Hêir nênhs Tây Nguyên li huz chơưr

“Nênhs Tây Nguyên li chuôz zênhx chuôz tas mak lơưr muôx tsi ntâu, lơưr li têx tsiv grê tiv zix zos đruôs tôngx nxêz tôngx, huz chơưr, luz lâux câuz, tul tưv tul nhux, lơưr tsi muôx tsêr cxiv siêz jông, tsi muôx yêz ô tô, meir vi tính...”

          Co zos Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Phưv giám đốc Bảo tàng mênhx cxưx học Việt Nam li luk pheiz kênh. Lơưr tiến sĩ Quang, huz chơưr zos txox hluô paz sik côngv lênhx nênhs đros lênhx nênhs, zos tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz Tây Nguyên li zav hâuk muôx đros đreiv hâur luz nênhx.

          Chênhr viv li, chiê uô tâu iz huz chơưr, thâuv ntêx pox nhuôs tsuv uô ntâu hâux lưv, txix ar xeir uô huz, txi côngv pos zơưs, txos hâux lưv xeir chuôz zênhx uô chơưr...Tas nro têx luôk hâux lưv uô puôr lênhx tâu uô jông thiêx muôx tâu huz chơưr tsư kaz hâuk.

          Lơưr zơưv Đinh Ply nhoz huyện Kbang (tỉnh Gia Lai), huz chơưr tâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz Tây Nguyên thâuv ntêx uô lok six ntâu. Đros huz chơưr, lơưr tsênhv uô têx zav lâux câuz, ziês chiê phưx vưv luz nênhx niêx hnuz. Taz sik, huz chơưr mak tâu tsov cưv txos tiv zix viv muôx lênhx coaz txos hâux lưv txiv côngv pos zơưs, têx đaz:

          “Cur niêv thâuv ntêx uô huz chơưr, têx hloz cux uô, zơưv lâuk pos lâuk puôr lênhx uô, cur mak tsi tâu uô huz chơưr. Lơưr uô tâu huz chơưr mak uô chơưr. Lơưr cux uô têx lâux câuz uô mor nox thiêz”.

          Chiê muôx têx têx ndok chơưr tsư kaz, muôx tsơưr lươngv siêz mak đêx uô chơưr zos lok six coaz tsôngv. Cux xưk li ntơưv, đros huz chơưr, chiê uô tâu iz luz huz tso chơưr jông tsôngv box têx mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz Tây Nguyên tsov cưv tiv zix zos ar puôz uô huz. Zơưv Đinh Ply pheiz kênh:

          “Thâuv ntêx xar uô tâu iz luz huz jông mak tsuv xeir ar chiê puôz uô, tsi zos nhoz tưs cux muôx ar, tsuv xeir têx ar mak puôr uô tâu huz. Li ntơưv thiêx li puôz uô tâu jông, khor. Uô tâu mak lơưr phongz cxưx tsuv txi côngv...”

          Đros siêz xar co, tiến sĩ Bùi Ngọc Quang xar tiêk, tsi zos cxa ar tưs cux puôr uô tâu huz chơưr mak tsuv xeir têx ar nhoz pêv têx tul đêx nhoz hâur jos, gra lok jiêz muôx nhos 2 ciêz. Đhâu co, tos ar kruôr mav muôz lok jov, yâu cov môngr ar mos mav li trâu đêx juôx thiêz vâuv yênhx ciêz. Li ntơưv thiêx li muôx tâu huz chơưr khor jông. Lơưr tsôngv box li siêz xar, huz chơưr ziv jông ziv tsiv grê mak chơưr hâur huz ziv kaz đuô. Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang heik:

          “Zav huz no hlơưr hluôr tơưs cuz li chas, zav ar muôz ntơưv tưs lok, uô chơưr thiêx li kaz. Lơưr xar tiêk no zos huz chơưr tsiv grê mak lơưr tsưv ziv uô đuô, chơưr thiêx li kaz”

          Nhiv no, thâuv sik njiz sik thav hâur têx mênhx cxưx nhoz thax tsav, hâux lưv uô têx huz chơưr tưz muôx tsi ntâu nhoz hâur côngv thôngx chuôz zis nênhs mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz Tây Nguyên thiêz. Hlôngr co lơưr muk kir txix têx chuôz zis txơưr, muôx têx mak lơưr muk zuôr tov ciêz đrôngl. Hâux lưv no tsi lax, zơưv Đinh Ply puz pâuz:

          “Thâuv ntêx phênhv ntâu lơưr uô txix ar, puôz tâu lơưr muôz ndu uô huz, lơưr yênhx chuôz zis lơưr nhiêv uô lox lok sik zâu. Taz sik nhiv no tsi muôx lênhx tưs uô lơưv thiêz, phênhv ntâu zos lơưr muk zuôr tov ciêz, zôngx ziv thiêz sei đuô”.

          Têx jông iz zav hâur têx mênhx cxưx nhoz Tây Nguyên zos thâuv muôx lênhx nênhs tưs tâu tas siv nênhx, lơưr zuôr gra lơưr huz chơưr. No tâu seiz zos iz chuôz zênhx tsiv grê chiê tir tar têx tsi jông hâur luz nênhx./.

(Nguyễn Hải-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Kriê cơưv hêir nênhs Poz ziz têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor nhoz Mường Lò

Tsêr cơưv cxênhx iz thiêz cxênhx oz Lý Tự Trọng nhoz  Phươngx Tú Trạng, Thị Xã Nghĩa Lộ muôx 40% lênhx tuz nxêik shuv xênhz zos hêir nênhs poz ziz. Iz chas cơưv cxuô môn ntơưr hâur niêx hnuz, cưk kriê hâur tsêr cơưv cux tsênhv kriê cxaz nzir lok hêir nênhs poz ziz têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor trâu cxuô lênhx shuv xênhz  hâur tsêr cơưv. Ntơư zos kriê cơưv hêir nênhs poz ziz têx txux chi, vênhx huôv nthuôr uô cêr lov jêv, đhiê pax vuôs, suôz sênhr hêik cưr cxiêx. Shuv xênhz Lò thị Bảo cơưv ntơưr lớp 7 hâur tsêr cơưv shir phaz lul hêik:

“Nhoz hâur tsêr mak cur niêv thiêz txir cux kriê cur hêik luk poz ziz, tuôx trâu tsêr cơưv, cux tâu cưk kriê, kriê cơưv shâuv hêik luk poz ziz. Poz ziz têx ntơưr sâu, tsik zôngx ziv cơưv, taz sik đhâu iz ntu cơưv, cur cux cơưv tâu thiêz nhiêv cơưv zav ntơưr no”

Tsêr cơưv cxênhx iz thiêz tsêr cơưv cxênhx oz Hoàng Văn Thụ Thị Xã Nghĩa Lộ muôx 98% lênhx shuv xênhz zos hêir nênhs tsơưs; hâur ntơưr hêir nênhs poz ziz txênhz txos 95%. Chênhr zos li hêik ntơư, iz chas kriê cơưv cxuô môn cơưv, cưk kriê tsêr cơưv tưz kriê cxaz nzir hêik lok hêir nênhs poz ziz têx tsêr tsar lơưx, tsôngv trik yo, têx suôz sênhr cưr cxiêx, nthuôr uô cêr lov jêv, đhiê pax vuôs ….trâu tsôngv tuz nxêik shuv xênhz hâur tsêr cơưv shâuv, tsik chiê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông trâus pôngz plox. Cưk kriê tsêr cơưv cxênhx iz thiêz cxênhx oz , Đặng Thị Hồng Ánh, sêiz car tsêr cơưv Hoàng Văn Thụ shir phaz lul hêik pâuz:

“Txix shông 2019-2020, pêz tưz muôx tsưr ziv chiê muôz hêir nênhs poz ziz têx ntơưr sâu chox lok kriê hâur tsêr cơưv. Uô ntêx ntơư, pêz tưz njiz zơưv Lò Tiên Dung chiê paz kriê ntơưr poz ziz trâu shuv xênhz hauar tsêr cơưv. Đhâu ntơư, pêz cux yax kriê tsôngv tuz nxêik shuv xênhz sđ, zos lênhx tưs xar nhiêv cơưv hêir nênhs poz ziz têx ntơưr sâu, tsuv tuôx cơưv trâu hâur qơư kriê cơưv”

Pos Lò Thị Tuyết Dung, tsar phôngx zoz zux Thị Xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái hêik pâuz: Luôs hâux lưv huôv tsar truôx cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông tưz tâu chox lok kriê hâur têx tsêr cơưv muôx chôngz lênhx shuv xênhz hêir nênhs tsơưs tuôx cơưv ntơưr txix shông 2019-2020 txos trâu nhiv no cux kriee cơưv tâu huv đros thiêz paz trâu tsôngv tuz nxêik shuv xênhz pâuz tsênhz lok zuk hêir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông tsik chiê pôngz plox.

“Pêz cux yax kriê tsôngv tuz nxêik shuv xênhz hnar zuk hêir nênhs tsơưs têx tsôngk tiêz tsôngk yo tuôx trâu hâur tsêr cơưv ntơưr, zos huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông. Hâur ntơư, kênhx thiêz ntơưr sâu tưz muôz chox lok kriê huv đros hâur tsêr cơưv txix shông cơưv 2019-2020”

Luôs hâux lưv huôv tsar thiêz khơưk tsês chiê cxuô hêir nênhs tsơưs têx txux chi, vênhx huôv jông tsênhv tâu thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái fuô uô tsênhz mênhx trâu têx tsêr cơưv hâur thax tsav./.

Tsu Vưx cxêik nhênhv-Đinh Tuấn-VOV Tây Bắc