Têx lênhx cưk yuôx, bác sĩ uô luôs hâux lưv phax tir thêir moz gênhk nhoz Lào Cai

Xav txix thâuv moz Covid-19 tror huôv xênhz jiês tiv 4 hâur côngv thôngx, bác sĩ Nguyễn Đức Huân, nhoz tsêr kho moz nhuôs zâu xênhz zus mê nhuôv tỉnh Lào Cai tâu choz uô hâux lưv hâur thax tsav kuôk cêv têx lênhx nênhs tâu xav zos zôngx ziv trâul cik tâu caz moz. Viv tsêr kho moz muôx têx hâux lưv uô li heik ntơư, tsi tsơưs lênhx zos chor nênhs tâu nhoz jê, buôk ti đros lênhx nênhs moz tsênhv xênhz tuz ci hâur chêr tâu chox tuôx nhoz sox seiz đas jos, njuôk shuôs, kho moz; chênhr viv li têx hâux lưv uô ziv ntâu đuô. Nhiv kruôr đhâu, 3 lênhx nhuôv tưz tâu xênhz zus lok, hâur co muôx iz lênhx fêis, txơưv muôx moz huôv xênhz phiv liv taz sik hur si têx lênhx nhuôv tâu xênhz zus lok puôr lênhx taz por truôx tuk trâu mê nhuôv thiêz lênhx niêv, zos bác sĩ Huân thiêz chor cưk yuôx uô hâux lưv uô cê ntơưv no li iz cêr shir phaz:“Iz jiês xênhz zus tâu iz tus nhuôv li ntơư zos lok six jông siêz, lar heik zos têx lênhx niêv hâur thax tsav kuôk cêv mak ziv shir phaz thiêz jông siêz đuô. Pêz tsuv tiz jông shuôs, phax tir thêir tsi chiê trâul cik tâu caz moz”.

Buôk ti tâu chor cưk yuôx, bác sĩ tsoz phưz, tu hâur têx hnuz nhoz kuôk cêv hur si trâu lênhx niêv thiêz mê nhuôv, Phạm Thị Hồng Ngân, nhoz phường Sa Pả, thị xã Sa Pa shir phaz heik:“Cur zos lênhx tâu nhoz jê đros chor nênhs tâu nhoz jê, buôk ti đros lênhx nênhs moz, thâuv xênhz nhuôv hâur chêr cur cux lok six cxơưx, taz sik txos thâuv tuôx muk nhoz qơư kuôk cêv thiêz lar heik zos muôx chor cưk yuôx, bác sĩ hâur tsêr kho moz no tsoz phưz, cur lok six tso siêz”.Yuôr ntơưv qơư kuôk cêv nhoz tsêr kho moz Đa khoa tỉnh Lào Cai, bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Thương đros chor cưk yuôx, bác sĩ uô hâux lưv uô cê tưz ntâu hnuz nhoz trơưr ntơưv no tsi muk tsêr. Zos tsêr kho moz lox hâur thax tsav qơư viv li hâur têx lênhx nênhs tsuv nhoz kuôk cêv, muôx txos 10 tơưv lênhx trâul moz hnhar, phiv liv. Chor nênhs no, nhoz kuôk cêv tsi zôngx ziv zos sox seiz đas jos, tsênhv tsuv kho moz, muôx têx huôv uô moz hnhar thâuv tưs lok pâuz tsi tâu. Bác sĩ Thương heik:“Jiês no lênhk tok chor nênhs moz đhâu fêis kho moz li: Fêis kho tâuz hâu, fêis têx moz phiv liv ntơưv co tơư, viv li pêz tsuv tiz jông seiz njuôk shuôs chiê chơưv kho, hâux lưv cux ntâu đuô”.

Trơưk li bác sĩ Phạm Văn Thinh, Giám đốc tsêr kho moz Đa khoa tỉnh Lào Cai, qơư kuôk cêv hâur tsêr kho moz nhoz ciês ntơưv khoa têx moz txơưx siz cik, iz shông ntâu lok no xav txix thâuv fâuv moz xuz thơưx huôv xênhz, qơư kuôk cêv nor cux uô đreiv hâux lưv thiêz nênhs moz tuôx nhoz kuôk cêv mak chor cưk yuôx cux tsuv tâu kuôk cêv đros hur si:“Nhiv no muôx 2 paz nênhs uô hâux lưv tsi so tsoz phưz, tu chor nênhs moz, tas six hơưv chor canr bôv no zuôr tâu tso lol nhoz trâu iz kro qơư sâuv yôngx 2 chiê kuôk cêv ntơưv qơư. Hâur luz six hơưv ntơư, Đảng ủy, Ban Giám đốc, Công đoanx Tsêr kho moz cux tsi so heik chiê chor cưk yuôx, bác sĩ tso siêz nhoz uô hâux lưv”.

Têx hâux lưv uô zênhx max, pluôk yêik, pluôk hmo nox lis thiêz ntâu hmo tsi tâu pư zos têx sđ tsơưs seiz njiê pov hâur niêx hnuz, taz sik ho lok six sưv đros chor nênhs nhoz thiêz uô hâux lưv hâur têx qơư kuôk cêv phax tir thêi moz gênhk li no. Co zos têx cưk yuôx, bác sĩ thâuv tưs tưz sir jos uô hâux lưv viv tsôngv px đas jos, cêr truôx tuk./.

(An Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Muôz siêz pox niêv li vax huôv uô tsưr kinh têr thiêz qơư sơưr thôngz đhâu huôv tsar sik côngv tsiv uô, muôv muôs tsax njuôz zos pox niêv uô tsưr ntơưv tỉnh Sơn La

Tsôngv...yuô! Đhâu 1 shôngk ntâu krêz uô, dự án “Muôz siêz pox niêv li vax huôv uô tsưr kinh têr thiêz qơư sơưr thôngz đhâu huôv tsar sik côngv tsiv uô thiêz muôv muôs tsax njuôz zos pox niêv uô tsưr” ntơưv tỉnh Sơn La tưz tax tâu têx chêx cuk qir thơưx li chas? Pox nhuôs tsuv tsov cưv têx tul tsi hâur tsưr ziv sâu, tsiv uô, por coar tsax kruôr?

          Zâuv tsôngv cưr tix fôngx zưs sđ đros mnôngs njiêz luv no hâur phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no.

          Đhâu 1 shôngk ntâu krêz uô hâux lưv chos tsax njuôz nhoz Sơn La tưz paz yênhx puôk lênhx nôngx mênhx huôv tsar kinh têr, cxuôv yeiz thiv pluôs trâu chuôz zis. Đrâuv hâux lưv paz txưv kriê cxaz lok tsưr ziv tsoz phưz chiê tsax hloz lox jông, dự án tsênhv paz muôz siêz pox niêv li qơư sơưr thôngz đhâu tsưr tsix têx jiês sik thav, ntâus grê, têx jiês thik chiê pox niêv tâu cơưv shâuv, sik njiz thiêz tâu heik tơưv zuk li têx yênhx tưv, chênhz zênhv!

          Thâuv qir uô dự án lok shông 2019, tas nro tỉnh SƠn La muôx 70 hecta tsax njuôz tâu chos sâuv thax tsav huyện Vân Hồ, MỘc Châu. Xav txos kaz shôngk shông 2020, tas nro tỉnh tưz muôx 281 hecta ntâu, đros 500 ntâu lênhx nênhs cxaz chuôz dự án, hâur co, 18% zos pox niêv thiêz 63% zos nênhs mênhx cxưx tsơưs nênhs. Cxôngx shông 2019 txos nhiv no, dự án tưz yênhx lix tâu 13 paz sik côngv tsiv uô, tsưr tsix têx khóa kriê cxaz trâu ban coar lik têx paz lênhx nênhs, tsưr tsix têx jiês kriê cxaz trâu yênhx cxênhz jiês nênhs cxaz chuôz. Dự án cux cxiv tsa thiêz uô fâu ntơưr heik kriê tsưr ziv chos, tsoz phưz tsax njuôz trâu yênhx puôk lênhx nênhs sơưv liv ntơưv têx paz lênhx nênhs; paz txưv trâu têx chuôz zis cxaz chuôz chos nôngz tsax njuôz, đros mênhv chêx zos 11 cxênhz 630 yiv ndis, tsêz 11,63 cir nôngz, tuôx câus thiêz tax ploz tsênhr tsơưr lươngv 70-80%. Ntơưv têx qơư chos tsax njuôz tưz txos six hơưv sâu cxôngx 4-5 jiês, iz jiês tax 800-1000 cir ntơưr tsax kruôr sâuv iz hecta, chungz fênhx tax 2-3 tênhr tơưr tsax kruôr sâuv iz hecta iz shôngk. Công ty Vinafi zos qơư sâu zuôr tsênhv đros grê muôs zos 40 cxênhz đeiv iz cir tơưr kruôr, xiv huv tsiv uô tâu sâu zuôr txos hur si.

         Tsưr ziv sâu, tsiv uô, por coar tơưr tsax kruôr pox nhuôs sđ tsuv tsov cưv!

Sâu tsax: Đros tsax nhiv kruôr chos, six hơưv cxôngx thâuv chos txos thâuv sâu tsax jiês xuz thơưx zos muôx nhos 90-100 hnuz. Đros tsax tror hlar cxôngx hâur pâus tuôx đhâu shông: six hơưv sâu zos 60-70 hnuz jiês xuz thơưx; đhâu co six hơưv sâu lur jux jus, muôx nhos 45-50 hnuz. Chiv lơưr kaz ciês hâur shông, njuôs xav zos 70-80 hnuz đhâu thâuv sâu tsax thiêx siêr.

          Tsưr ziv seiz tsax txos six hơưv sâu: six hơưv huv đros chiê sâu tsax zos thâuv muôx 1/3 txos ½ tsoz tsax (xav txix hâur hâur pâus ndê muk) hlôngr maux muôx njik đuz; lơưkl tơưr tsax tsi pov muôx xor lo sâuv ntông, saz hâur tơưr tsax jông gâux. Zos sâu nzor lok sik lis cux uô trâu tsơưr lươngv xor tsax tsi jông.

          Tsưr ziv sâu: txiêr ti ciês hâur ar, txiêr jông tsi uô liêv hâur pâus tsax. Têx tsoz tsi txâuk ploz tsênhr tsiv uô xor (kis đuô 1,2 yiv) mak txiêr por tsês. Txiêr thiêz muôz tso yênhx tês mê sâuv meir, chiê meir têr tơưr tsax. Tsiv uô txos tưs sâu txos co. Tơưr tsax tsiv uô tâu muôz jiêz cov kruôr thiêx muôx tsơưr lươngv siêz.

          2. Tsưr ziv tsiv uô, por coar tsoz tsax njuôz:

          Zoz qơưx: xor tsuv uô hur têx tơưr saz đrâuv. Tsi shơư tsoz, blôngx tsax cxuô zav hâur xor tsax. Uô txos tưs jiêz txos co, tsi tsês chiê ntêr zôngx ziv trâus lưx, uô zênhr shar txos xor tsax. Por coar tơưr kruôr ntơưv qơư kruôr krơưr chiê tsi trâus tuôx pưv.

          Tsưr ziv: Zôngv 2 cxeik tês tuôr truôx iz tês tsax muôz zas njik tsax tso hâur meir lơưk, truz muk truz lok 2-3 jiês tror hlôngr trâu zas tov kaz, cux truz 2-3 jiês cov têr lơưk tas tơưr tsax. Meir uô tsuv tâu qênhz yuôx hâur niêx hnuz: uô vêv xênhz, plênhr trox, zôngv đêx uô lax trâu meir. Jiêz yar ntux chor tơưr tsax sâuv têx tul shôngz lok sik zôngv car hlâu zos zôngv kror txok kra kruôr. Thâuv gra tơưr tsax muk jiêz tsuv muôz chor tơưr co njưx uô yênhx tês chiê tsi nxor. Têx zar car, blôngx shơư thâuv têr lơưk tơưr tas tsuv muôz muk tso tov liêx chiê lưx uô qir, tsi tsês chiê uô yênhx pơưs, uô liêv hâur pâus tsax. Thôngx cxix, tsênhv paz uô ar jông đuô, uô đrox tuôx tsi tâus.

          Njiêz luv phênhv “Muôz siêz pox niêv li qênhx chiv chir uô tsưr kinh têr thiêz pưs txux thôngz đhâu huôv tsar chos thiêz sâu zuôr tsax zos pox niêv uô tsưr” hnuz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv no zos Chiz coaz Đeix nta suôz Vn iz suôv faz Baz côngv đros chi cục tsêz chos thiêz por vêv đrox tsuôk tỉnh Sơn La sik côngv uô, đros muôx dự án GREAT-zos chính phuv Úc li paz txưv./.

(B.Thủy-Txâur Vax cxeik nhênhv)