Chuôz tsar tsôngv box li hâux lưv seiz car

          Nus: Đhâu seiz car chêx cuk uô tsaz yênhx nôngx cxênhz yiêz nhoz 2 tỉnh Hòa Bình thiêz Quảng Trị, thor cox puz pâuz têx luôs hâux lưv uô tâu thiêz tsi tâu hâur tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz zov?

          Zơưv Nguyễn Quang Thương: Ntâus grê tsôngv box thiêz chinhr quyênx tiv phaz li siêz xar lok tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz ntu 2016-2020, zos iz jiês seiz car jiês xuz thơưx uô. Cxôngx chêx cuk seiz car tsaz yênhx pêz pov tiêk, tsôngv box thiêz chinhr quyênx tiv phaz sâu jênhv tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz ntu 2016-2020 li yênhx côngz. Pêz pov tiêk tsaz yênhx no uô hlôngr yiêz ntâu txos tsôngv box li luz nênhx thiêz siêz xar. Têx chiz coaz ban nganhx cxôngx tỉnh, huyện txos xã li hâux lưv sik côngv tưz cxơưz tiês uô tsaz yênhx no. Đrâuv co têx yênhx côngz li co, thôngz đhâu ziv chênhv pêz sâu tâu cxôngx tsôngv box thiêz chinhr quyênx tiv phaz mak tsênhv muôx iz cxiê hâux lưv tsuv uô tsênhz mênhx đuô. Xuz thơưx zos Bộ ploz tsênhr nhiv no muôx ntâu njiêz luv thiêz ploz tsênhr uô phêv liv ntâu trâu tsôngv box. Phêv liv thiêz zos 19 ploz tsênhr nhiv no lok six lax njuôs siv, tsi muôx tsưr ziv heik kriê tsuv uô li chas, ploz tsênhr lax uô tâu hâur tsênhv tsênhz.

          Nus: Lơưr li cox heik mak têx ploz tsênhr no tsi tâu tâu huv đros thiêz qênhx shênhx tsênhv tsênhz nhoz yênhx tiv phaz pok zos?

          Zơưv Nguyễn Quang Thương: Zos li ntơư, nhiv no lơưr Tsaz yênhx têz qơưk li qơư tsov txos lok cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz li heik kriê, Bộ ploz tsênhr pheiz côngz hâux lưv hâux lưv trâu tiv phaz, pheiz 6/19 ploz tsênhr, iz tiv phaz pheiz cấp lơưr thax tsav kinh têr. Pheiz li ntơưv mak iz thax tsav hâur iz tỉnh tưz muôx ntâu kror txơưr lơưv, tsi tâu heik txos hâur iz huyện mak têx xã cux tâu pheiz tsi xưk iz zav. Pir li ploz tsênhr lok txu grês cêr pluôs, Bộ ploz tsênhr heik cxuô, lơưr heik kriê zos tas nro ziv chuôz zis pluôs tsi hla đhâu 5% tas nro chor ziv chuôz zis sâuv thax tsav xã. Taz sik, nhoz xã Vĩnh Chấp, huyện Vĩnh Linh, Quảng trị, hâux lưv uô ploz tsênhr no tsi lax, taz sik đros thiêz xã Mò Ó, huyện Đắc Krông mak co zos iz hâux lưv lax uô tâu. Cán bộ xã cux heik tiêk uô tsi tâu hâux lưv co. Đhâu ntâu shông uô tsaz yênhx txu grês cêr pluôs li ntơư, xã Mò ó tsênhv yuôr 40% ntâu ziv chuôz zis pluôs. Chiê txu grês chor ziv chuôz zis pluôs kis đuô 5% mak lok six lax uô tâu. Hâur iz tỉnh li Quảng trị, hâur têx huyện txơưr mak ploz tsênhr co tưz tsi huv đros lơưv.

          Nus: Zos li cox pok xar tiêk luôs hâux lưv cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz tsuv muôz lênhx nênhs zos tsênhv qơư? Muôx têx thâuv pêz tax tâu qơư tsov txos zos nôngx cxênhz yiêz, taz sik tsôngv box li luz nênhx tsi muôx tul tsi hlôngr yiêz, zos li cux tsi tâu tâu tsênhv tsênhz, thor cox puz pâuz nzir zov?

          Zơưv Nguyễn Quang Thương: hâur têx jiês sik thav mak pêz tsưr tsix têx chueyen gia txơưx tiv zix cux xar tiêk, lênhx nênhs zos lok six coaz tsôngv. Lênhx nênhs tsi zos lênhx nênhs uô tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz mak zos lênhx nênhs tsuv chiv chir hlôngr yiêz zuk chiê reik đros tas nro xã hội li hlôngr yiêz. Tsaz yênhx nôngx cxênhz yiêz pêz tưz reik đros hâux lưv tsov cưv uô têx huôx tôngv zôngx ziv uô ntêx li cxiv tsa cêr mul lok, tsêr vênhx huôv, yuôr lênhx nênhs tsênhz mênhx mak pêz tsi tâu tsov cưv txos ntâu.

          Nus: Pok zos pêz lav uô cov tax tâu luz côngz bê  xưz?

          Zơưv Nguyễn Quang Thương: Têx lênhx nênhs nhoz tiv phaz cux xar tiêk, uô tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz, luôk hâux lưv tsuv uô tiêr zos phêv liv đros thiêz chinhr quyênx tiv phaz. Tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz li qơư tsov txos tso tơưv lok six tsênhz mênhx txos shông no tsuv tax tâu têx luôk hâux lưv no thiêz chox lok hâur Hội đồng cxôngx tỉnh, huyện txos xã li Nghị quyết. taz sik, hâux lưv muôz pênhr nhiêx uô mak tsi reik đros. Tsi txâuk chiê uô têx luôk hâux lưv tso tơưv. Kror co uô phêv liv trâu tiv phaz zos xar uô tiêr hâux lưv co mak tsuv uô li chas?.

          Nus: Cxôngx chêx cuk nhênhz chơưv, ntâus grê chêx cuk uô têz qơưk li qơư tsov txos lok cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz nhoz Hòa Bình thiêz Quảng trị, tsưr tsix liên minh heik tsênhz mênhx chor pênhr nhiêx pok muôx li chas chiê hlôngr yiêz thiêz chuôz tsar tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz cov tâu truôx đuô trâu hâur ntu zuôr txos zov?

          Zơưv Nguyễn Quang Thương: Đros thiêz Bộ ploz tsênhr mak pêz thix ziv 3 tsưr ziv chiê xeir. Tsưr ziv tiv 1 pêz thix ziv tsi muôx bộ ploz tsênhr nôngx cxênhz yiêz thiêz mak hlôngr yênhx têx bộ ploz tsênhr seiz car, ntâus grê hâux lưv uô. Co zos Bộ ploz tsênhr huôv tsar kinh têr, xã hội nhiv no li iz phênhv. Tsưr ziv tiv 2 zos zuôr txu grês têx njiêz luv hâur bộ ploz tsênhr, zos muôx 49 njiêz luv li nhiv no mak pêz tsuôk chêx chôngk lok iz cxiê ploz tsênhr tsênhv xưz li phênhv sâu, hâux lưv uô, y tế, zaoz zux. Têx ploz tsênhr txơưr mak hlôngr yênhx ploz tsênhr seiz car, ntâus grê. Tsưr ziv tiv 3 zos tuôr truôx tsưr ziv tso tơuv vênhv thix li nhiv no, taz sik tsuv muôx tsov cưv. Chiê tsôngv box cxaz chuôz tsênhv tsênhz đuô đros tsaz yênhx cxiv tsa nôngx cxênhz viv li seiz shuôk hâux lưv tsôngv box cxaz chuôz seiz car ntâu đuô thôngz đhâu hâux lưv muôx tsưr ziv, muôz pênhr nhiêx hâur niêx shông nhoz ntơưv cấp xã tsuv muôx tsôngv box cxaz chuôz seiz car./.

          Thor uô cox tsâus ntâu!

 (Kim Thanh- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Têx pâuz tâu thiêz tsưr ziv phax tar moz vưv

  1) Têx muôx yưv

Moz vưv zos iz zav moz txơưx siz cik tiv nưk muôx nưk caz moz nhoz têx tsiêx thiêz lênhx nênhs uô huôv moz, uô muôx têx tsi jông thiêz tuôl nênhs. Chor tsiêx khênhr muôx zav moz heik co zos đêr (90%) , mir lok zos yưs 5% thiêz têx tsiêx kuk. Thâuv tsiêx trâus moz vưv mak nưl khơưz, tov, zêiv lênhx nênhs, têx caz moz txix têx kâuz ndâus zuôr cik đhâu tơưr grêix thiêz têx grêix to. Caz moz cik trâu hâur luz đros chêr huôv moz lox tuôx thiêz uô tsi jông txos têx sâur nyar, lênhs, uô trâu trâus vưv thiêz tuôs.

2) Têx pâuz tâu

Thâuv trâus vưv: Kror muôs liêz, lok kâuz ndâus đơưz jông xưk li buôk xaz phôngx iz ndis luz kror ndâux. Txos tưs tov, đuô txos ntơư, lênhx nênhs (txơưv zos tuk tsưr lok cux li ntơư), pov đaz tsi cux xo, nox hur tiz si, tsêv cxơưk ka..... Tsi pâuz đaz tsi, nyêi đêx, nyêi chuô. 2, 3 hnuz tov kaz tuk đêr six khiêr muk, tsi nhoz tsêr lok sik nhoz pư iz kro qơư tsâuk ntux tax txos thâuv tuôs đros thiêz tuk đêr zuôs, tsi muôx jos, iz chêr cxar, muôx ntâu thax grêix to tiv nưk chiv chir tov, đuô nưk têx grêix, iz chêr. Tuk đêr co tuôs đhâu 2-5 hnuz.

Thâuv iz chêr cxar, tuôs têk tuôs tơư: Tuk đêr qis, nox krâur tsơưs lok sik tsi nox, gak muk pư, nhoz trâu têx qơư tsâuk ntux. Tuôs têk tuôs tơư, poz tsêik cxar, truô tsi tâu kror ndâux, taz sik cux six lok kâuz ndâus iz ndis kror ndâux. Tuk đêr tuôs txix 3-5 hnuz thâuv trâus cxar, tuôs têk tuôs tơư co. Moz vưv jông xưk li no mak lok six riêz nênhs.

3) Tsưr ziv phax tar moz vưv.

Tsơưs tu zus têx đêr.

Đêr thiêz mir tsuv tâu cxax yuôx vắc xin phax tar moz vưv iz shông iz jâuk, yuôx vắc xin chiê cxax trâu têx đêr thiêz mir mak lok six jông cơưk.

Ntơưv cxuô phường, thị trấn tu zus đêr tsuv muôz đêr khi, cơư, tsi tâu tso lak yar.

Thâuv trâus đêr thiêz mir tov tsuv chox ciês muk trâu qơư y tế chiê cxax yuôx phax tar moz vưv zênhx max, cxix cxuô thiêz iz chas co por hưv tuk đêr, mir co chiê heik trâu cơ quan kho moz tsiêx cxu jê yax pâuz chiê sox seiz, qênhz  shuôs.

Thâuv trâus đêr, mir tov tsi tâu muôz têx yuôx njuôz lok krưr, lok kho, txar jav tsi chiê muôx têx tsi jông yưv siv./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)