Gia Lai: Hlơưr đrox, tâux, blôngx ntông, kruôr tsuv tsưv ziv chiê phax tar cuz tox cuz jôngr

Côngv thôngx jos Đôch 1, xã Ia Kreng, huyện Chư Pah jênhv coar lik, por vêv zuôr xar 700 hecta jôngr ntông cxôngx Ban coar lik jôngr phax phưv Ia Ly. Têx hnuz kaz hlik hli 3, yar ntux cuz sor ntêr uô têx har jôngr nhoz no muôx ntâu đrox, tâux kruôr zôngx ziv uô cuz jôngr. Chiê chuv tôngv phax tar cuz tox cuz jôngr, jos Đôch 1 tưz yênhx lix têx tuêv coar lik, yênhx lix ntâu qơư seiz car, qênhz yuôx por vêv jôngr yênhx hnuz yênhx hmo. Tiv zix, taz viv muôx tsưr ziv hlơưr uô ntêx têx đrox, tâux kruôr ntơưv têx thax tsav njuôs xav zôngx ziv muôx cuz jôngr. Zơưv Rơ Chăm Ho, jos Đôch 1, xã Ia Kreng, huyện Chư Pah, zos iz hâur têx ziv chuôz zis tâu choz coaz lik, por vêv jôngr puz pâuz:

          “Tâu pheiz côngz mak pêz yênhx tix 4 tuêv muk qênhz yuôx hâur yênhx hnuz, sir jos cxaz chuôz por vêv jôngr, zos muôx cuz mak ciêr chênhr sik côngv đros têx lưx lươngv li dân quân xã, công an viên, ciêr chênhr muk tuô hluôr tơưs”

          Ban coar lik jôngr phax phưv Ia Ly tsênhv coar lik 12 cxênhz 500 hecta ntâu jôngr. Ciês cxôngx hâur cheix ntux kruôr, taz viv tưz pheiz côngz cán bộ, nhân viên yax six muk qênhz yuôx, seiz car thax tsav, chuv tôngv cxiv tsa tsưr ziv 4 ntơưv qơư, thôngx cxix yênhx lix têx tuêv phax tar cuz tox cuz jôngr đros lưx lươngv muôx yênhx puôk lênhx nênhs. Taz viv cux krêz uô têx tsưr ziv li chuv tôngv hlơưr uô ntêx têx đrox, tâux kruôr, uô têx cêr cêv kuôk hluôr tơưs cuz txuôk hâur têx mênhv chêx jôngr njuôs xav trâus cuz siêz.

          Zơưv Phạm Thành Phước, Tsar Ban coar lik jôngr phax phưv Ia Ly, huyện Chư Pah, Gia Lai puz pâuz, txơưv phênhv ntâu jôngr taz viv coar lik nhoz ntâu thax tsav, taz sik taz viv tưz krêz uô têx tsưr ziv zuôr trâus chiê tir tar cuz tox cuz jôngr. Hâur co muôx iz phênhv pox nhuôs li đas jos paz taz viv luôx thiêz chuv tôngv hlơưr têx đrox, tâux kruôr uô ntêx chiê phax tar cuz jôngr:

          “Cheix ntux kruôr nhoz Tây Nguyên mak lok six cuz sor, njuôs xav trâus cuz tox cuz jôngr lok six siêz, viv li taz viv yênhx tix Ban chỉ huiz phax tar cuz tox cuz jôngr. Tso tơưv tsưr ziv, cir ntơưr đros tas nro côngv thôngx, têx ziv chuôz zis nhoz jê jôngr thiêz têx tsưr tsix nhoz sâuv thax tsav têx xã muôx jôngr pheiz côngz têx tuêv seiz car zos thâuv muôx cuz mak tsuv ciêr chênhr pov trâu lênhx tưs, thiêz uô têx tsưr ziv li chas chiê uô jông côngz xưv phax tuô cuz tox cuz jôngr”./.

(Hoàng Qui- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Faz tsưr ziv tưs chiê nênhs lox tôngv heir nênhs tsơưs zok nriêr tâu hâux lưv uô đhâu muôx moz Covid-19

Đhâu fâuv moz jiês tiv 3, phênhv ntâu zos moz huôv xênhz ntơưv tỉnh Hải Dương, txos nhiv no phênhv ntâu pêz têz qơưk tưz phax tir thêir tâu moz Covid-19. Taz sik, sâuv ntiêx têz moz cux tsênhv huôv xênhz txơưr txar phiv liv thiêz uô ruôr hiêv ntâu txos sđ luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz, lar heik zos uô tuôr thênhv tsik zos tsơưs txos lox tôngv têx hâux lưv uô. Ntâu lênhx hluôk trâul pôngz hâux lưv uô đhâu moz Covid-19, phênhv sâu txo grêk tsơưs. Muôx kênh lênhx zos nênhs lox tôngv chênhr, hâur ntu no njiz phiv liv tưz tsuv uô nênhx nhoz khov trâu chuôz zis. Co cux zos ntâu lênhx hluôk heir nênhs tsơưs, thax tsav tox siêz li têx njiz trâul muôx tsênhz hâur six hơưv jê lok no.

Trâul tsi muôx hâux lưv uô, ntâu lênhx hluôk tưz tror lok tsêr, qir đuô têk huôv tsar uô nox. Nhoz cxuô jêx jok tsôngv box heir nênhs tsơưs tox siêz faz Bắc, Tây Nguyên, ntâu suôv qơư tsôngv box tsênhv huôv tsar chos, tu têx yuôx đrox njuôz li: Sâm Ngọc Linh, ciêv fix, txir suôz câur, txir hơưk lok sik tsêz chos uô blêx, poz cưk, kok ntông.... thiêz hluôk nênhs heir nênhs tsơưs trâul tsi muôx hâux lưv uô tror lok tsêr, khênhr tror lok đros chuôz zis khưr uô liêx têz xưz.

Taz sik, tsi zos lênhx hluôk tưs cux hmôngr jông li ntơư. Iz zav li Lý Già Sư, nhoz jok Choản Thèn, xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Lý Già Sư heik pâuz, Sư  nhiv kruôr pheiz chuôz, 2 niêv txir uô cê muk uô jos, têx liêx têz tsi muôx lênhx tưs uô viv li tưz muôz trâu luôs lưv tus uô, nhiv no muôx moz Covid-19, tsi muôx hâux lưv uô, Sư 2 niêv txir tror lok tsi muôx iz zav đaz tsi hlo. 2, 3 luz hlik no nox hâuk puôr lênhx khov txos niêv thiêz txir lơưr paz max:

“Thâuv tsi tâu muôx moz Covid-19, cur muk uô hâux lưv saz tov Trung Quốc, muk Trung Quốc cux uô liêx têz iz zav li ntơưv zuk têz qơưk xưz, cur tâu lơưr ntiêr chos tsơưz, taz sik thâuv muôx moz mak cur tror lok tsêr lơưv. Nhiv no saz Trung Quốc lơưr tsi ntiêr, cur xar thor muk uô hâux lưv trâu lưv thax tsav qơư txơưr đuô taz sik cur zos nênhs tox siêz, tsi yuô pâuz ntâuz ntơưr, tsi muôx txux chi tsưr ziv uô nuv viv li cux lax thor hâux lưv uô”.

Tỉnh Lào Cai muôx 64% ntâu zos tsôngv box heir nênhs tsơưs. Moz Covid-19 tưz uô ruôr hiêv lox txos tsôngv box sđ luz nênhx nox nhoz. Trơưk li zơưv Nguyễn Đức bình, Tsar Phongx Lox tôngv-Xaz pênhz-XH huyện Bát Xát, chiê cxơưz cxiz tsôngv px truôx siêz uô nox uô hnar đhâu moz Covid-19, huyện tưz muôx ntâu jiês chuôs njiz px, piêr kriê têx hâux lưv uô:

“Niêx shông, pêz tsi so uô têx jiês chuôs njiz, piêr kriê hâux lưv uô trâu nênhs lox tôngv hâur thax tsav cxuô xã. Ciês iz zav shông 2020 nhiv kruôr đhâu, txơưv moz Covid-19 uô hiêv txos, taz sik đhâu suôx câuv moz Covid, pêz cux tưz chuôs njiz px 8 jiês li heik sâuv chiê piêr kriê têx nuv uô trâu nênhs lox tôngv. Nhiv no chor nênhs lox tôngv co, đhâu thâuv Trung Quốc muôx moz Covid, lơưr tưz tror lok, tsi muôx hâux lưv uô, pêz tưz kriê cov muk uô hâux lưv trâu Quảng Ninh cux lok six jông thiêz”.

Uô lơưr tsênhv chei kriê txux chi tsưr ziv uô nuv trâu nênhs lox tôngv ntu no cux zos buôk ti đơưk têx cuz nxor paz max tsôngv box heir nênhs tsơưs zok nriêr hâux lưv uô đhâu muôx moz Covid. Txix thâuv nhiv kruôr muôx moz Covid-19 huôv xênhz (kaz shông 2019) txos nhiv no, tas nro tỉnh Lào Cai tưz kriê txux chi tsưr ziv uô hâux lưv trâu 4 cxênhz ntâu lênhx zos  nênhs lox tôngv heir nênhs tsơưs. Xav hur si txix shông 2016 txos hli 3 hâur shôngk shông 2021, tỉnh Lào Cai kriê txux chi tsưr ziv uô nuv trâu zuôr xar 47 cxênhz lênhx nênhs zos heir nênhs tsơưs. Têx heir nênhs muôx lox tôngv cơưv txux chi uô nuv phênhv ntâu zos Hmôngz, Tày, Cho, Dáy, Nùng...., zơưv Đinh Văn Thơ, Phưv Giám đốc Sở Lox tôngv-xaz pênhz-XH tỉnh Lào Cai heik pâuz:

“Hâur luz six hơưv choz kriê têx txux chi ntơưv têx tsêr cơưv, ntơưv chor qơư kriê tsưr ziv uô nuv tsuv choz kriê jông têx chei, cui tinhv lok sâuv uô hâux lưv chiê pêz tsôngv px buôk ti, sưv jux juk, hlôngr yiêz siêz xar, tsưr ziv uô hâux lưv. Nênhs lox tôngv zos thor so ntâu hnuz mak zuôr uô tsi jông txos têx doanh nghiệp li hâux lưv....”.

Luôs hâux kriê txux chi tsưr ziv uô nuv reik đros zok nriêr hâux lưv uô trâu nênhs lox tôngv tưz paz jông trâu huôv tsar kinh tế, XH tỉnh Lào Cai. Txix têx li heik co, lar heik zos hâur ntu đhâu moz Covid-19, tưz paz txo grêk tsơưs chor nênhs tsi muôx hâux lưv uô, tsar ndê phênhv sâu tâu, txo grêk cêr yeiz pluôs, truôx tuk thax tsav qơư nhoz./.

(Hoàng Thái VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)