Por hưv, tuôr tsês têx txux chi vênhx huôv jông chiê huôv tsar ju lix

Nhoz trâu faz Tây trôngz Cao Xiêm, siêz 300-600 thiêr, têx blêx liêx tơư ntêir ntơưv xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh tưz muôx chôngz lênhx ntâu tus kruô tuôx ndis seiz shuôk uô si. Txos cheix sâu têx kôngz, blêx siêr đax đros trâu tsôngv box heir nênhs Cho, Sán Chỉ, Tày nhoz Bình Liêu têx txux chi vênhx huôv jông, uô trâu tsôngv kruô sđ ziv nhiêv tuôx ndis shuôs uô si đuô. Tsi tiêk jông jav lok têx li heik sâuv, liêx tơư ntêir tưz muôx đros đreiv tsôngv box hâur thax tsav huyện Bình Liêu luz nênhx phôngz cxưx, vênhx huôv, xênhz huôx thâuv ntêx. Co cux zos têx jông chiê blêx liêx tơư ntêir Lục Hồn tâu côngk nhav zos di tích-qơư jông jav  cấp tỉnh. Niêv lâuk Ngô Thị Lý, nhoz TP Cẩm Phả tuôx ndis seiz têz qơưk uô si ntơưv no heik:

“Tuôx trâu Bình Liêu, kror xuz thơưx uô trâu cur nhiêv zos iz thax tsav tox siêz muôx cxuô tsar zav jông. Têx tox trôngz câuv har nhoz no muôx têx uô trâu cur tror ndo txos thâuv ntu zuk tsênhv zâu, tsênhv nhoz hnuz nhôngs muk cơưv ntơưr, lơưr chor cưk kriê ntơưr kriê zuk đhâu hâur têx ntơưr cơưv. Taz sik tuôx txos no, pêz pov tâu tsênhz, nưk lol six jông, têx par liêx tơư ntêir blêx siêr đax, tsư ha nziês, lok six lax siêz”.

 96% zos tsôngv box heir nênhs tsơưs, hâur ntu đhâu Bình Liêu tưz yưv pênhr cxiv tsa têx jêx jok vênhx huôv, cxiv kho, uô đuô iz cxiê txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor li: Nênhs Tày txux chi hu gâux Then-ntâuk trax tính, nênhs Sán Chỉ gâux Soóng Cọ, ntênhs hội Lục Nà..... Co zos têx txux chi jông chiê cxơưz huôv tsar ju lix, khav tinhv huyện ntus đriv no li têx jông, đuôz shav ju lix trâu tsôngv kruô sđ tuôx seiz, ndis shuôs uô si. Pos Nguyễn Thị Tuyết Hạnh, Chủ tịch Ủy ban huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh heik:

“Pêz sir jos uô luôs hâux lưv yax mông, piêr kriê thiêz krêz têx lớp kriê txux chi tsưr ziv uô hâux lưv trâu px zos têx lênhx buôk ti huôv tsar uô têx xiv huv ju lix hâur thax tsav huyện Bình Liêu. Pêz zuôr tror krêz uô têx xiv huv, qơư ju lix jông li: Blêx liêx tơư ntêir, muk ndis seiz têx har tâux cxơưr đra pâus...Iz kro txơưr, Bình Liêu tsi thôngx li luôs lưv thax tsav qơư, co zos thâuv hâur tas nro têz qơưk cux li iz cxiê suôv qơư txơưr tsi yuô muôx têx jông jav trâu tsôngv kruô tuôx ndis shuôs uô si, mak cheix ntux no ho zos six hơưv jông chiê pêz krêz uô têx muôx jông ntơưv qơư”.

Nhiv no ntâu thax tsav hâur tỉnh Quảng Ninh tưz sir jos yưv pênhr, por hưv, cxiv kho têx qơư di tích lịch sử, têx thax tsav qơư jông jav chiê tuôr tâu tsês têx vênhx huôv reik đros huôv tsar ju lix. Ntênhs tok txeik ntơưr côngk nhav di tích lịch sử cấp têz qơưk Miếu Ông-Miếu Bà tâu Ủy ban huyện Ba Chẽ uô lok kaz hli 12 shông 2020, chiê khav tinhv thiêz piêr kriê têx muôx jông lok lịch sử, vênhx huôv....thâuv ntu pêz têz qơưk têx lênhx Huôz têik thiêz thơưx tuz trok tir ntâuk zênhx trol châuz tsưx phưv têz qơưk hâur thế kỷ 13. Lar heik, ntênhs hội Bàn Vương, đros njiêz luk “Pox côngz zơưv côngz”, nênhs Cho VN li iz txux chi jông, jiês xuz thơưx tâu cxiv uô đuô, tsưr tsix chênhr zos tỉnh Quảng Ninh iz phênhv hâur uô luôs hâux lưv “Por hưv thiêz tuôr tsês têx txux chi vênhx huôv jông reik đros huôv tsar ju lix côngv thôngx”. Pos Đinh Thị Vỹ, Phưv Chủ tịch thường trực Ủy ban huyện Ba Chẽ heik pâuz

“Ntênhs hội tâu uô đros thiêz tsưr ziv cê por hưv tsês chiê têx di tích, qơư jông thiêz cxuô heir nênhs hâur thax tsav huyện têx txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor. Iz chas ntơư muôx nênhs Cho têx chei txi côngv Bàn Vương; têx lênhx txơưx hu gâux, heik cưr cxiêx nhoz luôs 2 chas tỉnh, TP tuôx côngv cêr lov jêv đros nênhs Cho hâur huyện Ba Chẽ. Têx txux chi, hâux lưv uô co puôr lênhx nhoz hâur tsưr ziv cxơưz cxiz huôv tsar ju lix tỉnh Quảng Ninh chiê piêr kriê, hu zâuv tsôngv kruô sđ tuôx ndis seiz têz qơưk uô si”.

Quảng Ninh muôx 630 ntâu qơư di tích lịch sử vênhx huôv đros trâu têx tox trôngz cauv har jông jav pir li: Di tích lịch sử nhà Trần (thị xã Đông Triều); Di tích lịch sử ntâuk zênhx trok châuz Bạch Đằng (thị xã Quảng Yên)..... Nhiv no muôx nhos 120 qơư di tích, muôx chôngz lênhx kruô tuôx ndis shuôs uô si hâur niêx shông, hâur co muôx kênh qơư di tích tâu chor qơư lênhk tok tsôngv kruô tuôx nhoz so, ndis seiz têz qơưk xeir tsov chiê xar tsưr ziv uô ntâu têx xiv huv, qơư jông jav nhiêk txơưr nhiêk tsi siz thôngx trâu tsôngv kruô sđ tuôx sêiz ndis shuôs uô si. Zơưv Phạm Ngọc Thủy, Giám đốc Sở Ju lix tỉnh Quảng Ninh khav tinhv, por hưv thiêz cxiv kho tuôr tsês têx qơư di tích lịch sử, vênhx huôv jông đros trâu huôv tsar ju lix:

“Cur seiz, vênhx huôv zos qơư truôx jông trâu XH huôv tsar, lar heik zos huôv tsar ju lix. Ngênhx ju lix, pêz vav chiê siêz lok six ntâu trâu ngênhx vênhx huôv, tsi tiêk têx vênhx huôv hâur niêx hnuz, mak tsuv jux juk uô yênhx ngênhx vênhx huôv huôv tsar jông, thâuv ntơư pêz thiêx hu zâuv tâu ntâu tus chôngz lênhx kruô hâur têz qơưk thiêz sâuv ntiêx têz tuôx ndis shuôs uô si. Têx li heik no tsi tiêk khov lok tsôngv px tsưr ziv jênhv pâuz, mak tsuv zos hlôngr yiêz hur tiz si cơ quan seiz car lês uô hâux lưv têz qơưk li tsưr ziv xar. Huôv tsar tsuv moz siêz txos uô jông thiêz hlôngr yiêz fiv đros tsôngv kruô tsưr ziv, siêz nhiêv, taz sik cux tuôr tâu tsês hur si cxuô heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông tsi chiê pôngz plox”./.

(VOVĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tuôx trâu Mộc Châu chiê sêiz shuôk têx vax jâuz caz Tây Ma bu ru Fam

 Hâur luz chêix txir jâuz caz tây siêz, sêiz njiê têx vax txir jâuz caz co jông jav, nziv tsôngv kruô siêz nhiêv. Lar hêik zos hâur têx hnuz kaz ciêz, têx vax txir jâuz caz tay Ma bu ru Fam, cux muôx yênhx puô lênhx kruô tuôx uô si, sêiz shuôk, cxêik đuôz đros têx pax jông jav thiêz tâu gra têx trêr pax lok tsêr puz trâu têx fôngx zưs cxênhz jê. Tix lâus Nguyễn Anh Tuấn, nhoz tỉnh Hoà Bình cux hêik pâuz tiêk: Tuôx ndis uô si, sêiz pov têx vax txir jâuz caz tay Ma bu ru Fam, jông jav hênhr thiêz thax tsav qơư co lax chuô nziês, huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv.

          “Cur sêiz pov chor txir jâuz caz tây ntơưv no lox, nox kaz, tsư kaz. Chênhr zos li hêik ntơư, cur tưz tuôx uô si sêiz têz qơưs trâu ntơưv no 2 jiês lơưv; lưv jiês cur tsênhv zuôr tror kaz tuôx uô si trâu ntơưv thax tsav qơư no thiêz”

          Têx vax txir jâuz caz tay Ma bu ru Fam, zos Hợp tác xã kôngz nuv thiêz du lix Na Lun Mộc Châu sêiz car. Hâur luz chêix txir jâuz caz tây siêz shông 2019, Hợp tác xã no tưz chos siv 6.000 thiêr ar tsoz chos jâuz caz tây đros trâu huôv tsar uô du lix, muôx chôngz lênhx kruô tuôx sêiz shuôk txos; lar hêik zos muôx chôngz lênhx kruô nhoz oz chas têz qơưs. Zơưv Ngô Minh Hiếu, phưv Giám đốc  Hợp tác xã kôngz nuv thiêz du lix Na Lun, huyện Mộc Châu cux hêik pâuz tiêk: Shông no Hợp tác xã tưz muôz 2 tỷ chiê kriz đar qơư chos 2 ha tsoz chos jâuz caz tây đros trâu huôv tsar du lix huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv.

          “Têx vax txir jâuz caz tay, txơưr đuô têx vax txir jâuz caz cxôngx nzor, thâuv tu, tsêz chos, zưs đêx tsuv uô cov zos đrêiv tsưr ziv kriê thiêx huôv lox, hloz jông, tơưs pax, txir ntâu txir lox siz luôs, muôx chôngz lênhx kruô tuôx sêiz shuôk txos thax tsav qơư du lix huyện Mộc Châu”

          Têx vax txir jâuz caz tay Ma bu ru Fam, zos tsôngv kruô tuôx uô si, sêiz shuôk txos cux tsik tas nhiêx; taz sik zos xar đê têx txir jâuz caz tay ntơư chox lok nox, grê nhiêx zos 250 cxênhz đêiv iz cir./.

                                              Tsu cxêik nhênhv-Trấn Long Tây Bắc