Heir nênhs La Ha ntênhs hội Pang a

Thâuv têx câuk njuôs iêz qir tuôx, pax lâus qir uô chok pax tơưk jov jơưk pêv têx trôngz, tsôngv box La Ha nhoz jok Tạy, xã Pi Toong, huyện Mường la, tỉnh Sơn La ho tsưr tsix ntênhs hội "Pang a" chiê thor ntux paz trâu tsôngv box uô tâu kôngz lôngk jông, tsi muôx moz tsi muôx gênhs, sơưr đơưk nox nhoz luôs nxi, iz chas ntơư uô tsâus txos têx tsưr car đêx car ar, pox côngz zơưv côngz, têx lênhx muôx côngz por hưv tsôngv box. Lênhx sơưr tsưr tsix zos txir nênhz muôx suôz bê to hâur thax tsav qơư. Trơưk li tsôngv box tsưr ziv xar, lênhx txir nênhz zos lênhx paz xa thiêz txuôk tsôngv px têx luk heik trâu chor car đêx car ar, car têz car qơư, pox côngz zơưv côngz, têx lênhx tâu nưk uô nênhz seiz, jông moz zuôr tâu lênhk nhav uô nhuôv puôs thiêz tâu hu tuôx. Lò Văn Phánh, iz lênhx txir nênhz nhoz jok Nà Tạy, xã Pi Tong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La heik:

"Ntênhs hội Pang a muôx thâuv nzor nzor lok taz sik tsi tiêk shông tưs cux uô li ntơư, têx shông uô thiêz sâu tâu kôngz lôngk ntâu, trơưk tsưr ziv thiêx tsưr tsix uô xưz. Tsưr tsix Pang a zos chiê thor hmôngr jông, thor cov sơưr đơưk hâur jok tsi muôx moz gênhs, lênhx tưs cux nox nhoz luôs nxi. Cur tsưr tsix Pang a zos chiê trâu têx tuz nhuôs tuôx seiz, uô si lov jêv".

Bax trâu uô ntênhs heik co, lênhx tsưr uô ntênhs zuôr tuô 2 tuk buô, iz tuk chiê txi ntênhs, iz tuk chiê hu pos zơưs. Lênhx txir nênhz li têx mê nhuôv puôs tâu hu tuôx mak lơưr bax gra têx li: Keiz, ok, chơưr, txir ntông......chiê thor tâu hmôngr jông, paz cxơưz gra lơưr luz nênhx, sơưr đơưk nhoz khax kha tsi muôx moz gênhs hâur têx shông đhâu. Ntênhs hội khênhr tâu tsưr tsix ntơưv qar plas hâur lênhx txir nênhz tsêr. Ntơưv no, tsôngv box cxok iz tuk shôngz, iz tuk tsơưz, iz tuk kuôr njuôk lok zos caz tsiz thiêz đei têx nôngk, pax, caz uz no..... zos lơưr muôz shôngz hiêz. Bax tâu cxix têx li heik no, lênhx txir nênhz qir txi hu pos zơưs, têx đaz car đêx car ar, car têz car qơư.....lok đros nox đros hâuk, đros por hưv trâu lênhx txir nênhz thiêz tsôngv lax px sơưr đơưk hâur jok uô tâu nox tâu hnar, tsi muôx moz gênhs, tu tsiêx cxu lok pur guôx, uô kôngz lôngk sâu tâu nju.

Thâuv lênhx txir nênhz txi tas, tuk txir nênhz no têx mê nhuôv puôs qir muôz têx keiz, chơưr, shaz ntơưr tso trâu sâuv trôngx chiê nưk txi hu têx tsưr car đêx car ar, pox côngz zơưv côngz....lok đros nox thiêz paz por hưv trâu têx nhuôs no tsi muôx moz gênhs, uô tâu nox tâu hâuk, tu tsiêx cxu trơưk têk, tuz nhuôs hloz đhiê rênhk, tsi muôx moz......Đhâu thâuv uô tas li no, lênhx seiz nênhz zuôr muôz têx grêix mor, chơưr....heik sâuv pheiz trâu chor nhuôs, iz lênhx iz tuk ndêx puôz keiz, iz kro mor blâuv gra muk tsêr.

Txi tas, lênhx txir nênhz đros tsôngv box hâur jok nox hâuk, heik cưr cxiêx, đhiê shir phaz lus iz ndis tuk shôngz đros thiêz têx suôz gâux, jax đhiê pax vuôs lov jêv ntưk, heik lok sâuv luz nênhx xênhz huôx, cêr uô nox uô hâuk. Txix ntênhs hội no, ntâu lênhx tuz nxeik hluôk nhoz têx jêx jok pêv tox đrav har sik thôngx siêz, siz pâuz thiêz tưz muôx kênh lênhx yênhx txix gơưv. Zơưv Quàng Văn Chung nhoz jok Nà Tạy, xã Pi Tong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La heik pâuz:

"Ntênhs hội Pang a no zos tiêk tsi tâu txi tas têx pos zơưs.....têx mak tsôngv box sơưr đơưk tsi tâu heik cưr cxiêx, đhiê lov jêv. Txix têx ntênhs hội, chor tuz nxeik hluôk têx jêx jok tâu siz pâuz, sik thôngx siêz cxiv tsa luz nênhx yiêz, viv li muôx ntâu nzir cưr tix nênhx tsa thiêz cux muôx kênh lênhx hluôk lơưr siz pâuz, uô gâux uô đrâul, yênhx txix gơưv txix ntênhs hội pang a no".

Côngv thôngx hêir nênhs La Ha nhoz Sơn la thâuv tưs tưz  tuôr tsês jông ntênhs hội "Pang a" iz tiêv đhâu tiêv thiêz seiz co zos zuk vax huôv, hâux lưv tsuv tâu por hưv tsês chiê. Ntênhs hội cux zos six hơưv chiê tsôngv box sơưr đơưk hâur jok tuôx siz njiz siz chuôs, sik heik kriê tsưr ziv huôv tsar uô nox, muôx cêr sik thôngx siêz thiêz siz chos cxiv jêx jok truôx njês, muôx luz nênhx tsâu sor./.

(Lường Hạnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Ntênhk hu plis thiêz tik bê trâu mê nhuôv

          Trơưk li pêz Hmôngz chax chês, huôv tsar cêr uô nênhx đhâu ntâu tiêv lok, thâuv xênhz zus tâu mê nhuôv pur 3 têis cik, niêv txir tsuv hu plis thiêz tik bê trâu tus mê nhuôv ntơư, cov tus mê nhuôv co njux plis muôx bê lok đros chuôz zis huôv tsar cêr uô nênhx nhoz.

           “Iz lênhx mê nhuôv thâuv xênhz zus tâu, tus mê nhuôv co njux plis tsik tâu muôx tsưr, thâuv tik bê tas trâu, njux plis thiêx lok đros tus mê nhuôv co. Zos mê nhuôv tsik muôx njux plis, tus mê nhuôv co zuôr trâus muôx moz gênhk, tsik yuô khênhr hloz”.

          Thâuv hu plis thiêz tik bê, niêv txir tsuv bax iz gơưv kêiz chox lok hu plis, zos muôx buô cux tuô iz tus mê nhuôv buô đros thiêx txâuk nox. Thâuv hu plis trâu tus mê nhuôv co, tsuv tâu hu 2 jiês, jiês 1 zos hu thâuv gơưv kêiz tsik tâu tuô; jiês 2 zos hu thâuv hâu gơưv kêiz siêr thiêz tsuv muôx iz luz kê đros, đros trâu iz tus shaz. Nzơưs x Thox, nhoz qơư tsês chuôz zênhx tỉnh Điện Biên hêik pâuz:

           “Pêz Hmôngz xav tiêk: njux plis cux li mê nhuôv zâu, lox sik nhiêv kê; chênhr zos li hêik ntơư, tsuv muôx kêiz, muôx kê chiê hu njux plis lok tsêr đros tus mê nhuôv ntơư”.

           Đhâu hu plis, tik bê tas, uô tâu tiêr jâuz mor grêix siêr, hu têx cưr tix nênhx tsa đros nox pluôk mor hu plis tik bê, sik đros phôngv côngz jông trâu tus mê nhuôv co cov tsik muôx moz gênhk. Thiêz thâuv, tus niêv xênhz zus mê nhuôv ntơư tsik tâu pur hli, cưr tix nênhx tsa cxênhz jê muôx hâux lưv muk lok đhâu, cux tsik tâu kaz hnaz, trâu khâu lok hâur tsêr; lar hêik zos chor pox niêv tsênhv taz tov xênhz tuz ci hâur chêr, tsuv tâu chêir, zos tsik chêir, zuôr tiêv tus niêv tsênhv nhoz đruôz hli ntơư mik, tus niêv co zuôr tsik muôx mik trâu mê nhuôv nox. Nzơưs x Thox, nhoz qơư tsês chuôz zênhx tỉnh Điện Biên hêik pâuz nzir:

           “Chor pox niêv tsênhv taz tov xênhz tuz ci hâur chêr, zos tuôx muk trâu chuôz zis tsênhv taz tov nhoz đruôz hli, têx jiês cux zuôr uô trâu tus niêv nhoz đruôz hli ntơư tsik muôx mik trâu mê nhuôv nox. Chênhr zos li hêik ntơư, thiêx tâu chêir thâuv tus niêv tsênhv nhoz đruôz hli”

          Zos xênhz zus mê nhuôv ndax trâu tsiêz 30, hâur 3 hnuz xênhz zus tâu mê nhuôv hâur shôngk shông yiêz, zos muôx kruô tuôx uô si, sêiz shuôk cưr tix nênhx tsa txos hâur chuôz zis; tus kruô ntơư tsuv tâu uô niêv txir  puôs; uô li ntơư, tus mê nhuôv co thiêx khênhr hloz tsik muôx moz gênhk thiêz njiz ntâu cêr vav mênhx hâur luz nênhx. Nzơưs x Thox, nhoz qơư tsês chuôz zênhx tỉnh Điện Biên hêik pâuz nzir:

           “Niêv txir puôs tsuv zos chor chuôz zis muôx luz nênhx jông, khưr tâu nox tâu hnar; tus mê nhuôv co thiêx zuôr muôx cêr vav mênhx đros chuôz zis”.

          Thâuv tưz uô niêv txir puôs mê nhuôv, tsuv muôz niêv txir puôs sêiz tsiv grê thiêz thâuv txos trâu  têx hnuz tsiêz, tsuv muk paz niêv txir puôs uô cxuô zav hâux lưv iz zav li zuk chuôz zis hâur tsêr. Nzơưs x Thox, nhoz tỉnh Điện Biên hêik pâuz:

           “Hnuz xiêz 1 tsiêz, tus mê nhuôv puôs ntơư tsuv tuô iz gơưv kêiz gra muk puz trâu niêv txir puôs. Taz sik nhiv no cux zos uô tsơưs,  2-3 shông mak li uô iz jiês, tsik nhoz li đrav ntêx”./.

                                                      (Tsu cxêik nhênhv-VOV4)