngz: Xêir nôngz ntơưv têx qơưk pâuz tsênhz, tsik muôx caz moz, njêl lox siz luôs, jông gâux, uô luôv haur đêx sêi, đrơưv, tsik trâus to trâus saz, tsuv zuôr nôngz ntơưv têx qơư muôx suôz bê…Uô ntêx thâuv zuôr tso njêl nôngz zus, tsuv tso njêl nôngz hâur têx đêx tor cuô njêr 2-3% txix 5-10 phênhz thiêz tsuv sêiz shuôk njêl jông đhâu thâuv tso hâur têx đêx cuô njêr co uô ntêx thâuv zuôr tso trâu hâur pak njêl chiê zus.

3. Chor njêl zus huv đros: Tsuv zus cov huv đros khov lơưr yênhx hov njêl, tsik zus têx njêl tsênhv zâu hênhr, tso zus cov huv đros chiê njêl hloz lox sêi thiêz siz luôs, tsơưs trâus muôx moz, truz lur tâu six hơưv tu zus, lox sêi muôs tâu gri siêz, tsik tas ntâu nhiêx chiê zuôr njêl nông thiêz zav nox chiê paz muôx tâu chêx cur kinh tế siêz đuô.

4. Tsưr ziv zus uô cê: Hâur iz luz pak njêl zuôr zus tâu uô cê ntâu zav njêl chiê sir zôngv tas têx qơư sênhv hâur luz pak njêl thiêz tas nro cxuô zav nox muôx hâur pak njêl viv iz zav njêl nưk nhoz nưk trâu iz thênhv đêx thiêz muôx zav nox sik txơưr.

5. Sêiz car tsơưr lươngv đêx hâur pak njêl: Đêx tso trâu hâur pak njêl zus njêl tsuv zos đêx hur; pak njêl tsuv kra nris, pak njêl toz muôs 1 thiêr 2 txos 2 thiêr.

Zos tiêk nênhs tu zus njêl uô jông lơưr têx tsưr ziv kỹ thuật hêik tas sâur mak zuôr txo grêk tsơưs tâu ntâu têx phiv liv muôx yưv uô hiêv txos njêl hâur ntu hlôngr chêix thiêz paz muôx tâu chêx cur kinh têr siêz đuô./.

(Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)