Sâu jênhv đhâu siz njiz chor uô cơưv shâuv, uô tâu lơưr lâul Hôx cêr uô nênhx jông

Chor têiv plor cxaz chuôz siz njiz sik thav nhoz ntâu thax tsav qơư. Co zos chiến sĩ Công an uô hâux lưv por vêv ngaz tuk têz qơưk; zos cưk yuôx paz chơưv kho chor nênhs moz lok zos têx lênhx niêv paz chơưv chor nhuôs zâu muôx luz nênhx txov nhêv. Đhâu têx luk thav txos chor nênhs no tưz pov tâu tiêk: siêz xar txos hloz Hôx thiêz cơưv shâuv uô lơưr zơưv hloz Hôx zos kror paz trâu lơưr sir jos uô tiêr cxuô luôs hâux lưv zok muôz. Cưk kriê ntơưr Trần Hữu Lộc, nhoz tsêr cơưv đại học Nông lâm-thành phố Hồ Chí Minh tâu tik bê tiêk zos “Tiến sĩ chưk” viv tưz muôx têx nhênhz chơưv jông paz trâu chor chuôz zis tu zus chưk Việt Nam hla đhâu têx phiv liv ntu 2010-2013. Đros tix lâus cơưv shâuv uô lơưr hloz Hôx zos cơưv shâuv têx kror jông thiêz hlôngr yiêz sâuv ntiêx têz chiê sir zôngv khưx phưx têx phiv liv hâur têz qơưk:

“Cur cơưv shâuv txix hloz Hôx zos têx kror yiêz jông sâuv ntiêx têz. Zuk nhênhz chơưv, uô hâux lưv mak tưz tsik zos pêx xênhv Việt Nam mak tsênhv zos sâuv ntiêx têz thiêz. Tưz tsik zos uô hâux lưv đros chor nênhs khoa học Việt Nam mak tsênhv đros chor nênhs khoa học, công ty, cơ quan nhênhz chơưv ntiêx têz thiêz. Lơưr co paz muôx sik phêiz kênhz xor mông khoa học, công nghệ, xav tas pênhr jos, txix co paz trâu khoa học huôv tsar”.

Zơưv hloz Hôx cxuô luôs hâux lưv uô, têx tsưr ziv siêz xar thiêz luz nênhx zênhx đros đrêiv cxuô cxênhx nênhs thiêz tas nro chor nênhs Việt Nam nhoz saz đrâuv têz qơưk. Pos Nguyễn Thị Xuân Oanh, nênhs Việt Nam tsênhv nhoz ntơưv Thái Lan li chor luk thav zos kror tsênhz mênhx lok têx cêr cơưv shâuv co. Pos tưz kriz lớp kriê luk tsoz tsiz trâu nênhs Việt Nam nhoz ntơưv Thái Lan hâur oz pêz châuv shông đhâu. Đhâu co, paz trâu nênhs Việt Nam nhoz Thái Lan, thâuv tưs tưz ndo txos zuk têz qơưk thiêz hloz Hôx. Pos Nguyễn Thị Xuân Oanh hêik:

“Nênhs Việt Nam nhoz ntơưv Thái Lan zênhx nhiêv têz qơưk, nhiêv hloz Hôx xar muôx 100 shông lok no. tiv zix zos Udon tưz zos qơư mak hloz Hôx nhoz iz ntu. Viv li, luk hêik, vênhx huôv Việt Nam zuôr paz trâu pêz nhiêv têz qơưk, nhiêv hloz Hôx đuô”.

Cơưv shâuv thiêz uô lơưr hloz Hôx cêr uô nênhx jông, tưz tâu Đảng têz qơưk phuôx tôngv đhâu ciês thâuv hloz Hôx tas siv nênhx thiêz tâu tas nro Đảng, têz qơưk, pêx xênhv cơưv shâuv txix cxuô zav ntơưv zơưv hloz Hôx, uô txix têx hâux lưv uô tsênhv tsênhz. Chôngz lênhx nênhs ntâu tus tưz sir jos; car xar, car uô, viv muôx liv trâu côngv thôngx, viv têz qơưk hlôngr yiêz, truôx tuk. Khov muôx hloz Hôx, cxuô lênhx nênhs Việt Nam txix cxuô luôs hâux lưv uô tsênhv tsênhz, nhiv no tas đros têz qơưs tsênhv taz tov sir jos “cơưv shâuv, uô lơưr zơưv hloz Hôx cêr uô nênhx jông”, paz cxiv tsa têz qơưk ziv hnuz ziv huôv tsar jông, truôx tuk./.

(TTT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Zơưv Hùng Ky-Lênhx tsôngv box gruôs cơưv shâuv thiêz zok nriêr tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox

Cux xưk li ntâu ziv chuôz zis tsôngv box Chăm nhoz Tuấn Tú, hâur ntu đrav ntêx zơưv chuôz zis lok six txov nhêv. Hâur niêx shông huôv tsar cêr uô nox, tsêz chos kôngz trơưk têx tsưr ziv kuz đrav ntêx thiêz zos thax tsav, suôv qơư liêx têz ar tsuôs, uô ntâu sâu tâu tsơưs; viv li muôx têx chiv uô tâu, kênh chiv tưz uô tsi tâu; txơưv uô tâu lok cux tsuôk txâuk nox xưz.  Niêx hnuz, zơưv cux xar njôngr zok nriêr têx tsưr ziv yiêz chiê huôv tsar cêr uô nox cov muôx phênhv sâu tâu nju trâu chuôz zis.

Shông 2010, Hội Nôngx mênhx tỉnh Ninh Thuận fuô uô dưv anr "piêr kriê tsưr ziv cxênhx txuôs đêx uô kôngz trâu tsôngv box pluôs Nam Trung Bộ ntơưv Ninh Thuận" zos Mỹ tsưr tsix IDE chơưv paz, tâu fuô uô ntơưv 9 chuôz zis tsôngv box hâur xã An Hải. Zơưv zos iz hâur têx lênhx uô ntêx hlo tâu buôk ti dưv anr heik co. Đhâu iz chiv kôngz uô lơưr têx tsưr ziv heik sâuv, têx đêx cxênhx tsuôs uô kôngz tưz muôx liv đuô pir li thâuv ntêx. Uô trơưk tsưr ziv no muôx têx cxênhx txuôs tâu txix 40-45% têx đêx phưx vưv uô kôngz thiêz txuôs tâu 30% nhiêx txiêx thêv tênhv tênhz, txo grêk tsơưs sir zôngv têx yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv tsuôs tuô têx caz hmoz, txo grêk tsơưs têx caz tho nox uô ruôr hiêv kôngz, tsơưs têx qir zuôv. Đhâu thâuv sâu kôngz tas, muôz pir li cxiê shông, têx chiv uô đrav ntêx mak tâu ntâu đuô, iz zav li: chos tâuv cuôz xênhz tsar ndê txix 30-35%, chos đok ndê 20-30%, txir lưk suôr ndê 35-40%.... Txix tsuôk uô 2 chiv kôngz hâur iz shông, khov uô lơưr tsưr ziv li heik sâuv mak zơưv chuôz zis tưz chos thiêz uô tâu ntâu chiv kôngz trơưk cheix chiv, sâu tâu nhos 200 tsov đeiv iz shông.

Uô nox trơưl têk, sâu tâu ntâu, zơưv Ky seiz lax đros pox niêv mê nhuôv zuôr nzir ar chiê uô liêx têz. Nhiv no, zơưv chuôz zis tsênhv uô muôx 2,5 ha ntâu ar liêx têz, chos ntâu zav tsoz chos li: Jâuz đơưz, tâuv cuôz xênhz, shôngz njuôs. Txix chos jâuz đros trâu tu zus tsiêx cxu, niêx shông zơưv chuôz zis sâu tâu 200 ntâu tsov đeiv. Khov li ntơư, zơưv cxiv uô tâu vax tsêr jông lok nhoz, muôx cxix cxuô zav chuôz zênhx phưx vưv luz nênhx xênhz huôx. Zơưv muôx 3 tuk nhuôs, nhiv no puôr lênhx tsênhv cơưv ntơưr Đại học, cao đẳng ntơưv TP HCM.

Tsi tiêk uô bluô nux trâu zuk chuôz zis, mak zơưv Hùng Ky tsênhv sir jos uô lơưr têx tsưr ziv yiêz hâur uô nox uô hnar thiêz sik pheiz kênh tsưr ziv uô trâu ntâu chuôz zis, tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk sik đros cơưv shâuv, uô trơưk. Txos nhiv no, xar muôx 200 chuôz zis tsôngv box hâur jok Tuấn Tú tưz tâu zơưv paz tsưr ziv huôv tsar uô nox trơưk têx li heik sâuv. Zơưv Ky heik:

"Txix thâuv muôx tsưr ziv uô nox đros trâu hlôngr yiêz tsoz chos, tsiêx tu zus, tsôngv box tưz iz phênhv tưs txo grêk tâu cêr txov, tsi yeiz pluôs li đrav ntêx, luz nênhx iz hnuz hlôngr yiêz jux juk".

Đros thiêz pưs txux zos iz lênhx nhoz hâur Hội đôngx quản trị Hợp tác xã jâuz hur Tuấn Tú, zơưv Ky tsi so vênhv tôngv têx lênhx đros zơưv uô nox ntơư uô têx nuv li: zưs đêx cxênhx txuôs, chos shôngz njuôs, chos jâuz tâuv...chiê huôv tsar kinh tế. Zơưv hux jos đros Công ty Linh Đan côngz zuz nôngz njuôs trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk chos, iz chas ntơư zơưv cux sâu zuôr hur si 20 lênhx txơưr đuô li têx njuôs mak lơưr chos tâu muôx 5 ha ntâu. Nhiv no, zơưv đros têx lênhx hâur Hội đồng quản trị Hợp tác xã jâuz hur Tuấn Tú tsênhv chuôs njiz têx qơư  zuôr muôs qir zuôv, chiê zuôr qir paz trâu iz cxiê ziv chuôz zis muôx luz nênhx txov nhêv đros cxaz chuôz chos chor shôngz njuôs heik sâuv, paz lơưr tso siêz huôv tsar uô nox uô hnar. Zơưv Từ Công Hay, xã viên Hợp tác xã jâuz hur Tuấn Tú heik:

"Tix lâus Hùng đros uô lok six ntâu nuv, iz kro nuv uô tix lâus puôr lênhx hu lơưk têx lênhx txơưr đuô tuôx seiz, tuôx cơưv shâuv tsưr ziv uô. Têx nuv tix lâus uô zos chos jâuz đơưz, tâuv cuôz xênhz, kok ntông, shôngz njuôs.... Iz chas ntơư, tix lâus cux kriê tsưr ziv trâu sơưr đơưk, tsôngv box ntơưv qơư chiê sik đros uô nox, siz chos huôv tsar luz nênhx ".

Đros trâu têx luôs hâux lưv uô tâu hâur huôv tsar uô nox uô hnar, ntâu shông siz lơưr liês zơưv Hùng Ky tâu côngk nhav zos iz lênhx tsôngv box uô nox uô hâuk coz hâur huyện, hâur tỉnh./.

(TPHCM-Riê Lâux cxeik, nhênhv)