Sơn La phiv liv hâur sâu têx hnaz thiêz hưx yuôx por vêv đrox tsuôs

Hâur têx hnuz no nhoz têx liêx têz lok sik ntơưv têx cưx đês, har đêx nhoz tox siêz Sơn La zôngx ziv pov tâu têx hnaz thiêz hưx yuôx por vêv đrox tsuôs muôz por tsês chuôs tsi ntơưv têx, kênh thâuv muôx ntâu luz hưx cux tsênhv yuôr yuôx. Tsuôk lok iz coz nas xưz, têx yuôx heik co zuôr buôk ti uô hiêv txos yênhx cxênhz chuôz zis tsôngv box têx hâur đêx sir zôngv hâur niêx hnuz. Chiê đơưk cov tâu têx tsik muôx liv li heik no, txix shông 2016, tỉnh Sơn La tưz tso cxiv uô siv qơư trâu têx hnaz yuôx tuô đrox ntơư. Khov uô jông luôs hâux lưv yax kriê, têx jêx jok muôx qơư trâu chor hnaz thiêz hưx yuôx heik co thiêz cêr cor cav tưz sâu têx hnaz, hưx yuôx ntơư lok tso trâu iz kro qơư. Niêv lâuk Tòng Thị Hiên, nhoz xã Chiềng Đen, TP Sơn La heik:

“Zuk tsuôs yuôx tuô đrox pêv têx têz lok mal zuk tsuv muôz têx hnaz thiêz hưx yuôx ntơư por trâu hâur têx qơư trâu viv têx yuôx lok six riêz thiêz uô tsi jông txos tênhx qơư”.

Yuôr niêv lâuk Lò Thị Tiến, nhoz xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn mal heik li no:

“Nhiv no muôx tsuôs tuô đrox lơưv, mak uô liêx têz tsi yuô txov nhêv li đrav ntêx, muôz têx yuôx tsuôs tal mak cux muôz chor hnaz thiêz hưx yuôx por trâu hâur têx qơư cxiv uô trâu têx hnaz thiêz hưx yuôx co, tsuôs tal khơưk têx hnaz yuôx thiêz hưx ntiv hâur hnaz tsax gra lok por trâu hâur co”.

           Qơư trâu têx hnaz thiêz hưx yuôx tuô đrox co tâu cxiv uô trâu ntơưv têx thax tsav uô ntâu liêx têz, zôngx ziv trâu sđ sâu têx hnaz thiêz hưx yuôx por tsês trâu hâur co đhâu zôngv tas.

Taz sik, txix thâuv tâu cxiv uô, tiv chor qơư co tsơưs viv li tưz puôr lênhx pur tas, uô tsôngv box sđ txos tưs por tsês txos ntơư. Zoz qơưx zuôr trâus txos têx qơưk li heik sâuv trâu têx hnaz thiêz yuôx tuô đrox hâur thax tsav tỉnh Sơn La njuôk xav muôx nhsó 10-15 cxênhz kror qơư thiêz thiêx txâuk, taz sik nhiv no tas nro tỉnh nhiv kruôr muôx 300 qơư xưz. Têx qơư no tâu cxiv uô, iz phênhv zos pênhr nhiêx cxiv uô jêx jok yiêz, iz phênhv zos tsôngv box siz chos gôngr paz. No zos têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs lok tsi jông tso shơư trâu têx kiêk nênhs, vuôz tsuôz xênhz huôx tsi tâu chiv chir muôz hlơưr lok sil phâuk. Hur si tỉnh cux tsi tâu muôx taz viv tưs txâuk pênhr xưv thiêz chuôz zênhx chiê xưv lik. Uô ntêx, tỉnh Sơn La tsênhv cxiv tsa đêx anr sâu tsês têx hnaz thiêz hưx yuôx tuô đrox. Zơưv Hà Quyết Nghị, Giám đốc Sở kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz tỉnh Sơn La heik:

“Hâur tsưr ziv shông 2018, tỉnh zuôr cxiv uô nzir 500 qơư trâu têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs heik sâuv. Txos shông 2020 zuôr sir jos cov muôx 2 cxênhz qơư. Nhiv no têx hnaz thiêz hưx yuôx tuô đrox ntơư lok six ntâu, li heik co mak tsuv muôx iz tsưr tsix txâuk txux chi, pênhr xưv chiê fax thâux thiêz xưv lik. Nhiv no ngênhx kôngz nuv thâuv fuô uô đêx nar no zuôr zok nriêr taz viv muôx txâuk txux chi, pênhr xưv chiê sâu por tsês thiêz xưv lik têx hnaz, hưx yuôx tuô đrox no”.

Txix hli 4 txos hli 6 niêx shông zos luz cheix tsôngv box Sơn La uô ntâu têx liêx têz. Co zos six hơưv sir zôngv ntâu têx yuôx por vêv đrox tsuôs  hâur shông, hâur co tuô đrox tsav txos 80%, yuôx tsuôs tuô, lov caz hmoz uz no tsav 13%, yuôx tsuôs tuô lov caz moz tsav 4%, têx yuôx txơưr đuô zos 3%. Thâuv tsênhv tok fuô uô đêx anr mak hâux lưv yax kriê, gra siêz sđ txux chi tsưr ziv jênhv pâuz lok sir zôngv cux li sâu por tsês têx hnaz thiêz hưx yuôx tuô đrox trâu tsôngv box tsuv tâu uô tsi so thiêz lar heik đuô cux zos cxuô lênhx sđ đros moz siêz txos por hưv tênhx qơư./.

(Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

NÔNGX MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

Tsôngv pox nhuôs hmor yuô. Tix lâus Dựng Xênhv Vax nhoz jok Đội 4, xar Bản Liền, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai uô bluô nux txix chos yuôx zêx. Zâuv sơưr đơưk đros nriêr pâuz tix lâus têx tsưr ziv uô nox no.

Dựng Xênhv Vax uô bluô nux txix chos yuôx zêx

Shông 2004, Dựng zuôr pox niêv thiêz phêiz chuôz. Thâuv co tix lâus chuôz zis zos iz hâur chor chuôz zis pluôs nhoz hâur jok, yênhx shông tsuôk pâuz chos poz cưk thiêz uô blêx liêx. Ndo txos thâuv ntu tsênhv txov nhêv, Dựng hêik, thâuv ntêx, jok Đội 4, xar Bản Liền, tsoz yuôx zêx tsik tâu chos muôs uô hax huv li nhiv no. Ntu co tiv têx yuôx zêx co tsik muôx suôz bê viv li pox nhuôs chor yuôx zêx chos thiêz uô tâu cux muôs tâu tsơưs, gri muôs kik. Pêx xênhv khưr yênhx shông taz sik phênhv sâu txix yuôx zêx cux tsik tâu luôx tưs.

Chor shông 2005-2006, tâu têx qơưk paz đros chor nhiêx chuôz zis cxênhx txuôs tâu, tix lâus oz niêv txir tưz cuêz tênhv chos 6 ha yuôx zêx sâuv chuôz zis chor ar tox trông tso không lơưr tsưr ziv uô yuôx zêx hur chiê muôx tâu têx yuôx zêx tax tsơưr lươngv, iz thênhv jux juk paz uô trâu yuôx zêx tiv phaz muôx suôz bê. Đhâu ntâu shông tsoz phưz thiêz kriz đar thax tsav chos, nhiv no tix lâus Dựng chuôz zis tưz muôx zuôr xar 20 ha yuôx zêx, hâur co 15 ha tsênhv jông sâu đê, ciês chiv yuôx zêx shông 2017 tix lâus chuôz zis sâu tâu xar muôx 200 triệu đêiv.

Tưz tsik zos chos thiêz muôs yuôx zêx njuôz li chor chuôz zis txơưr đuô, tix lâus chuôz zis yưv pênhr zuôr pêz luz mêir ciz yuôx zêx, txix tsưr ziv chiv chir chos, sâu đêx thiêz ciz yuôx zêx uô huv li ploz tsênhr. Đros cxiv uô qơư uô xênhz yar, tix lâus Dựng tsênhv muk ndis shuôk têx tsêr mêir thiêz ntâu qơư têx tsưr ziv uô, thiêz muôz zuk têx yuôx zêx chox muk muôs piêr pâuz trâu ntâu qơư. Jux juk, tsơưr lươngv yuôx zêx zos tix lâus chuôz zis uô tưz tâu khav tênhv, uô tâu bâuv chak mak muôs tas bâuv co. Đros gri muôs txix 85.000-120.000 đêiv iz cir yuôx zêx kruôr. Đuô li tix lâus qơư uô yênhx shông tsênhv ntiêr nzir 6 txos 8 lênhx côngz nhân lox tôngv đêx yuôx zêx, ciz yuôx zêx, paz muôx tâu hâux lưv uô trâu lox tôngv nhoz tiv phaz. Nhiv no chor chuôz zis hâur jok, hâur xar thiêz ntâu nênhs uô lax luôv, ntâu chuôz zis nhoz têx qơưk txơưr đuô cux nriêr tuôx tix lâus tsêr chiê zuôr yuôx zêx kruôr.

Nhạc cắt

Muôx nzir pênhr, Dựng tror yưv pênhr uô vax tsêr cxuô zav, zuôr nzir têx chuôz zênhx uô yuôx zêx yiêz, kriz đar qơư uô xênhz yar. Iz shông, Dựng chuôz zis uô tâu 5 tấn yuôx zêx kruôr. Cux khov muôx pênhr Dựng tưz chos nzir 2 ha txir hơưk, zus 5 tuk tưv sha mê nhuôs, 14 tuk yil, thôngx cxix muôz trâu 4 chuôz zis tsênhv txov nhêv hâur jok đros tu zus lơưr tsưr ziv siz phêiz. Đhâu co paz trâu ntâu ziv chuôz zis hâur jok hla đhâu cêr pluôs.

Zơưv Xưv Xênhv Vax, phưv chủ tịch UBND xar Bản Liền puz pâuz: Dựng Xênhv Vax li tsưr ziv chos thiêz uô yuôx zêx zos iz hâur têx tsưr ziv uô paz muôx tâu chêx cur kinh têr siêz sâuv thax tsav xar. Tix lâus Dựng tsik so uô ntêx hlo, cxaz chuôz trâu têx huôx tôngv, phongz yaox jêx jok thiêz xar tso tơưv. Chiê cxơưz cxiz chor chuôz zis hâur xar sir jos huôv tsar tsoz yuôx zêx gra siêz luz nênhx, Ntu zuôr txos cấp ủy chính quyền tiv phaz tưz muôx tsênhv chêi paz trâu pêx xênhv lok pênhr, zuz nôngz, kỹ thuật thiêz chuôz zênhx; thôngx cxix zok nriêr qơư muôs têx hax huv uô tâu ntơưv tiv phaz.

Car xar, car uô, txix iz chuôz zis pluôs, tix lâus Dựng Xênhv Vax chuôz zis tưz sir jos yênhx ziv chuôz zis bluô nux hâur xar.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no zos Đaix TNVN sik côngv đros tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz têz qơưk uô./.

(Lik Thox cxêik nhênhv)