Lâm Đồng uô jông luôs hâux lưv “Sik pheiz kênh tso yar jông siêz, chơưv paz lênhx nênhs moz”

Tưz 8 shông đhâu lok no, iz ciêz 2 jiês, niêv lâuk K’Lanh nhoz jok 5, xã Đạ Long, huyện Đam Rông ho muk trâu tsêr kho moz Đa khoa tỉnh Lâm Đồng chiê hlôngr nyar. Niêv lâuk tưz ndo tsi tsênhz shor zôngv tas pêk tsơưs tsêr kho moz têx nyar lơưv. Niêv K’Lanh heik pâuz, cur trâus moz trâuv hnhar, tâu uô nênhx nhoz đros sđ li no zos khov ntâu têx lênhx nênhs têx nyar tso chơưv paz.

“Cur uô tsâus txos ntâu lênhx nênhs tưz tso nyar jông siêz. Puz trâu nênhs moz li cur  chiê muôx nyar liv trâuv hâur niêx ciêz”.

Cux xưk li heik tas ntơư, tix lâus Nguyễn Văn Tài nhoz phường 4, TP Đà Lạt, trâus muôx moz, liv trâuv ntơưv tsêr kho moz Đa khoa tỉnh Lâm Đồng 6 shông no heik: Thâuv ntêx têx nyar muôx tsi txâuk viv li ntâu lênhx nênhs moz tsuv tok iz txos 2 hnuz thiêx tâu liv, nhiv no tsêr kho moz muôx txâuk nyar lơưv viv li nênhs moz tsi trâus cxơưx.

“Cur uô tsâus lok six ntâu têx lênhx nênhs siêz jông, chor nênhs tso nyar tưz tso zuk têx tênhr nyar chiê pêz têx lênhx nênhs moz tâu uô nênhx nhoz đros sđ li hnuz no”.

Đros thiêz thôngx yax “Tso iz tênhr nyar-Zos tsês iz luz nênhx jông trâu luôs”, ntâu lênhx nênhs moz tưz tâu kho thiêz chơưv paz zênhx max txix têx lênhx nênhs siêz jông. Tix lâus Hoàng Hữu Huy nhoz xã Xuân Trường, TP Đà Lạt tưz 15 jiês tso nyar jông siêz heik pâuz, iz shông tso nyar 2 jiês thiêz tsênhv cxaz chuôz Câu lạc bộ tso nyar chiê paz ntâu lênhx nênhs moz thâuv lơưr zuôr trâul txos nyar:

“Cur pov tso nyar tsi uô hiêv li chas txos zuk đas jos. Iz chas ntơư, zuk têx tênhr nyar zuôr paz tâu ntâu lênhx nênhs moz txơưr đuô. Cur vav chiê siêz tiêk, đhâu phôngz yaox tso nyar jông siêz, ntâu lênhx hluôk nênhs cux li tsôngv box zuôr sir jos đros tso nyar jông siêz”.

Thâuv ntêx, iz shông tỉnh Lâm Đồng tsuôk vênhv tôngv tso tâu nhos 5 cxênhz taz viv nyar, mak txos shông 2018 chor nyar tưz ndê muôx 16 cxênhz taz viv. Hâur co muôx 11 cxênhz ntâu taz viv nyar tâu zôngv chơưv kho moz zênhx max ntơưv qơư. Yuôr đuô li tỉnh Lâm Đồng xa lok trâu Viện cxaz nyar T.Ư. Trơưk li zơưv Đỗ Hoàng Tuấn-Chủ tịch Hội chữ thập đỏ tỉnh Lâm Đồng, phôngz yaox tso nyar jông siêz hâur tỉnh huôv tsar uô tâu jông, tsar ndê hur si têx nyar tso thiêz nyar jông. Xav kror đruôz đraz iz shông tas nro tỉnh vênhv tôngv  50 jiês tso nyar jông siêz. Hur si cxuô lênhx tsôngv px sđ tưz pâuz tâu tso nyar chơưv paz lênhx nênhs zos iz hâux lưv uô jông.

“Phôngz yaox tso nyar jông siêz tsi tiêk uô nhoz Tp Đà Lạt, mak pêz tưz tsưr tsix uô têx nuv co nhoz cxuô huyện li: Lâm Hà, Đơn Dương, Di Linh, Bảo Lộc. Phôngz yaox tso nyar jông siêz tưz nthuôr uô đar txos trâu cxuô thax tsav tox siêz đêz đrôngs, thax tsav tsôngv box heir nênhs tsơưs”.

Đros thiêz têx nuv uô jông li heik sâuv, phôngz yaox tso nyar jông siêz hâur thax tsav tỉnh Lâm Đồng tưz nthuôr uô đar  txos trâu ntâu thax tsav qơư, hu zâuv tâu ntâu tuk chôngz lênhx tsôngv px đros tso yar jông siêz. Khov li ntơư, têx nyar lênhk txeil tâu phưx vưv hâux lưv chơưv paz lênhx nênhs, kho moz trâu chor nênhs trâul moz hnhar zuôr trâul txos nyar tsi so tsar ndê. Zơưv Lê Lâm-Viện phưv Viện cxaz nyar T.Ư khav tinhv, qênhx shênhx muôx tsi txâuk nyar ntơưv tỉnh Lâm Đồng nhiv no tưz tsi pov muôx lơưv. Têx jiês tso nyar jông siêz tâu tsưr tsix ntơưv têx huyện, TP tưz hu zâuv yênhx cxênhz lênhx nênhs đas cir cxaz chuôz.

“Lar heik đuô zos têx lênhx nênhs cxaz chuôz tso nyar thiêz tso nyar heik  txos ntơưv lâm Đồng ziv hnuz tsar ndê chôngz lênhx. Tiv zix, qênhx shênhx muôx tsi  txâuk nyar hâur tỉnh tưz txo grêk tsơưs lok six ntâu, tsi chiê muôx tsi txâuk nyar chơưv kho lênhx nênhs moz hâur six hơưv tsiêz thiêz cheix so sor”.

Phôngz yaox tso nyar jông siêz ntơưv Lâm Đồng cux tsênhv jux juk nthuôr uô đêz đar, hu zâuv nzir ntâu lênhx nênhs sik thôngx siêz, iz tsưr ziv, hâux lưv uô viv đas jos côngv thôngx. Lơưr tsênhv uô têx nuv muôx liv sik côngv têk, siz thôngx siêz “Sik pheiz kênh tso nyar jông siêz, chơưv paz têx lênhx nênhs moz cov tror muôx txâuk đas jos, uô luz nênhx yar ntux đris đros côngv thôngx sđ”./.

                          (Tuấn Anh TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsưr ziv 4 uô trơưk thâuv sir zôngv yuôx por vêv đrox tsuôk (số 3)

          (Hlôngr suôz)

Mộc Châu zos tỉnh Sơn La li iz hâur têx ar têz chos ntâu  poz cưk  đros zuôr xar 16 cxênhz hecta, sâu tâu 67 cxênhz ntâu tênhr iz shông¸ hâur co muôx 2 cxênhz ntâu hecta poz cưk chos zuor car vâuv uô jâuz trâu nhux tso cuô mis nox. Nhiv kruôr đhâu, sâuv thax tsav huyện pov muôx caz uô hiêv poz cưk. Chiê chuv tôngv phax tuô caz thiêz txu grês qênhx shênhx cik đêz đar, huyện Mộc Châu chox kriê têx xã, thị trấn heik cán bộ cxiz kôngz muk qênhz yuôx têx mênhv chêx chos poz cưk, pov nzor chiê heik kriê pox nhuôs tsưr ziv phax tar cxôngx zôngv iz hâur têx zav yuôx tuô caz hmoz. Chiz coaz chuyên môn cux heik pox nhuôs nôngx mênhx tsuv yax six muk seiz liêx têz chiê pov caz hmoz uô hiêv thiêz tâu cán bộ cxiz kôngz heik kriê tsưr ziv tuô caz. Pos Nguyễn Thị Hường, Phưv giám đốc Tsênhv qơư kỹ thuật kôngz nuv huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La heik:

          “Pox nhuôs nôngx mênhx tsuv yax six muk seiz liêx têz, pov nzor tiv zix zos ntu poz cưk hlar 3-5 blôngx, phax tuô caz ntu caz tsênhv zâu chêx cuk thiêx li siêz. Tsênhv qơư kỹ thuật kôngz nuv tưz muôx ntâuz ntơưr heik têx xã, heik kriê tsôngv box nôngx mênhx tsưr ziv pov, phax tuô zav caz no. Viv no zos caz uô hiêv poz cưk yiêz, huôv tsar sei, uô hiêv poz cưk sei đuô pir đros têx caz txơưr”.

Nhạc cắt

Tsưr ziv sir zôngv yuôx por vêv đrox tsuôk huv đros

          (Hlôngr suôz)

          Chiê paz pox nhuôs zôngv yuôx por vêv đrox tsuôk zos đrêiv tsưr ziv kriê, pox nhuôs tsuv uô trơưk têx faz tsưr ziv li đrav kaz:

          - Muôz yuôx por vêv đrox tsuôk đo shơư đros têx zav txơưr thiêx muôx chêx cuk siêz li: lân shơư têx ba mát, lân shơư cúc, têx ba mát shơư cúc....

          - Tsuôk muôz yuôx tuô caz hmoz đo shơư yuôx phax moz, yuôx tuô caz hmoz đros yuôx tuô đrox, yuôx tuô đrox đros qir zuôv.

          - Tsi muôz yuôx phax tuô caz hmoz đo shơư qir zuôv blôngx lok sik tsơưr paz cxơưz huôv tsar.

          - Tsi đo shơư yuôx phax tuô caz vi sinh đros yuôx tuô caz hmoz muôx kháng sinh...

          - Tsi đo yuôx tuô caz hmoz, phax moz đros têx yuôx li Coc 85, Coper B, Boocdo....Viv yuôx no muôx ntâu kiềm, hok yuôx tuô caz hmoz mak ho muôx ntâu Acid. Thâuv đo shơư uô cê mak txu gris txux zôngv.

          Chiê pâuz tsênhz mênhx đuô thiêz pox nhuôs tsuv siv đo uô ntêx cxôngx tsưr ziv zôngv mê njik yuôx đo đros zav yuôx txơưr hâur iz luz teik, zôngv pas đo, tsi zôngv chuôz zênhx zos hlâu chiê tso yuôx. Đhâu 3-5 phênhz, zos njiê pov hâur kaz teik muôx hmôngr lok sik pov hmôngr ntaz sâuv đêx, nqo pa, uô buôs mak tsi cxoz đo chor yuôx co uô cê chiê tsuôk trâu tsoz chos./.

(Bích Thủy-Txâur Vax cxeik nhênhv)