Sir jos txo grêk tsơưs chor chuôz zis pluôs

muôx nênhs tâu sơưv tsênhv chêi têz qơưs

Bôv Lox tôngv, Xaz pênhz thiêz Xar hôiv hêik pâuz, chuôz zis muôx nênhs zos nênhs tâu sơưv tsênhv chêi, nênhs muôx côngz tsav muôx 1,27% tas nro chor ziv chuôz zis pluôs hâur têz qơưk, hâur co tsêx trung ntâu ntơưv têx tỉnh Nghệ An thiêz Quảng Bình đros muôx 1 cxênhz ntâu ziv chuôz zis. Lơưr co zos chor tỉnh Hà Tĩnh, Bình Định, Thanh Hóa, Yên Bái, Quảng Ngãi, Phú Thọ, Quảng Nam, Sơn La muôx txix 500 txos zuôr xar muôx 1 cxênhz ziv chuôz zis. Lơưr pos Đỗ Thị Hồng Hà-Phưv Cục trưởng Cục nênhs muôx côngz (Bôv Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz Xar hôiv), cui tênhv phênhv nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz trâu têz qơưk tưz ndê jux juk, nhiv no tưz cxiv kho đuô tsar ndê 1.515.000 đêiv iz hli. Phênhv sâu yênhx hli đros thiêz nênhs muôx côngz mak tưz hla đhâu chuôz zis pluôs. Taz sik, chôngz lênhx nênhs xaz pênhz tsik yuôr đas jos uô lox tôngv, muôx moz gênhs, trâus phiv liv txix tsơưr tưx hóa học…viv li tsênhv hla tsik tâu đhâu cêr pluôs. Pos Đỗ Thị Hồng Hà puz pâuz:

“Txos hnuz 1/7/2019, pêz tưz tror cxiv kho đuô phênhv nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz, li co tưz đhâu 13 jiês kho đuô phênhv nhiêx paz trâu nênhs muôx côngz têz qơưk, taz sik paz iz jiês mak cux tsênhv tsik tâu cxiv kho đuô. No cux zos vênhv thix cxuô lênhx cử tri, têiv plor Côx hôiv nhênhz chơưv kho đuô cov nênhs muôx côngz tâu sơưv li phênhv paz yênhx hli. Đros co, ntâu chuôz zis nênhs muôx côngz cux phiv liv lok tsêr nhoz, tas nro hur si têz qơưss- xar hôiv sik côngv têk đros paz”.

Ntâu ziv chênhv cux hêik, hâux lưv sir jos uô tsưr ziv txo grêk cêr pluôs txos shông 2020 tưz hêik tsênhz lok têx luôs hâux lưv uô tsik tâu truôx. Hâux lưv paz “muôz puz khôngz” uô trâu chuôz zis pluôs tsik xar muk đhâu cêr pluôs, tok khov trâu têz qơưk têx nhiêx txiêx muôz paz. Chiê chor chuôz zis nênhs muôx côngz hla đhâu cêr pluôs sêi, lơưr zơưv Vũ Lê Thành Anh, Phưv giám đốc Sở Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz Xar hôiv tỉnh Yên Bái, iz chas têz qơưk têx tsênhv chêi paz cxiv uô tsêr nhoz, y têr, zoz zux, hâux lưv uô…mak tsuv sir jos uô phongz yaox “tas nro têz qơưk sir jos paz trâu nênhs pluôs”, “Ndo pâux txiêx njis”, hêik têx tsưr tsix, tiz nênhs sik đros côngv têk uô chiê muôx nzir nhiêx txiêx paz, gra siêz luz nênhx trâu chor nênhs muôx côngz. Thôngx cxix, choz zok trâu tsưr tsix Đảng, đoanx thêv, tiv phaz paz ciês trâu yênhx chuôz zix pluôs muôx nênhs zos nênhs muôx côngz têz qơưs. Đros co, hênhr kruôk, khơưk kruôk ndar six hơưv trâu chor tiz nênhs, ziv chuôz zis sir jos huôv tsar cêr uô nox hla đhâu cêr pluôs…zơưv Vũ Lê Thành Anh hêik:

“Pêz uô uô cêr chor tsaz yênhx muôx pênhr chiê paz trâu chor chuôz zis pluôs muôx nênhs tâu sơưv tsênhv chêi, nênhs muôx côngz. Pêz cux hêik Bôv Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz Xar hôiv sêiz shuôk, tso tơưv iz cxiê tsênhv chêi paz trâu chor chuôz zis muôx nênhs muôx côngz. Tsênhv tsênhz zos txêik pênhr paz chuooz zênhx huôv tsar cêr uô nox,  paz cơưv hâux lưv uô, muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk, tiv zix zos ntơưv têx tỉnh phiv liv lok kinh tế”.

Zơưv Lê Tấn Dũng, Thứ trưởng Bôv Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz Xar hôiv khav tênhv, txix nhiv no txos tas shông 2020, tas nro têz qơưk sir jos cov tsik yuôr chuôz zis pluôs muôx nênhs muôx côngz. Lơưr co, tsuv muôx tsưr ziv huv đros chiê paz, khưx phưx trâu yênhx tiv phaz, chuôz cxaz uô cov truôx tsênhv chêi txo grêk cêr pluôs; hur si côngv thôngx sik đros paz chor chuôz zis nênhs muôx côngz têz qơưs muôx luz nênhx txov nhêv; phênhz tsênhz mênhx cxuô lênhx nênhs chiê muôx tâu têx tsênhv chêi paz huv đros, paz trâu lơưr sir jos cov hla đhâu cêr pluôs:

“Pêz sir jos paz trâu chor nênhs muôx côngz huôv tsar cêr uô nox cov muôx luz nênhx tsar ndê thiêz paz trâu lơưr pênhr, txo grêk tsơưs muôz paz khôngz, txar jav tâu têx nhiêx txiêx têz qơưs muôz paz. Taz sik, zos chor nênhs tsik yuôr đas jos huôv tsar cêr uô nox mak pêz muôx têx tsênhv chêi paz. Uô li chak cov jông thiêz huv đros. Nênhs muôx côngz trâu têz qơưk thiêz chor nênhs cxênhz jê mak uô chak cov lơưr muôx tâu hâux lưv uô, muôx vax tsêr nhoz, tâu cơưv ntâuz cơưv ntơưr, tiv zix zos kriz huôv tsar cêr uô nox”.

Uô li chak chiê hâur 1 shông zuôr txos no, 16 cxênhz ziv chuôz zis muôx nênhs muôx côngz têz qơưs hla tâu đhâu cêr pluôs? No zos tas nro cxiv luôs chính trị li txơưx jênhv, tiv zix zos tiv phaz tsuv phuôx huiz tâu pưk txux chiê nênhs muôx côngz hla tâu đhâu cêr pluôs, muôx luz nênhx tsâu sor./.

(Kim Thanh-Lik Thox cxêik nhênhv)

Chei têz qơưk têx cui tinhv chêix tsar yêz

Nus: Têx trâus txưr chêix tsar yêz mul lok tâus cêr  muôx têx trâus txưr li chas?

Têz: Chei cheix tsar yêz mul lok tâus cêr li Grê 8 cui tinhv têx trâus txưr li đrav kaz:

1. Uô ruôr hiêv, puôk tsuôx têx cêr, qox, qơư tsav fuôx gox, tênhz tơưk, ndêx, fiêx, tsov iêr cêr, qơư trâu đêx ntưk, têx côngz trênhx uz no..... sâuv têx cêr yêz mul lok.

2. Khơưz, yâu uô tsi jông têx cêr tsi trơưk chei; muôz têx chuôz zênhx uz no lox, ntêr tso trâu sâuv cêr tsi trơưk chei; muôz têx tuk tsi njê por sâuv cêr, nquôr hâur cêr têx tsơưr, trox uô bluô cêr; muôz têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs por hâur cêr; krêz cêr, khơưz cêr muk trâu têx cêr lox tsi trơưk chei; nav cêr lok sik sir zôngv tsi trơưk chei têx ar cêr, ntus cêr ar truôx tuk; chiv chir muôz têx hâu vor têx cưx đês đơưx, krêz, hlê, njêik yêv muk tso trâu lưv kror qơư tsi trơưk chei lok sik uô tsi trơưk li cui tinhv côngz trênhx cêr ar.

3. Sir zôngv cêr, têx ntus cêr uô lưv zav hâux lưv tsi trơưk chei.

4. Muôz têx yêz, yêz meir khênhr zôngv cheix mul lok tsi taz por truôx tuk kỹ thuật thiêz por hưv tênhx qơư cheix mul lok sâuv cêr ar.

          5. Hlôngr, kho têx yêz iz kro mê njik chiê tax yêz truôx tuk kỹ thuật thâuv cheix muk qênhz yuôx shuôs.

6. Siz tưr cheix yêz, cxơưz sik tưr cheix yêz, tsưr tsix siz tưr cheix yêz tsi trơưk chei, tsar yêz muk đaz muk tuôs tâus cêr.

7. Tsar yêz mul lok tâus cêr mak hâur đros chêr muôx tsơưr zax zênhz.

8. Tsar yêz lox, yêz meir...mul lok tâus cêr mak hâur nyar lok sik pa muôx cồn.

Tsar yêz meir, yêz muôx meir mak hâur nyar muôx cồn ntaua đuô 50miligam hâur 100 mili lir nyar lok sik 0,25 miligam hâur iz lir pa.

9. Tsar yêz tsi muôx ntâuz ntơưr tso chei tsar yêz trơưk cui tinhv.

Tsar yêz meir mul lok tâus cêr sâuv cêr ar tsi muôx txâuk têx ntâuz ntơưr tso chei tsar.

10. Choz yêz, yêz meir trâu lênhx nênhs tsi txâuk đas jos, hnuz nhôngs chiê tsar mul lok tâus cêr sâuv cêr ar.

11. Tsar yêz muk chênhr tsi trơưk cui tinhv, txênhz cêr, huôk luôs lưv tuk ntêx tsi trơưk chei, tsar muk đaz muk tuôs.

12. Nhêv tsưz yêz, tso yêz đror lox tsi so; nhêv tsưz yêz đror txix 10 six tsâuk ntux tax txos 5 six sơưr nzor, sir zôngv tênhz tơưs pov cêr tsov đêz thâuv muk hâur têx ciêz đrôngs thiêz thax tsav muôx chôngz tsôngv box nhoz, yưx têx yêz tâu vax huôv tso chei muk uô hâux lưv trơưk li chei no cui tinhv.

13. Đhok, sir zôngv tsưz yêz, tênhz yêz tsi trơưk li lênhx nênhs tsiv uô cui tinhv đros thiêz têx yêz; sir zôngv chuôz zênhx uz no uô tsi truôx tuk zoz thôngz, txiv ngaz côngz côngv.

14. Uô lax luôv, zuôr muôs têx yêz lox txix yêz lox thâuv muôx tsi txâuk têx  uz no uô lax luôv zuôr muôs trơưk cui tinhv.

15. Tso têk khiêr gâuv đhâu thâuv uô yêz yar trâus luôs lưv tuk, tsi paz, tsi shuôs.

16. Thâuv muôx yêz mak cxoz txưv tsi chơưv paz lênhx nênhs trâul ntos yêz, trâus moz trâus saz.

(Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)