Têx jông hâur nênhs Raglai li ndêx nxông

Hâur tsôngv box Raglai ntênhs hội, tuk shôngz cxok uô ndêx nxông tâu seiz zos lok six zov chênhr, zos qơư trâu têx đaz, pox côngz zơưv côngz thiêz chor lâuk tâu tas siv nênhx lok nhoz, so; zos txox hluô txuôk chiê trâu lênhx nênhs sâuv zax, têx tuz nhuôs tâu buôk ti, tâu hu têx lâuk lol đros nox đros hâuk, đros por hưv sđ. Zơưv Măng Báy, nhoz jok Liên Sơn 2, xã Phước Vinh, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, lênhx pâuz thôngz lol zuk heir nênhs têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv heik:

“Tuk shôngz no pir li trâu nênhs Raglai cêr nênhx phôngz cxưx. Thâuv txos cheix sâu kôngz, khênhr zos hâur hli 2 zênhz lix, mak cxok iz tuk shôngz, muôz keiz, blêx, mor, pênhz laz , chơưr, shaz ntơưr txi hu pos zơưs”.

Tsôngv box Raglai tuk nxông shôngz co muôx 2 zav. Tiv iz tâu cxok ntơưv iz câuv tsêr sâuv tsêr tsar lơưx, tuk nxông no siêz txix 1,2-1,5 thiêr. Tuk tiv 2 siêz txix 3-4 thiêr tâu cxok ciês đrâuv yar tiêx kaz khar lok sil cxok ntơưv đruôz đraz yar tiêx hâur chuôz zis têx ntênhs  lox thiêz jok ntênhs hội. Zơưv Nguyễn Văn Lâm, Tsar phongx vênhx huôv thôngz xor xa mông huyện Ninh Sơn, heik: Tuk nxông shôngz no zôngv hâur têx hnuz ntênhs hội, muôz cxuô zav pax, ntơưr liêz njuôz uz no lok đei trâu:

“Tuk nxông shôngz co chênhr zos kror zov chênhr mak cxuô ntênhs hội puôr lênhx muôx, têx nuv uô nhoz iz ndis tuk shôngz co. Nênhs Raglai txiêr shôngz pêv têx har jôngr lok uô. Tuk shôngz muôx 2, 3 yôngx, ntâu tuk muôx 2 tuk cuz tưv hâur kaz, muôx 2 saz tik sâuv tox. Muôx cxuô zav tsiêx đei trâu, iz zav nôngk, njêl, nak. Hok têx ntâuz, ntơưr, hluô đei liêz njuôz uz no ntơưv tuk shôngz co zos têx hluô por, hluô sik thôngx siêz, siz hluz siz paz.....Lar heik, zov chênhr đuô zos tuk nxông shôngz co li njux plis”.

Nênhs Raglai lơưr xar tiêk, tuk nxông shôngz thiêz têx đuôz, shaz ntơưr đei sâuv tuk shôngz co zos iz siv nênhx. Lênhx tiz nênhs txix thâuv xênhz zus tâu lok txos trâu thâuv tâu tas siv nênhx muk chuôs pok zơưs thâuv tưs tưz đros đreiv têx shôngz ntông, chiv xênhz đrox tsuôs, viv li têx đuôz cok sâu, đei sâuv tuk shôngz ntơư puôr lênhx zos têx muôx đros đreiv lênhx nênhs luz nênhx. Ciês pok sâuv zuôr txos njik shôngz mak lơưr đei poz cưk lol sik blêx chiê txi têx đaz xênhz têz xênhz qơư, pox côngz zơưv côngz, pir li hâur shông co uô tâu kôngz lôngk, sâu tâu nju. Zơưv Nguyễn Thanh Thủy, Giám đốc Tsênhv qơư vênhx huôv huyện Thuận Bắc heik pâuz:

“Tuk shôngz zos iz zav chiê đei têx shaz ntơưr, uz no txi. Fênhx yax iz chuôz zis txi lok sik ntâu chuôz zis sik đros txi uô cê mak lơưr hu iz tuk txir nênhz tuôx uô. Txi hu tas, lênhx txir nênhz gra iz kro cxur muk iz ndis têx đuôz, ntơưr đei co, muôz chor cxur ư pur ntiê trâu, uô tas li co txơưv suôx câuv ntênhs txi hu. Thâuv uô tas iz chuôz zis lok sik ntâu chuôz zis qir hu zâuv tsôngv cưr tix nênhx sđ sik đros hâuk chơưr côngv cêr lov jêv. Thâuv no muôx đruôl, ntâuk đruôl mul lok iz ndis lok sik muôx iz paz nxeik đhiê pax vuôs đros trâu têx suôz đruôl đror lov jêv co. Têx txux chi uô si lov jêv no muôx têx uô hâur iz six hơưv lok sik ntêr tax thâuv tưs sđ gênhs li tso tsês”.

Tsôngv box Raglai tuk shôngz tâu uô lok six jông. Tsi tiêk ntênhs txi tưs cux tsuv cxok tuk shôngz li heik sâuv, mak cux seiz cêr chei, đaz kruôs li chas tsôngv box cxok tuk shôngz no hâur tsêr lok sik ntơưv kaz khar kênhz tsêr nrok lok sik ntơưv yar tiêx hâur jok. Xưk li ntênhs txi đas jos mak tuk shôngz co cxok trâu hâur tsêr; hok txi nox mor blêx yiêz...mak lơưr cxok ntơưv kaz khar kênhz tsêr nrok.

Thâuv tuk shôngz tâu cxok, hur tiz si tsôngv box sđ hâur jok puôr lênhx tuôx đros côngv cêr lov jêv, đros ntâuk đruôl đhiê uô si. Têx hnuz no, ntâu lênhx tuz nxeik hluôk gra đros zuk têx trax, ndak uz no chiê siz tưr yuôz uô si lov jêv, lok sik siz lưr heik cưr cxiêx iz hmo tax pov cêr lus./.

                                               (Seo Pùa-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Shir phaz lul phiêz vak hâur chêix ntux nas

          Luz jos phiêz vak ntâuk shuôz njêk nhoz  ntơưv ntus cêr lox  91, phươngx Tân Hưng, đrôngl Cần thơ. Luz jos no tâu cxiv tsa muôx 40 ntâu shông lok, qir txix iz cxiê tsôngv px faz Trung tsir lok nhoz trâu ntơưv no huôv tsar cêr uô nênhx. Chênhr zos li hêik ntơư, tsôngv px ntơưv no cux zênhx huôk njôngr six hơưv hnuz nhôngs phiêz vak ntâuk shuôz njêk. Tix lâus Phạm Phước Phương, zos iz lênhx phiêz vak tâu ntêr shông  thiêz muôx qơư phiêz vak nhoz jê luz jos  co hêik pâuz tiêk: Txơưv tiêk shông no grê ntiêr thiêz grê zuôr têx xor chox lok phiêz vak cux tsar ndê 10% pir li shông uô ntêx, taz sik cxuô qơư phiêz vak hâur thax tsav no muôs cux tsik tsar ndê grê; ntơư cux chênhr zos iz kro uô trâu tsôngv kruô tuôx zuôr sđ têx vak phiêz tâu.

           “Hâur oz pêz luz chêix ntux nas đrav ntêx, têx vak phiêz tâu tsênhv sênhv ntâu tsik muôx chôngz kruô tuôx zuôr; txơưv txos hli 9 hli 10 cux tsênhv muôs tsik tâu tas têx vak phiêz tâu ntơư. Taz sik hâur luz chêix ntux nas shông no, muôx chôngz lênhx kruô tuôx zuôr sđ têx vak yax oz bâus”.

          Jos phiêz vak, chuôs li phiêz hâur yênhx shông, taz sik muôx kruô tuôx zuôr ntâu cux zos hâur chêix ntux nas, txix hli 7 txos hli 10 hli  ntux, thâuv ntơư thiêx muôx chôngz lênhx px hâur thax tsav tiêx đrav Cửu Long ntâuk shuôz njêk. Hâur luz chêi ntơư, zos tsôngv kruô sđ muk đhâu ntu cêr 91, cux zênhx pov njôngr tsôngv px nhoz jos phiêz vak, shir phaz lul sik tưr phiêz  vak muôs thiêz muôx chôngz lênhx kruô tuôx zuôr têx vak co chox muk ntâuk shuôz njêk.  Zơưv trương Văn Nhớ, nhoz xã Trường Xuân, huyện Thới Lai hêik pâuz:

 “Chêix ntux nas shông no mak muôx njêk ntâu hênhr, yax oz pêz bâus hâur têx shông uô ntêx thiêz  ntâuk tâu njêk ntâu mak tsôngv px sđ cux shir phaz cơưs. Hâur iz hnuz cux sâu tâu oz pêz puô cxênhz nhiêx thiêz”

Nhiv no jos phiêz vak muôx 240 ntâu chuôz zis phiêz vak muôs, phênhv ntâu zos nhoz trâu thax tsav Tân Lợi thiêz Tân Lợi 2, Phươngx Tân Hưng, paz phênhv trâu 700 lênhx nênhs muôx hâux lưv uô thơưv niêx thơưv shông; 500 lênhx uô hâur chêix ntux nas, muôx phênhv sâu tâu yênhx puô cxênhz đêiv nhiêx hâur iz hnuz. Zơưv Nguyễn Chí Hiếu-phó chủ tịch uỷ ban Phươngx Tân Hưng hêik pâuz:

 “Jos phiêz vak, tưz tâu uỷ ban thành phố côngk nhav zos iz luz jos uô hâux lưv phiêz vak hâur shông 2012. Txix ntơư, tưz cxươz cxiz paz phênhv trâu tsôngv px luz jos ntơư phiêz vak huv đros. Hâur ntu đhâu, tsôngv px luz jos co cux huôv tsar uô tâu truôx luôs hâux lưv phiêz vak. Hâur iz kror qơư phiêz vak cux muôx 100-200 lênhx tuôx đros uô phiêz vak muôs”.

Huôv tsar cêr uô nox trơưk chêix ntux nas, muôx chôngz lênhx ntâu tus px nhoz jos phiêz vak tưz pov muôx luz nênhx hlôngr yiêz jux juk. Thiêz zos shông tưs muôx ntux nas ntâu mak tsôngv px hâur thax tsav co muôs tâu ntâu vak trâu tsôngv kruô, muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx txix 40-45 tỷ đêiv nhiêx. Đros co, luôs hâux lưv phiêz vak, phiêz tơưz chôngv njêk muôs cux tâu hâu nov Phươngx Tân Hưng cxươz cxiz huôv tsar uô cov muôx chôngz lênhx kruô pâuz txos, tsôngv px sđ muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx txix têx hax huv hêik sâu./.

                                                 (Tsu cxêik nhênhv-VOV ĐBSCL)