Nênhs Poz Ziz faz Bắc luz kror chuz sâuv tsêr tsar lơưx li têx jông hâur luz nênhx

Hâur nênhs Poz Ziz faz Bắc tsêr tsar lơưx thâuv nzor, thâuv tưs cux muôx kror chuz. Thâuv ntêx, têx chuôz zis nênhs Poz Ziz lơưr muôx ntâu fax nênhs nhoz uô cê hâur iz luz tsêr, viv li tsêr tsar lơưx cux khênhr muôx txix 3-5 qar; muôx 2 tus ntêir trâu 2 saz tos tsêr thiêz lar heik zos muôx 2 luz kror chuz hâur tsêr. Iz luz nhoz saz đrav ndax lênhx tsưr tsêr qơư pư, co zos luz kror chuz chênhr, iz luz nhoz tov tos kruô. Hur si 2 luz kror chuz no nhiêk muôx nhiêk têx jông txơưr tsi siz thôngx, cux xưk iz zav li têx cêr đaz cêr kruô, nhiêk chêir lơưv nhiêk tsi jông iz zav. Zơưv Cà Văn Chung, lênhx nênhs pâuz thôngz lok nênhs Poz Ziz têx cêr nênhx chei đaz kruôs, nhoz jok Co Pục, xã Chiềng Ngần, TP Sơn La, tỉnh Sơn La heik pâuz:“Kror chuz trâur tơưk lol six zov chênhr trâu tsêr tsar lơưx. Iz luz tsêr xar sor si mak tsuv muôx kror chuz trâur tơưk, kror chuz no trơưk li nênhs Poz Ziz, lơưr khênhr thor tos niêv têik zơưv txir uô trâu. Lar heik zos chor đaz lâus, lênhx niêv chor nuk zos jông đuô hur si. Zos tsi muôx têx đaz lâus lâuk co mak thor zuk pox niêv têx nuk paz uô cux tâu. Uô tâu luz kror chuz, tos niêv têik zơưv txir, đaz lâus cux chênhr zos lênhx hlôngr njêx muôs trâu têx lênhx uô kror chuz, kror txok tênhz jêz chuz trâur tơưk trâu lênhx tsưr tsêr. Thiêz kror chuz cux zos iz kro jông trâu uô sor vax sor tsêr, chuz tơưk chis thiêx muôx jâuz mor siêr thiêz sor so, chuôz zis li uô tâu nox tâu hâuk”.

Thâuv ntêx, nhoz thax tsav tox siêz tsi muôx tênhv tênhz tơưk pov cêr, viv li luz chuz tơưk cê zos chis chiê pov cêr, cê tsês trâu chuôz zis ntê, thiêz cxuô zav hâux lưv lox zâu hâur vax tsêr khênhr tâu sđ jâuv uô cê ntơưv ntus chuz chiê seiz lax, sik thôngx ziv lok cxuô luôs hâux lưv hâur chuôz zis. Cux chênhr zos li heik co, mak tsơưs chiê luz chuz tơưk tuôs, lar heik zos hâur cheix ntux no njiv nhoz tox siêz faz Bắc. Zơưv Lò Văn Hịa, nhoz jok Mòng, xã Hua La, TP Sơn La, tỉnh Sơn La, lênhx pâuz thôngz pâuz cxuô lok nênhs Poz Ziz têx txux chi vễnh xhuôv heik pâuz:“Luz kror chuz chênhr, kror chuz lox, khênhr uô thiêz trâur saz đrav qar trâu đaz kruôs. Luz kror chuz no tsơưs zôngv uô jâuz uô mor nox hâur niêx hnuz, khênhr chiê trâu chor lâuk muôx hnuz nhôngs jâuv ntê tơưk, râuz đêx hâuk, thav pêv...... xưz. Thâuv chuôz zis muôx kruô, muôx cưr tix nênhx tsa tuôx seiz shuôs, cux zos qơư chiê taz kruô, jâuv đros kruô thav pêv ntê tơưk ntơưv no”.

Lar heik, qar tsêr trâur luz kror chuz lox heik co, têx nhuôs, tiv zix zos tus nhaz, mê nhuôv, chor pox niêv mak tsi tâu zôngv chiê uô jâuz uô mor nox, lok sik tsi tâu jâuv fiv đros chor lâuk nênhs. Têx li heik no cux jông iz zav li: Seiz hloz txos têx pos zơưs, niêv txir, têx lâuk, chor hloz hâur chuôz zis. Zơưv Tòng Văn Hịa heik pâuz nzir:“Luz kror chuz mê mak tâu uô thiêz trâur trâu qar tsêr uô kaz ciês sâuv tsêr tsar lơưx. Luz chuz tơưk no zos zôngv chiê chuôz zis uô jâuz uô mor nox, râuz đêx hâuk uz no.... thiêz tsi chêir đaz tsi hlo. Cxuô zav hâux lưv uz no hâur chuôz zis phênhv ntâu zos uô ntơưv kror chuz no. Txơưv tiêk, hâur chuôz zis muôx pox niêv, têx nhaz lênhx tưs zus mê nhuôv, nhoz đruôz hlik lol cux tâu nox, nhoz thiêz pư ciês ntơưv iz saz ntus chuz co tax txos thâuv pur hli, thiêx tâu muk pư trâu zuk têx txax qơư, chiê zôngx ziv trâu lênhx niêv thiêz tus mê nhuôv nhoz sik tu, mul lok....”.

Nhiv no, têz qơưk huôv tsar, luz nênhx tsi thôngx li đrav ntêx, têx chuôz zênhx, lâux câuz, tưx têis uô jâuz uô mor nox cux muôx ntâu thiêz zôngx ziv đuô pir li thâuv ntêx. Taz sik phênhv ntâu hêir nênhs Poz Ziz têx chuôz zis nhoz hâur jêx jok cux tsênhv por hưv, tuôr tsês đreiv têx txux chi cêr nênhx co.  Hâur tsôngv box têx tsêr tsar lơưx nhiv no, zos tsi muôx 2 luz kror chuz li thâuv ntêx cux tsik yuôr ntâu. Viv chuz tơưk lol six muôx liv thiêz jông trâu tsôngv box luz nênhx xênhz huôx./.

(Đức Anh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Ka đong đêiv thêir njêx muôs, zos hêir nênhs Cho iz vênhx huôv jông

          Chor lâuk đrav ntêx thav tiêk: Ka đong tâu hu pêv har jôngr lok đros txi côngv hêir nênhs Cho chuôz zis ntênhk hloz lox tiêr nênhx. Ka đong tsuv hnar iz chêr trik yo khâuz hlaz hnho đros trâu gra iz traz hnhênhr thiêz chox iz đêiv bos njêx muôs. Hâur ntu tsir têz qơưs trâu kror uz kror no, har jôngr har tsuôs muôx ntâu đaz, ntaau tsiêx kuk, uô ruôr hiêv txos lênhx nênhs. Viv li, đêiv bos njêx muôs pir jông iz zav li đaz, đaz thiêx tsik ruôr hiêv txos lênhx nênhs. Đêiv bos njêx muôs Ka đong, hêir nênhs Cho muôz ntông chox lok txâuk uô iz đêiv chox bos njêx muôs; taz sik hâur iz luz jos tsuôk muôx iz txos oz đêiv bos njêx muôs Ka đong. Tiến sĩ Bàn Tuấn Năng, cán bộ học viện chính trị Hồ Chí Minh hêik pâuz nzir:“Hêir nênhs Cho ntênhk hloz lox tiêr nênhx, cux muôx oz phênhv thiêz thâuv uô ntơư tsuv tâu chox đêiv bos njêx muôs Ka đong. Lênhx txir nênhs tưs txơưx cxuô zav tsuv tâu xêir tsuv chiê chox đêiv bos njêx muôs Ka đong. Hâur đoanx nthuôr uô cêr lov jêv đhiê pax vuôs, thâuv tưs cux muôx iz gơưv iêv txir Ka đong”

          Hêir cho hnar yo ntêr nhoz huyện Quảng Bạ, tỉnh Hà Giang ntênhk hloz lox tiêr nênhx, zos uô trâu tus tuz muôx txix 10 shông tror sâu thiêz thâuv tưs tsuv chox đêiv bos njêx muôs Ka đong. Uô đhâu ntâu thênhv hâur ntênhk txi côngv hloz lox tiêr nênhx, tsuv muôx iz tus khoz đruôk chiê hu Ka đong 2 niêv txir lok; oz niêv txir Ka đong đhiê ndis ntơưv tus mê nhuôv co chiê trơưk têx cêr fêv, cêr moz cêr gênhk muk lơưv đêz, tsik uô ruôr hiêv txos tus mê nhuôv co. Đhâu ntơư, Ka đong tsuv muôz grêix mor puz trâu tus mê nhuôv co nox, lok lênhk nhav zuk luz xênhv, luz bê thiêz txix hnuz no muk tsik tâu uô têx cêr fêv thiêz tsuv mnôngs niêv txir luk kruôz kriê cov muôx luz nênhx yar ntux đris. Phàn Sào Quãng, nhoz jos Khâu làn, xã Quyết Tiến, huyện Quản bạ, tỉnh Hà Giang hêik pâuz nzir: “Pêz hêir nêns Cho muôx 3 luz bê, luz bê tiv iz zos thâuv xênhz zus tâu 3 hnuz tưz tik bê trâu; luz bê tiv oz zos luz bê kriz xênhz, luz bê tiv 3 zos hloz lox tiêr nênhx”

          Hêir nênhs Cho Tuyển nhoz huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Ka đong, iz chas uô hâur ntênhk txi côngv hloz lox tiêr nênhx thiêz cux tsênhv tâu uô đros trâu hâur ntênhk thor cov tsik muôx moz gênhk; ntênhk no tsuv thor txir nênhz đros uô thiêz tus txir nênhz tiv oz tsuv tâu chox đêiv bos njêx muôs ka đong, muk trâu têx chuôz zis uô luz nênhx bluô nux hâur jos chiê thor hmôngr lok trâu gơưv niêv txir ntơư. Ông Lý Quang Quang Minh, nhoz jos Hữu Nghị, đrôngl phong Thổ, tỉnh Lai Châu hêik pâuz nzir:   “Lênhx nênhs tâu xêir  chiê chox đêiv bos njêx muôs Ka đong hâur hnuz thor hmôngr, thor ntux yar ntux nas, tsuv zos lênhx nênhs pâuz đhiê pax vuôs, muôx đas jos, khưr tâu nox tâu hnar,uô luz nênhx yar ntux đris. Thâuv muk trâu cxuô chuôz zis hâur jos, lênhx nênhs chox đêiv bos njêx muôs Ka đong tsuv cho tsưz cov đror, chuôz zis ntơư thiêx pâuz tiêk, zos tuôx thor hmôngr”

          Cxuô lênhx Ka đong đhiê pax vuôs hâur ntênhk txi côngv, cux zos iz vênhx huôv jông. Tsênhz mênhx cxuô njiêz luk đhiê pax vuôs co zos hêik txos têx cêr khưr huôv tsar uô kôngz lôngk cov muôx txâuk nox txâuk hnar hâur luz nênhx. Chênhr zos li hêik ntơư, hêir nênhs Cho đêiv bos njêx muôs Ka đong hâur ntênhk txi côngv thiêx tsênhv khơưk tsês chiê txos trâu nhiv no tsik chiê pôngz plox./.

(Tsu cxêik nhênhv-Chẻo thu-VOV Tây Bắc)