Ntâu côngz trênhx đêx xênhz huôx nhoz Lâm Đồng tưz puôk tsuôx

Đraz shông 2015 txos nhiv no, tsênhz đuô zos xav txix thâuv Lâm Đồng uô lơưr luôs hâux lưv choz zok têx  côngz trênhx đêx xênhz huôx, zos Tsênhv qơư đêx hur thiêz vêv xênhz tênhx qơư tỉnh choz zok trâu cxuô tsênhv qơư car seiz mak txos nhiv no têx côngz trênhx ntơư ziv hnuz ziv trâus puôk tsuôx, tsi jông tas.

Zos shông 2016, Lâm Đồng muôx 252 côngz trênhx đêx xênhz huôx tox siêz mak 71 côngz trênhx tưz trâus puôk tsuôx; txos shông 2018 hur si tỉnh yuôr 242 côngz trênhx mak tưz muôx 108 côngz trênhx trâus puôx tsuôx, tsi jông tas. Lơưr zơưv Lê Nguyên Hoàng, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Đức Trọng, Lâm Đồng, tas nro huyện muôx zuôr xar iz đraz côngz trênhx đêx xênhz huôx tưz trâus puôk tsuôx, tsi jông tas, mak qir tiv chênhr zos pêx xênhv:

“Ntơưv huyện Đức Trọng mak nhiv no têx côngz trênhx tsi zôngv txos tsav muôx 48%. Tiv xã, jêx jos seiz car, tso đêx, gruk đêx tsi trơưk tsưr ziv hêik kriê, ntâu jiês lơưr krêz tso tênhv tas, muk uô lưv zav hâux lưv thiêz tsi ndo kaz lok tuô tênhv, uô trâu têx xor tênhv, chuôz zênhx, meir uz no tsi jông tas. Lok sâuv luôs hâux lưv kho têx tsi jông co mak Ủy ban huyện thôngx ziv choz trâu Tsênhv qơư sêiz car, tso đêx chiê muôx lênhx tiz nênhs seiz car, kho têx tsi jông”.

Xav txos trâu têx hnuz no, Lâm Đồng muôx têx lênhx tsôngv box tox siêz tâu sir zôngv đêx hur zos 88%. Iz chas muôx tsi txâuk đêx xênhz huôx viv ntâu côngz trênhx trâus puôk tsuôx, tsi jông tas, hâur đêx ntơưv têx côngz trênhx cux tsênhv ziv hnuz ziv tsi yuô hur. Đhâu muôz têx đêx chiê phênhz, qênhz shuôs ntơưv 90 côngz trênhx mak muôx txos 39 hâur 90 têx đêx co tsi hur trơưk li tsưr ziv, cui tinhv. Lơưr zơưv Phạm S, Phưv Chủ tịch Ủy ban tỉnh Lâm Đồng, chiê taz por muôx ntâu lênhx tsôngv box tâu sir zôngv têx đêx hur hâur six hơưv zuôr txos, iz chas zênhx max yưv pênhr cxiv uô thiêz kho têx côngz trênhx đêx xênhz huôx, luôs hâux lưv car seiz, tso đêx trâu tsôngv box sir zôngv cux tsuv tâu hlôngr yiêz zênhx max thiêz phênhz uô đuô cov fiv đros:

“Chiê gra siêz txux chi seiz car jông thiêz lês uô têx nuv li heik sâuv nhoz Lâm Đồng, tsuv qênhz shuôs đuô têx côngz trênhx, zos côngz trênhx tưs uô tâu mak tror choz trâu Tsênhv qơư car seiz, têx côngz trênhx uô tsi yuô tâu mak hu zâuv yưv pênhr XH sik đros car seiz, kho thiêz zôngv li chas cov tâu trơưk tsưr ziv, yuôr têx côngz trênhx tsi tâu hlo, kho lok cux tsi tâu mak zuôr muôz tso tsês. Ciês têx dưv anr, côngz trênhx đêx nưk tưx ntưk nưl, zos viv tsi yuô muôx têx blôngx kruô, shôngz ntông mak pêz zuôr muôx tsưr ziv tso chos ntông cxaz nzir trâu chiê muôx shôngz ntông jông cov muôx đêx hâur six hơưv zuôr txos”./.

                               (Quang Sáng-Riê Lâux xceik, nhênhv)

Hluôk nênhs Sơn La sir jos huôv tsar cêr uô nox txix tsưr ziv kôngz nuv

đros trâu uô du lix

Njiz Vũ Xuân Thành thâuv tix lâus tsênhv qênhz yuôx 1.000 ntâu yiv ndis dâu tây chos siv hâur zuk kror qơư muôx thêir vor, tix lâus puz pâuz: Hâur 7 shông đrav ntêx, 2 hec ta no tix lâus zôngv chiê tu zus buô thiêz chos mê njil ntông nox txir. Thâuv co mak tix lâus muôx tsik so 35 tuk mâuv buô thiêz 250 tuk buô muôs grêix hâur guôx. Taz sik, tu zus buô lok six phiv liv, khưr uô txix thâuv sơưr nzor txos tsâuk ntux lok cux tsik tas hâux lưv. Txơưv li, gri muôs thiêz qơư muôs ho tsik truôx, co tưz tsik tâu hêik txos muôx moz mak tsik muôx nênhs car zuôr.

Kaz shông 2017, tix lâus sir jos nriêr pâuz sâuv mạng, ntâuz ntơưr, pov chir thiêz muk cơưv shâuv chênhz zênhv ntơưv têx qơư uô tâu yênhx côngz nhoz Hòa Bình, Nghệ An, tix lâus tưz hlôngr yiêz txix tu zus buô chiê chos têx zav tsoz chos ntông nox txir muôx tsiv gri kinh têr siêz li: Cam canh, txir lưv tsiz miền, dâu tây…Phêiz kênh lok têx phiv liv njiz trâus thâuv hlôngr yiêz uô nox co, tix lâus Vũ Xuân Thành hêik:

“Txos nhiv no zuk cux tsênhv njiz lok six ntâu phiv liv, njiz trâus phiv liv lok txux chi uô kôngz nuv hữu cơ, txux chi lok du lịch, thiêz tsưr ziv yax kriê hêik pâuz lok zuk têx kror jông thiêz muôx, lok tsưr ziv piêr pâuz txos iz tsưr ziv du lịch cov jông, zôngx ziv trâu sơưr đơưk pâuz txos lok cux njiz ntâu kror lax uô”.

Đros trsưr ziv kôngz nuv njuôz tax ploz tsênhr VietGAP thiêz hlôngr jux juk trâu saz hữu cơ, chiv kôngz shông 2018 nhiv kruôr đhâu, têx zav tsoz chos chênhr hâur tix lâus luz vax co tưz piz muôx tâu chêx cur siêz, xưk li cam canh tâu muôs 22 tấn, sâu tâu muôx 850 triệu đêiv; dâu tây txơưv nhiv kruôr chos siv, cux paz muôx tâu chêx cur siêz, tâu 8 puô cir iz cxênhz yiv ndis, đros gri muôs truôx 250.000 đêiv iz cir. Chor hax huv no puôr lênhx tâu muôs trâu ntơưv têx qơư muôl muôs lox, hax huv hur nto bê nhoz: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh… Tix lâus Vũ Xuân Thành shir phaz puz pâuz:

“Zuk pov cux lok six shir phaz thâuv muôx chor kruô tuôx ndis shuôk, uô si ntơưv zuk luz vax thiêz zuôr ciês têx hax huv kôngz nuv ntơưv no mak lơưr cux jông siêz, thiêz lơưr cux hêik tiêk ntơưv têx no cux muôx têx qơư nriêr pâuz, zok zuôr huv, ndis shuôk, uô si li no. Fênhx six mak tsôngv kruôr Sơn La luôs xar tiêk tsuv muk trâu Mộc Châu, lok sik muk trâu têx qơư đêz mak thiêx tâu ndis shuôk nriêr pâuz xưz luôs tsik xar tiêk ntơưv no cux muôx”.

Khov lơưr tênhv qơư njuôz zênhx muôx, tix lâus thành tsênhv kriz uô du lịch, zaz âuv tsôngv kruô tuôx ndis shuôk, uô si, paz muôx nzir chênhz zênhv uô nênhx thiêz tiv zix zos chiv chir đe tâu ciês têx hax huv hur chox lok trâu chuôz zis sir zôngv. Phạm Thị Hồng Phương, cưk kriê ntơưr tsêr cơưv cxênhx iz Quyết Thắng, thành phố Sơn La hêik:

“Hnuz no cur chox chor nhuôs tuôx no chiê nriêr pâuz mak pov ntơưv no tênhv qơư lok six hur, jông. Chor nhuôs cux muôx tsar tov chiê nriêr pâuz nzir txux chi, đuô li tsênhv paz trâu chor nhuôs tâu uô si thiêz tsik xar txos têx phiv liv đhâu six hơưv cơưv ntơưr”.

Tix lâus Vũ Xuân Thành li tsưr ziv uô kôngz nuv njuôz đros trâu du lịch nhiv no tsênhv zos tsôngv kruô li kror qơư tuôx ndis shuôk, uô si thâuv txos kaz ciêz nhoz Sơn La. Kror co cux khav tênhv tâu hluôk nênhs li têx sir jos hâur ntu yiêz: Car xar, car uô, car khưx phưx têx phiv liv chiê uô bluô nux ciês sâuv zuk qơư nhoz./.

(Trấn Long-Lik Thox cxêik nhênhv)