Txir lưk hmaz- tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar kinh têr nhoz tox siêz Mường Do

          Jos Hang 2, xã Mường Do, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La muôx 96 ziv chuôz zis đros 445 lênhx nênhs zos têx ziv chuôz zis txar cxôngx qơư uô tsêr meir đêx tênhv Hòa Bình tuôx nhoz ntơưv no cxôngx shông 1989. Viv tsi tâu nriêr tâu trâur nuv kinh têr huv đros, pox nhuôs phênhv ntâu chos poz cưk, kok ntông, tu zus tsiêx cxu, luz nênhx tsênhv yuôr ntâu phêv liv. Đhâu seiz car, cxôngx kaz shông 2016, tsoz txir lưk hmaz tâu huyện Phù Yên chox lol chos siv ntơưv xã, jos lơưr tsưr ziv huyện paz txưv nôngz thiêz công ty Na Foods Tây Bắc paz txưv tsưr ziv chos, tsoz phưz thiêz sâu zuôr xiv huv phưx vưv muôs tơưv đrâuv luôk oz chas têz qơưk. Nhiv no jos Hang 2 muôx 35 ziv chuôzz is cxaz chuôz trâur nuv chos txir lưk hmaz, đros mênhv chêx zos 10 hecta ntâu, hâur co ziv chuôz zis chos ntâu muôx nhos 1 hecta, ziv chos tsơưs mak muôx nhos 1000yiv ndis. Txơưv zos tsoz chos yiêz ntơưv tiv phaz, taz sik pox nhuôs njênhs njôngr lok zav tsoz chos no zuôr chox lol chêx cuk kinh têr siêz. Xưk li tix lâuk Lường Văn Xuân chuôz zis nhoz jos Hang 2 thâuv tâu xã yax mông chos txir lưk hmaz, txơưv tsi pâuz chêx cuk tax tâu li chas, tix lâuk chuôz zis cux cuiz tênhv yưv pênhr muôx 30 tsov đeiv chos txir lưk hmaz sâuv chuôz zis li mênhv chêx 5 cxênhz yiv ndis ar chos poz cưk tso yar lengx kis:

          “ Thâuv ntêx chuôz zis chos poz cưk taz sik chêx cuk tsi siêz. Thâuv mnôngs têz qơưk yưv pênhr chos txir lưk hmaz thiêz muôx công ty Na Foods tuôx sâu zuôr xiv huv mak chuôz zis hlôngr chiê chos. Thâuv chos pov tsoz txir lưk hmaz chox lol chêx cuk siêz đuô 3,4 jiês, six hơưv zuôr txos zuôr krêz đar cxaz mênhv chêx chos txir lưk hmaz thiêz”.

          Đros thiêz chuôz zis tix lâuk Lường Văn Xuân, tas nro xã Mường Do txos nhiv no tưz muôx 100 ntâu ziv chuôz zis cxaz chuôz chos txir lưk hmaz, chêx chôngk phênhv ntâu ntơưv têx jos Hang 1, Hang 2, Hang 3, Tân Do...đros mênhv chêx 30 hecta ntâu. Lơưr ntâus grê mak tsoz txir lưk hmaz qir chox lol chêx cuk kinh têr siêz viv li pox nhuôs lok six shir phaz. Đhâu 1 jiês sâu txir, txir lưk hmaz nhoz Mường Do tso lol yar lengx fênhx pheiz 8 tênhr/hecta, hâur co muôx iz cxiê ziv chuôz zis uô jông trơưk tsưr ziv tso lol yar lengx siêz zos 10 tênhr/hecta, đros grê muôs 1 cir txir lưk hmaz công ty sâu zuôr fênhx pheiz 15 cxênhz đeiv. Tsi taz paz tsôngv box muôx cxaz phênhv sâu mak txir lưk hmaz tsênhv muôz siêz chêx cuk sir zôngv ar. Tix lâuk Đinh Văn Nâng, tsar jos Hang 2, xã Mường Do puz pâuz:

          “ Nhiv kruôr uô trâur nuv no shông xuz thơưx, taz sik pov cux muôx chêx cuk. Tsôngv box cux jux jus hlôngr yiêz cêr cor cav thiêz txir lưk hmaz zuôr paz hlôngr yiêz pox nhuôs li phênhv sâu, paz pox nhuôs cxuôv yeiz thiv pluôs ntơưv tiv phaz”.

          Lơưr zơưv Lường Văn Vương, phưv bí thư thường trực Đảng ủy xã Mường Do, huyện Phù Yên, tsôngv box hâur xã puôr lênhx xar chos ntâu, taz sik viv no zos zav tsoz chos yiêz nhiv kruôr chos siv sâuv thax tsav, phênhv ntâu tsôngv box tsi tâu muôx chênhz zênhv. Đros co zos pênhr yưv qir thơưx cux siêz viv li tsuv muôx tsênhv chei paz txưv txeik pênhr trâu tsôngv box chiê lơưr chos. Đrâuv co, chinhr quyênx xã xar njôngr công ty cam kết sâu zuôr xiv huv ngaz tul. Zos uô jông têx co mênhv chêx txir lưk hmaz zuôr chuôz ndê ntâu pir đros nhiv no thiêz zuôr paz pox nhuôs muôz siêz phênhv sâu, ngaz tul luz nênhx. Njuôs xav shông 2018, xã zuôr vênhv tôngv tsôngv box chos cxaz 20 hecta ndê mul, đros têx ziv chuôz zis đăng cir chos cxôngx 30-40 ziv:

          “ Đhâu seiz car zoz qơưx chiê krêz đar mênhv chêx chos txir lưk hmaz mak nhiv no pox nhuôs tsênhv phêv liv lok pênhr. Têx tsaz yênhx dự án têz qơưk paz txưv tsi tâu têx njiêz luv no. Cxôngx pox nhuôs li zoz qơưx tsênhv tsênhz pox nhuôs cux thix ziv têx cấp muôx qênhx paz txưv trâu pox nhuôs txeik pênhr chiê huôv tsar cxaz mênhv chêx”.

          Cxôngx chêx cuk qir thơưx thâuv chos txir lưk hmaz nhoz Mường Do, huyện Phù Yên tror krêz đar chos txir lưk hmaz nhoz 2 xã hâur huyện zos Tân Lang thiêz Mường Cơi. No zos iz xor mông jông, paz thax tsav txov nhêv Mường Do cux xưk li têx xã sâuv huyện Phù Yên muôx tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar kinh têr, txu yeiz cxuôv pluôs ciês sâuv zuk têz qơưk./.

( Thào Ly- Txâur Vax cxeik nhênhv)

 Txir mâuv cuôz lok zos tâuz ntôngk, cux zos iz zav jông yuôx

Tsoz chos mâuv cuôz, iz chas chos uô jâuz nox, mâuv cuôz cux tsênhv zos iz zav yuôx jông kho moz gênhk; pir li kho moz plơưr, pư tsik tsâus jos, moz đuôr, moz iz chê thiêz  tsênhv jông kho moz plaz cêv.

Iz cxiê zav yuôx:

Tir thêir moz đôngs nyar: Pir li lênhx nênhs ntơư tsik so sir zôngv yuôx tir thêir tsik chiê xênhz tuz ci hâur chêr thiêz tsik so hâuk zênhz gaz ntơưr, cux zuôr uô trâu lênhx nênhs co trâus moz đôngs nyar. Chênhr zos li hêik ntơư, cxuô lênhx sđ tsik cxoz hâuk zênhz gaz ntơưr thiêz tsuv nox tsik so txir mâuv cuôz thiêx tir thêir tâu moz đrôngs nyar.

Kho moz đuôr poz cxa hlar:  Tsuv muôz nôngz mâuv cuôz tso trâu hâur iz luz hnaz ntâuz thiêz muôz trâux tsông cov mok mok mav li muôz chox lok krưr trâu kror moz, tsuv krưr tsik so cov txưv 20-30 hnuz.

Kho moz chaz: Lênhx nênhs co tsuv nox thâuv tsênhv yêiz plaz têis cik sơưr nzor, Taz sik, tsuv nox 3-5 hnuz.

Kho moz plaz cêv: Tsuv muôz mâuv cuôz đros trâu caz tsiz, iz zav mê njik chox lok uô cê râuz hâuk.

Tsoz chos mâuv cuôz, cux muôx ntâu zav yuôx jông kho moz tsưx phax thiêz tsuv đê tsik so chox lok uô jâuz nox hâur pluôk yêik, pluôk hmo thiêx zuôr tir thêir tâu moz trưx phax.

Taz sik, tsôngv px tsuv ndo njôngr, zos tsôngv pox niêv tsênhv xênhz tuz ci hâur chêr tsik cxoz nox mâuv cuôz njuôz, viv nox mâuv cuôz njuôz, zuôr uô trâu tus mê nhuôv hâur lênhx niêv luz chêr zôngx ziv trâus nquôr./.

(Tsu cxêik nhênhv-SK-ĐS)