Hâux lưv xơưk pax ntâuz paz pox niêv nênhs Cho jos Nà Chắn muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx

Nền nhạc Dao....

Nhoz jos Nà Chắn, ntâu lênhx pox niêv nênhs Cho cxôngx thâuv tsênhv zâu tưz tâu têx pos, têx niêv kriê mênhx cxưx li hâux lưv xơưk pax ntâuz chax chês. Chor pox niêv vir ndâuk xơưk pax ntâuz chax chês jos Nà Chắn tâu yênhx lix cxôngx shông 2012, txos nhiv no tưz muôx 17 lênhx hội viên. Cxôngx têx đeiv ntâuz chax chês, đros zuk li siêz gruôs thiêz txơưx xơưk, têx pox niêv nênhs Cho nhoz no tưz uô tâu têx xiv huv ntâuz txêix pax jông txơưr. Co zos pox niêv nênhs Cho li têx chêr tsôngs yo muôx ntâu zav pax jông txơưr tsik siz thôngx; têx đeiv plâuz ndông, hnaz, têx đeiv fuôv puô trôngx, chuôz zênhx uô chiv nhênhv....Niêv lâuk Bàn Thị Xuân, lênhx nênhs hâur paz lênhx nênhs xơưk pax ntâuz puz pâuz cxaz:

          “Chiê uô tâu xiv huv jông mak tsuv tsưv ziv xeir têx ntâuz jông, chox muk tsâus grax thiêz xơưk pax ntâuz sâuv co. Têx chêr tsôngs yo chax chês thiêz ntâu xiv huv chiv nhênhv li fuôv, hnaz...tsuv tsưv ziv uô. Viv puôr lênhx zos lơưr chiv chir xơưk, viv li têx xiv huv uô tâu thâuv tưs cux tax tsơưr lươngv, huv đros nênhs sir zôngv li siêz thiêz taz por lêx ntêr”.

          Niêv lâuk Bàn Thị Bích, mênhx cxưx Cho cxaz chuôz paz xơưk pax ntâuz chax chês cxôngx thâuv yênhx lix txos nhiv no puz pâuz: Cxôngx têx xiv huv zuk uô tâu, luz hli tưs cur thiêz têx pox niêv hâur xã tưz muôx phênhv sâu ngaz tul cxôngx 500 cxênhz txos 3 tsov 500 cxênhz đeiv ndê muk:

          “Uô ntêx thâuv cxaz chuôz paz têx lênhx nênhs xơưk pax ntâuz chuôz zis li phênhv sâu tsuôk tos njôngr txos kôngz lôngk. Thâuv cxaz chuôz xơưk pax ntâuz muôx cxaz phênhv sâu luz nênhx hlôngr yiêz, txơưx xơưk pax ntâuz, uô tâu ntâu xiv huv txơưr thiêz”.

          Nhiv no, iz chas mênhx cxưx li têx chêr tsôngs yo chax chês, têx hội viên hâur tuêv xơưk pax ntâuz Nà Chắn tsênhv uô têx xiv huv txơưr li: xơưk uô têx flâuz ndông, pav, xơưk hnaz tso điện thoại...đros têx xiv huv pax ntâuz uô chiv nhênhv txơưr. Têx xiv huv co puôr lênhx zos chiv chir xơưk, tâu pox pox niêv heik kriê sâuv têx trang mạng xã hội li facebook, zalo viv li têx xiv huv uô tâu ziv hnuz ziv tâu ntâu lênhx nênhs pâuz txos, tâu niêv ciêz, tsôngv kruô ndis shuôk ju lix sâu zuôr, chox lok phênhv sâu chiê paz pox niêv tror huôv tsar hâux lưv chax chês. Niêv lâuk Triệu Thị Nhím, tsưr qơư muôs pax ntâuz Nà Chắn puz pâuz:

          “Pêz yênhx lix paz lênhx nênhs xơưk pax ntâuz Nà Chắn chiê tuôr tsês hâux lưv uô chax chês thiêz mênhx cxưx li vênhx huôv jông, chuôz cxaz phênhv sâu trâu pox niêv. Xiv huv uô tâu tâu tsôngv kruô ju lix nhiêv txos. Shông no tiv trâus moz Covid-19 uô zênhr shar viv li cux njiz phêv liv. Pêz xar njôngr chính quyênx tiv phaz tsov cưv paz txưv chiê pêz tror tuôr truôx huôx tôngv”.

          Zơưv Hoàng Tòn Sao, Chủ tịch UB xã Hoa Thám puz pâuz: Paz pox niêv xơưk pax ntâuz jos Nà Chắn li huôx tôngv tưz paz ntâu pox niêv muôx cxaz phênhv sâu thiêz coaz tsôngv đuô zos paz pox nhuôs muôz siêz txơưx jênhv tuôr tsês hâux lưv uô chax chês. Viv li xã tưz thiêz tsênhv tror tsov cưv, paz lơưr tso siêz uô hâux lưv xơưk pax ntâuz no:

          “Xã tưz sik côngv đros iz cxiê tsênhv qơư chox pox niêv muk heik kriê xiv huv nhoz ntâu qơư. Đrâuv co UB xã cux paz max, cxiv tsa tsưr ziv huôx tôngv trâu lơưr thiêz têx xiv huv tsuv muôs ntơưv tưs. Thiêz dự án CFP huôv tsar nông hội tỉnh Cao Bằng tưz krêz tơưv têx lớp kriê hâux lưv uô, paz pênhr chiê lơưr tror huôv tsar hâux lưv uô chax chês. Đhâu co, xiv huv uô tâu tâu ntâu qơư pâuz txos, pox nhuôs muôx cxaz phênhv sâu”.

          Nền...

          Cxôngx chor pox niêv li têx tsưr ziv uô pax ntâuz txêix pax jông jav nhoz Nà Chắn, xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, cux chênhr zos tuôr tsês têx pax ntâuz co cov muôx đros đrêiv hâur hêir nênhs co li luz nênhx tsik chiê pôngz plox thiêz paz tâu trâu chor pox niêv vir ndâuk co muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx hâur ntu sâu kôngz lôngk tas./.

(Chẻo Thu-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Sơn La sir jos sêiz car têx luôs hâux lưv zuôr, muôs, sir zôngv, phâuk por tsês yuôx por vêv đrox tsuôs

Lơưr Sở Kôngz nuv-huôv tsar jêx jok, tox siêz tỉnh Sơn La, xav kror đruôz đraz iz shông, tas nro tỉnh sir zôngv xar muôx 500 tấn yuôx por vêv đrox tsuôs thiêz 300 tấn qir zuôv cxuô zav, hâur co, yuôx tuô đrox tsav muôx 72%. Đros chor yuôx sir zôngv bâuv li co, chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas muôx nhos 15-20 tấn; lar hêik zos chor hưx trox ntông trâu yuôx por vêv đrox tsuôs tsav muôx 50-60%. Zơưv Nguyễn Thành Công, Giám đốc Sở Kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok, tox siêz tỉnh Sơn La hêik, hâur luôs hâux lưv uô kôngz nuv ngaz tuk chiê phưx vưv trâu lênhx nênhs sir zôngv hâur têz qơưk thiêz muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk, tỉnh Sơn La li uô kôngz nuv cux muôx  yưv ntâu kror phiv liv. Sir zôngv qir zuôv, yuôx por vêv đrox tsuôs nhiv no tsênhv zos iz kror phiv liv lox trâu tỉnh li têx hax huv, tsơưr lươngv hax huv kôngz nuv.

Uô lơưr luôs hâux lưv sêiz car, sâu tsês, phâuk por tsês chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas ntu 2018-2020, xav txos tas shông 2019, tas nro tỉnh muôx 2.292 kror qơư trâu tsês têx vuôz tsuôz kiêk nênhs ntơưv tas nro thax tsav 80 xar; muôz phâuk por tsês muôx 27.000 cir têx hnaz hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs lơưr cui tênhv, tax tâu zoz qơưx sir zôngv xar muôx 25% thax tsav uô kôngz nuv. Hnuz 8/1/2020, UBND tỉnh Sơn La tror tso tơưv số 06/KH-UBND lok uô lơưr tsưr ziv sêiz car, sâu, hlơưr phâuk por tsês chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs sâuv thax tsav tỉnh shông 2020, đros co zos muôz muôx 6,6 tiv đêiv nhiêx txiêx chiê uô nzir 1.000 qơư trâu, paz hlơưr phâuk por tsês 20.000 cir hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas; tsưr tsix kruôz kriê trâu xar muôx 5.000 lênhx nênhs lok sir zôngv, sâu tsês chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs cov ngaz tuk, muôx chêx cur.

Đros co, Sơn La kriz uô lơưr cui tênhv sêiz car, sir zôngv, sâu tsês chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs tso trâu hâur chêi jêx jok ntơưv têx xar muôx qơư trâu, chiê yax kriê, hêik pêx xênhv sir zôngv yuôx por vêv đrox tsuôs cov huv đros li tsưr ziv tso tơưv, tiv zix zos thax tsav jê hâur đêx. Kror no mak tâu pêx xênhv uô jông trơưk, tiv zix zos chor xar jêx jok yiêz nhoz tỉnh, hâur co tsuv hêik txos chor thax tsav uô kôngz nuv ngaz tuk lơưr ploz tsênhr VietGAP, GloboGAP xưk li txir thênhx caz Phù Yên, txir lưv tsiz zâu Sông Mã, txir mo môngk Yên Châu, yuôx zêx Shan tuyết Mộc Châu, jâuz ngaz tuk Mộc Châu, yuôx zêx Ô Long Mộc Châu.

Nhạc cắt

Tiz nênhs, taz viv sir zôngv yuôx por vêv đrox tsuôs li txơưx jênhv

Lơưr kruôz kriê, nênhs sir zôngv yuôx por vêv đrox tsuôs muôx txơưx jênhv bax têx trik yuô, cxuô zav chiê por vêv thâuv zuk uô lox tôngv; đhâu thâuv tor yuôx, tsuôs yuôx por vêv đrox tsuôs tas tsuv sâu, khơưk têx hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas co tso trâu ntơưv têx qơư sâu lok tsês chiê.

Nênhs sâu, khơưk chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas tsuv muôx txơưx jênhv uô lơưr têx tsưr ziv ngaz tuk lox tôngv thâuv sâu tsês chor hnaz, hưx yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas; cir hux thôngx thiêz tâu thêv nhiêx côngz lơưr hux thôngx lok sik sik thav đros nênhs sir zôngv lox tôngv hâur hâux lưv sâu, khơưk chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas co.

Doanh nghiệp yưv pênhr trâu uô tsoz chos kôngz, jôngr nuv muôx sir zôngv nzir chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas mak muôx txơưx jênhv tsưr tsix sâu, khơưk têx hnaz, hưx trâu yuôx co thâuv sir zôngv tas sâuv thax tsav doanh nghiệp sêiz car; cir hux thôngx choz zok chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas đros taz viv muôx ntơưr tso chêi xưv lik têx vuôz tsuôz phiv liv chiê lơưr xưv lik.

Taz viv sêiz car têx qơưk trâu mak sâu ciês, lok sik cir hux thôngx lok sik huiz tôngv tsưr tsix, tiz nênhs đros sâu chor yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas txix têx qơư trâu zâu muk trâu qơư trâu lox thiêz chor hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs thâuv sir zôngv tas tâu por trâu cxiê qơư sâuv thax tsav sêiz car; cir hux thôngx đros têx taz viv muôx txơưx jênhv chiê thâux xa, xưv lik têx hnaz, hưx trâu yuôx por vêv đrox tsuôs đhâu sir zôngv tas…/.

(Bích Thủy BT-Lik Thox cxêik nhênhv)