Ndo njôngr Lâuk Hôx têx luk kriê

Zơưv Lò Văn Phúc shông no tưz 100 ntâu shông, taz sik zơưv cux tsênhv uô nênhx ndo njôngr. Zơưv ndo têx chiv nhênhv lok Lâul Hôx têx shông thâuv ntêx, đros trâu cêr shir phaz tâu xeir zos iz hâur têx lênhx  mul tok zơưv Hloz Hôx. Shông 1956, zơưv Phúc krêz phaz uô liêx 2 chiv, tsênhz đuô zos chos blêx chiv ntux tsâus thiêz xar tsưr ziv uô 7 luz yuôz đês tok đêx lok uô liêx. Chiv xuz thơưx tưz sâu tâu 3 puôk blêx. Tsôngv box sđ pov zơưv uô tâu trơưl tsưr ziv, sâu tâu blêx nju, tsi nyei trâus yeiz, tsi tsuv muk luôx har jôngr, xuz tsuôs uô têz blêx ntâu li thâuv ntêx lơưv. Đros thiêz têx uô tâu jông hâur huôv tsar uô nox, zơưv Phúc tưz tâu huyện xeir muk dự ntênhs mít tinh tok zơưv Hloz Hôx:“Shông thâuv co zos zar hnuz kêix xiêz 5/5/1956, cur tâu Chủ tịch huyện Lù văn Khùn tuôx heik tiêk, cur zuôr đros iz lênhx thiêz zos tix lâus Lò Văn Lẻ, heir nêns La Ha nhoz jok Nà Tạy, xã Pi Tong, huyện Mường La cux zos lênhx uô ntêx nyuôs hâur huôv tsar uô liêx 2 chiv, zuôr tâu hlôngr njêx muôs trâu têx lênhx tsôngv box uô nox uô hâuk coz muk dưv mít tinh thiêz tâu chuôs njiz zơưv Hloz Hôx nhoz Thuận Châu. Đros muk muôx tix lâus Lò Văn Muôn zos zênhz shôngx lox tôngv nhoz huyện Mai Sơn...”

Hâur hnuz muôx cêr shir phaz lox shông co, zơưv Phúc đros tsôngv box cxuô heir nênhs Sơn La tuôx tok zơưv Hloz Hôx đros ntâu cêr shir phaz, jông siêz hênhr. Cêr shir phaz, jông siêz tâu chuôs njiz thiêz tâu zơưv Hloz Hôx muôz huv puz hâur six hơưv njiz Hloz Hôx thiêz đoanx hâu nov thênhv siêz T.Ư tuôx seiz yuô, sik thav pêv đros canr bôv, chiến sỹ thiêz tsôngv box cxuô heir nênhs Tây Bắc ntơưv huyện Thuận Châu hnuz xiêz 7/5/1959 zơưv Phúc thâuv tưs tưz ndo njôngr tsês hâur đruôz siêz tsi plox:“Hâur ntênhs mít tinh ntơưv huyện Thuận Châu, zơưv Hloz Hôx đros đoanx đại biểu sơưr sâuv qơư siêz, hâur lok six chôngz lênhx nênhs tuôx dự, tuôx seiz, thâuv co lênhx tưs cux xar cov seiz njiê pov HLoz Hôx tsênhz đuô, mnôngs tâu Hloz Hôx têx luk jông đuô, thâuv ntơư pêz 2, 3 lênhx sik đros jâuv uô cê iz lênhx trôngx, pêz jâuv jông mnôngs Hloz Hôx têx luk kriê. Hnuz co, cur lok six shir phaz tâu Hloz Hôx muôz iz cxiê zav huv puz, hâur ntơư muôx iz luz têil hâuk đêx, iz traz triêv, chuôz zênhx phưx vưv uô liêx têz, iz huy hiệu thiêz iz luz fiêz, taz sik đhâu hnuz nhôngs sir zôngv thiêz trâus trok châuz Mỹ têx yêz za ntâuk tuô, uô ruôr hiêv hâur shông 1966, viv li têx chuôz zênhx Hloz Hôx muôz puz co tưz trâus cuz hnhiêz, tsi jông thiêz tsi pov tas iz cxiê, tsuôk yuôr luz fiêz, hmôngr jông tâu cur gra đros thâuv khiêr đreiv trok châuz Mỹ têx yêz za, viv li thiêx por hưv tâu tsês tax txos niêx hnuz nhiv no xưz”.

 Đhâu jiês chuôs njiz Hloz Hôx ntơư, tâu Hloz Hôx choz kriê cêr uô nênhx, zơưv Lò Văn Phúc lok tsêr, tror lok vênhv tôngv tsôngv box hâur hợp tác xã  sik tưr huôv tsar uô nox chiê muôx nzir kôngz krâur, zav nox phưx vưv luz nênhx xênhz huôx thiêz paz trâu cxiv tsav tir ntâul trok châuz Mỹ tsưx phưv têz qơưk, sir jos heik kriê têx tuz nhuôs hâur chuôz zis, hluôk nênhs hâur jok, hâur xã muk uô tuz lênhv, đros tir ntâul trok châuz, por hưv têz qơưk. Ciês zơưv chuôz zis thiêz chuôz xênhv tưz muôx iz tuk tuz thiêz 3 lênhx tuz cưr tix muk uô tuz lênhv tir ntâul trok châuz Mỹ, nhiv no lơưr zos têx bôv đôiv lâuk uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv hâur jok, hâur xã. Pâuz  tsênhz txos têx tsi jông viv tsi pâuz ntâuz ntơưr, zơưv heik tsôngv box, têx cưr tix nênhx tsa, chuôz zis sir jos tso têx tuz nhuôs muk cơưv ntâuz cơưv ntơưr cov txơưx njê, muôx txux chi tsưr ziv đros luôs siz tưr huôv tsar uô nox uô hnar.  Chênhr viv li, hur si zơưv 8 lênhx nhuôs puôr lênhx tâu muk cơưv ntơưr thiêz yênhx canr bôv, cưk kriê ntơưr, lênhx nêns nhiêv têz nhiêv qơư, paz đas jos, txux chi đros cxiv tsa jêx jok hla đhâu cêr txov, yeiz pluôs. Zơưv Lò Văn Phúc hmôngr jông tâu Đảng, têz qơưk muôz côngz mênhx tir ntâul trok châuz hov iz, tâu Ủy ban mặt trận tổ quốc VN tỉnh Sơn La muôz 2 đeiv ntơưr kruôs lok “Uô tâu jông luôs hâux lưv hâur phôngz yaox sik tưr 3 txơưx, thiêz phưx vưv huôv tsar uô nox paz cxơưz tir ntâul trok châuz, vênhv tôngv têx tuz nhuôs muk uô tuz lênhv tir ntâul trok châuz Mỹ tsưx phưv têz qơưk......” đros trâu ntâu ntơưr kruôs txơưx đuô zos ntơưv qơư muôz puz./.

(Cà Thị Hoan-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Hêir nênhs Êđê ntênhk txi côngv đaz xênhz têz, xênhz qơư

          Trơưk li hêir nênhs Êđê chax chêk, uô ntêx thâuv zuôr ntor cov iz tsoz ntông lâuk tưs vâu, lênhx nênhs ntor co lok zos tus tsưr sêiz car luz har jôngr ntông ntơư, tsuv uô ntênhk txi côngv thor cov njux plis paz por hưv cov ntor tâu tsoz ntông co vâu, chox lok uô tâu ntâu zav chuôz zênhx sir zôngv hâur chuôz zis. Hâur ntênhk txi côngv, tus txir nênhz hlôngr njêx muôs trâu tus tsưr co chiê txi côngv đaz xênhz têz xênhz qơư, đaz hâur trôngz hâur har thor chiê tus tsưr ntơư tâu ntor cov tsoz ntông ntơư vâu.

          Chênhr zos li hêik ntơư, hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, sở vênhx huôv thiêz du lix tỉnh Đắc Lắc tưz hu txir nênhz thiêz cxuô lênhx uô ntênhk txi côngv uô ntêx thâuv zuôr ntor iz tsoz ntông long não lâuk, trâus kruôr blôngx ntơưv đrôngl Buôn Ma Thuột. Tus txir nênhz aê Lê, nhoz jos Êa Bông, xã  Cư Ê bu, đrôngl Buôn ma Thuột, tỉnh Đắc Lắc hêik pâuz tiêk: Ntơư zos hêir nênhs Êđê iz ntênhk txi côngv, muôz cxuô tsoz ntông lâuk sêiz tsiv grê; viv iz tsoz ntông lâuk cux muôx njux plis sêiz car thiêz uô ntêx thâuv zuôr ntor tsoz ntông lâuk co tsuv uô ntênhk txi côngv thor njux plis, thor đaz xênhz têz xênhz qơư đros por hưv, chox tus ntông co chox lok sir zôngv thiêx truôx ntêr. “Tâu uô ntênhk txi côngv no, viv tsoz ntông no zos ntông lâuk, tsuv ntor tsoz ntông no chox muk uô trôngx tos, uô txax….mak thiêx muôz tus buô no uô ntênhk thor txi côngv cov chox chor ntông no muk uô tâu ntâu zav, truôx khor  sir zôngv hâur chuôz zis”.

          Chiê uô ntênhk thor txi côngv no, tus tsưr co tsuv bax iz tus mê nhuôv tơư buô, mê njik chơưr xơưk, blôngx pênhz laz, zênhz gaz ntơưr, mor, cxur…đêi trâu ntơưv tsoz hâur pâuk ntông co chiê pir trâu njux plis qơư nhoz. “Njux plis sêiz car liêx têz, njux plis nhoz jê ntus jêx ntus jos, njux plis sêiz car tsoz ntông lâuk no thiêz tov kaz zos ntor tsoz ntông co tsuv njiz cêr nox kaz nhoz jông thiêz chox chor ntông ntơư uô tâu ntâu zav chuôz zênhx sir zôngv truôx ntêr thiêz njiz ntâu cêr shir phaz, cêr vav mênhx hâur luz nênhx”.

          Đhâu ntơư, tus txir nênhz muk ndis tsoz ntông co iz lưv đhâu, muôz nyar buô plênhr thiêz muôz cxur por ư trâu luz hâur pâuk ntông co đros trâu siêz xar njôngr tiêk, thâuv ntor tsoz ntông ntơư tsuv vâu trơưk tsưr ziv siêz xar thiêz thor cov tus tsưr sêiz car tsoz ntông co zuôr njiz ntâu kror jông hâur luz nênhx. “Têx ntênhk txi côngv no pir li ntu đrav ntêx cux tsik txơưr ntâu; chênhr zos li hêik ntơư, hnuz no pêz xar têx ntênhk txi côngv li đrav ntêx trâu chor hluôk nhiv no pâuz thiêz khơưv tsês tsik chiê pôngz plox”.

          Zơưv Y Chen niê, zos iz lênhx uô hâux lưv vênhx huôv tỉnh Đắc Lắc  cux hêik pâuz nzir tiêk: Ntênhk txi côngv ntor ntông cux tâu uô oz zav txơưr tsik siz thôngx; pir li uô ntênhk txi côngv ntor tsoz ntông lâuk kruôr thiêz txi côngv ntor tsoz ntông lâuk nhôngk cux uô txơưr ntâu. “Trơưk li hêir nênhs Êđê chax chêk, tsưr ziv siêz xar, zos tsoz ntông lâuk kruôr mak cux muôx têx tsik jông, tsuv tâu txi côngv uô txơưr.Tsênhz mênhx zos tus txir nênhz tsuv txi côngv trơưk suô têx đaz tsik jông cov muk đhâu tsoz ntông ntơư chiê ntor thiêz thor cov tus tsưr sêiz car tsoz ntông ntơư njiz ntâu cêr vav mênhx hâur luz nênhx”

          Trơưk li hêir nênhs Êđê chax chêk, hâur têx hnuz txi côngv ntênhk, cxuô lênhx tsôngv px hâur jos tsik tâu muk trâu hâur têx har jôngr har tsuôs, chiê tsôngv px sđ đros tus tsưr ntor ntông ntơư nthuôr uô cêr lov jêv thiêz hêir nênhs Êđê ntênhk txi côngv ntor ntông cux chênhr zos yax kriê trâu tsôngv px sđ tsuv tâu tsưx phưv-huôv tsar truôx jôngr ntông chiê nzôngr trâu tox trôngz câuv har huv đros luz nênhx hâur niêx hnuz./.

                                   (Tsu cxêik nhênhv-VOV Tây Nguyên)