Txir lưv tsiz tâu muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk đhâu trôngx đriv Lào Cai

Xar muôx 1 hli no, txir vải lok zos txir lưv tsiz lox siêr nzor txix têx tỉnh Bắc Giang, Hải Dương tưz tâu yêz thâux ntâu tuôx trâu Lào Cai chiê muôs đhâu ntus đriv. Trơưk nganhx Hải Quan Lào Cai, tưz muôx zuôr xar 16 cxênhz tấn cxir vải tâu muôs trâu Trung Quốc, tas nro nhiêx txiêx sâu tâu muôx 9 triệu ntâu USD.

Nhiv no, xav kror đruôz đraz mak iz hnuz muôx 70-80 luz yêz  tải lox zâu thâux txir vải lok zos txir lưv tsiz lox tâu uô ntâuz ntơưr muk đhâu ntus đriv. Lơưr zơưv Lê Phương, Chi cục trưởng chi cục Hải Quan Trôngx đriv Lào Cai, hâux lưv txêik uô ntâuz ntơưr muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk  chor txir vải lok zos txir lưv tsiz lox txix qơư kik tuôx tưz zênhx zos kror uô cxix ntêr lok, tsik so tâu tso trâu hâur chor nganhx txơưx jênhv ntơưv trôngx đriv Lào Cai li têx hâux lưv uô hâur yênhx shông. Shông no, txơưv tsênhv tsuv uô cov jông côngz xưv phax atrr caz moz, cux tsuv uô jông muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk chor hax huv kôngz nuv txơưr xưk li thanh long, txir tsơưz, txir mo môngk…, taz sik chor txir vải lok zos txir lưv tsiz nhôngk mak zuôr tâu tsov cưv txos chiê uô ntâuz ntơưr sêiz shuôk muôs tơưv uô ntêx.

“Zuôr hêik tsik tâu tiêk tsov cưv txos muôs chor hax huv tưs uô ntêx, viv puôr lênhx zos kôngz nuv. Taz sik, chor txir vải mak muôx chêix siêr tsik xưk li thanh long thâux xa txix yêz txiêk zuôr tsês  tâu ntêr đuô, hok txir vải mak tsuôk muôz chor poz jêz txiêk tso shơư xưz viv li pêz cux tsov cưv txos thiêz hêik sơưr đơưk uô cov jông, paz trâu chor txir vải tâu muôs đhâu trôngx đriv sêiz tiv zix”.

Lơưr zơưv Hà Đức Thuận, Phưv Trưởng Ban sêiz car thax tsav qơư kinh têr Lào Cai, chiê paz zôngx ziv trâu muôs chor txir vải lok zos txir lưv tsiz lox tơưv saz đrâuv têz qơưk, ntơưv Trôngx đriv ntiêx têz cêr ar số 2 Kim Thành muôx phênhz iz kror qơư txơưr. Lơưr co, chor yêz thâux têx txir vải lok zos txir lưv tsiz nhôngk tuôx txos Lào Cai mak tsik thav nhoz đrêk saz đrâuv tok nriêr qơư, mak tâu chiê muk ciês hâur yar tiêx qơư liên nganhx ntơưv trôngx đriv chiê uô ntâuz ntơưr. Iz hnuz, txix ciês thâuv 7 six sơưr nzor trôngx đriv piz uô hâux lưv, chor yêz thâux txir vải tâu uô ntâuz ntơưr chiê muk uô ntêx, lơưr co mav li txos têx hax huv txơưr đuô. Xav txix thâuv hâur chiv txos nhiv no, uô txos 9 six sơưr nzor mak chor txir vải tưz tâu muk đhâu tas lơưv, taz por tuôr chiê tâu chor txir vải lok zos txir lưv tsiz jông li kuz.

“Ban cux tsik so sik thav đros saz Ban Sêiz car trôngx đriv Hà Khẩu (Trung Quốc), hêik cov lơưr paz uô ntâuz ntơưr sêi trâu chor txir vải nhôngk mak lơưr cux lok six sir jos paz, cux muôx qơư trâu thiêz uô têx ntâuz ntơưr lok six sêi. Thiêz hâur hnuz uô hâux lưv zos muôx  yưv tuk đaz tsik phiv liv mak cux sik thav sêiz lax ciês”.

Uô ntêx, trôngx đriv ntiêx têz Kim Thành (Lào Cai) txơưv tsênhv tsik tâu sir jos  uô tas ciês têx hâux lưv hâur yênhx hnuz, cux tsênhv yuôr ntâu kror, taz sik cơ quan txơưx jênhv hêik chor doanh nghiệp tsuv thâux chor txir vải lok zos txir lưv tsiz lox txix têx yêz lox thâux tâu ntâu chiê tsik tas ntâu six hơưv, nhiêx txiêx cux xưk li txo grêk tsơưs têx phiv liv trâu chor trôngx đriv./.

(An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV ĐÊX HUR

Đêx hur li têx jông:

Đêx hur zos lênhx nênhs lok six zuôr trâul txos, đêx hur tsi tiêk zos têx đêx nyiêz, tsi muôx txo uz no.... mak zos têx đêx nưk cux muôx txo, nyiêz hur si thiêz, taz sik têx txo ntơư tsi uô hiêv li chas txos lênhx nênhs đal jos. Đêx hâuk tsi tâu muôx têx hâuk tâu hur si, txix muôz liv, tso yuôx trâu cov tsi tsư nxiêz, tsư kiêk.....

Muôx lok six chôngz lênhx tsênhv tsi tâu pâuz ntâu txos đêx li têx jông hâur  luz nênhx? Đros thiêz lênhx nênhs luz đros chêr, thâuv tsênhv nhoz hâur lênhx niêv chêr mak đêx tsav txos 70% ntâu thiêz txo grêk tsơưs yuôr nhos 60% thâuv hloz tiêr nênhs, thiêz hâur têx hlưz hâu, 85% zos têx đêx uô. Đêx uô trâu hur tiz si têx jâuz mor xav tâuk mul zus lênhx nênhs luz đros chêr. Paz luz chêr xav tâuk, tơưv hưk uz no..... Lênhx nênhs zông yeiz hâur 2, 3 ciêz lok cux muôx têx chiêx tâuk, taz sik zos tsi muôx đêx hâur 3-4 hnuz mak lênhx nênhs zuôr nhoz tsi tâuk, chiêx tsi tâuk. Zos hâur lênhx nênhs luz đros chêr trâul pôngz 2% têx đêx mak zuôr uô tsi yuô tâu hâux lưv. Zos pôngz 10% têx đêx hâur luz chêr mak lênhx nênhs ntơư zuôr jông xưk li trâul kâus yuôx thiêz zos pôngz 21% mak zuôr tuôs nênhs. Chênhr viv li, luz đros chêr thâuv tưs cux zuôr tsuv muôx txâuk đêx chiê taz por lênhx tiz nênhs muôx jos, uô tâuk nox tâuk hnar.

Tsưr ziv por hưv đêx hâur đêx hur:

Tsơưs zôngv txos têx yuôx uz no uô tsi hur têx hâur đêx li: Nhoz jê iz ndis têx vax tsêr, kaz vas tsiz tâus mak sđ tsơưs zôngv txos têx yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz thiêz muôz têx hnaz, hưx yuôx li heik co por tsês trơưk li cui tinhv-txi cxoz muôz nquôr trâu hâur ar, pêv têz!

Xưv lik têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs: Muôz têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs, hnaz yuôx, hưx yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz uz no.... tsi hur, tsi jông por tsês trơưk cui tinhv.

Cxênhx txuôs đêx: Sir zôngv têx hâur đêx huv đros thiêz cxênhx txuôs đêx zos tsưr ziv jông đuô hur si chiê por hưv hâur đêx trâu pêz sđ.

Kho têx car đêx xưz tơưs, têx qơư đêx cxênhv: Qênhz shuôs hur tiz si têx car đêx, chuôz zênhx ntiv, trâu đêx, qơư tơưv trôngx hâur hâur tsêr...seiz cxênhv đêx kror tưs lok thiêz kho zênhx max trâu.

          Tror uô, khor đuô têx tus tsi muôx têx tsênhv zôngv tâu li: Têx ntơưr, zak zưr, hưx, têx chuôz zênhx uz no..... Tror zôngv têx đêx kiêk nênhs, đêx tsi hur chiê uô lưv zav hâux lưv uz no, tsênhv yênhx iz tsưr ziv zov chênhr. Chor têz qơưk huôv tsar nhiv no tưz thiêz tsênhv tror zôngv têx đêx tsi hur, đêx kiêk nênhs li heik sâuv chiê zưs trâu têx kôngz.

Muôz têx cuô txir lưk kâuz, txir caz nzưr....tsi uô hiêv li chas txos lênhx nênhs đal jos ntơư tso trâu hâur têx đêx cov đêx hur thiêz nyiêz tuôx, tsi uô tuôr xuôv uz no thiêz jông trâu tênhx qơư./.

(Tuyết Lan-Riê Lâux cxeik, nhênhv)