Chor bôv đôiv lâul Sơn La li siêz xar txis jiês ntâuk tros châuz ntơưv Vị Xuyên

Nthuôr sêiz chor đuô cxêik chor nênhs đros ntâuk tros châuz thâuv ntêx, siêz xar txos iz ntu ntâuk tros châuz phiv liv ntơưv thax tsav ntus đriv Vị Xuyên (Hà Giang) ho tror muôx đros thiêz đại tá Trần Phi Hùng, zos kuz phưv Chi huy trưởng Bôv Chỉ huy quân sự tỉnh Sơn La. Muôx 10 shông tsav txênhz ntâuk tros châuz ntơưv thax tsav qơư no, đros uô ntâu kror hâux lưv li đại đội trưởng thôngz mông, tiểu đoàn trưởng, trưởng ban tác chiến sư đoàn 314 Vị Xuyên, Trung đoàn trưởng trung đoàn 754, zơưv puz pâuz: Côngz xưv njuok xav uô ntêx qênhx shênhx, côngz xưv bax trâu yênhx jiês ntâuk tâu uô lok six jông. Ntâu jiês chor chỉ huy mặt trận tuôx chox kriê ciês tsênhz mênhx trâu sơưr đơưk. Viv li mak pêz cux tsik cxơưx txos kror hâux lưv hnuz 17/2/1979, Trung Quốc sơưr tơưv txê nhz ntâuk nhoz thax tsav chor tỉnh  ntus đriv faz Bắc; thiêz hnuz 28/4/1984, Trung Quốc ho tror ntâuk tuôx trâu ntus đriv Việt Nam, tsêx trung ntâuk trâu thax tsav ntus đriv Vị Xuyên-Hà Tuyên (nhiv no zos Hà Giang). Chor cán bộ, chiến sỹ li sir jos ntâuk tros châuz por vêv têz qơưk hax zav tâu gra siêz đuô. Đại tá Trần Phi Hùng tror thav txos jiês ntâuk tros châuz hnuz 19/10/1986:

“Thâuv co zos 12 six tar su. Pêz nhiv kruôr nox su tas mak hnor fov đror chuôs tsi pâuz tiêk tros châuz tưz ntâuk tuôx lơưv. Tror châuz chor fov lox tưz tuô tuôx trâu cxiê qơư. Thiêz tros châuz tưz zôngv Trung đoàn ntâuk trâu tiểu đoàn 8, Trung đoàn 3. Sư đoàn tưz muôz fov lox tuô tuôx trâu thax tsav qơư tiểu đoàn 8. Tuô tuôx li co uô trâu tros châuz tuôs lok six chôngz”.

Cux li đại tá Trần Phi Hùng, thượng tá Phạm Xuân Trường, qênhx đại đội trưởng Trung đoàn 754 Sơn La cxaz chuôz ntâuk tros châuz ntơưv thax tsav Vị Xuyên txix 1985-1989, zos kuz trưởng ban dân quân, Bôv chỉ huy quân sự tỉnh Sơn La, cux ndo njôngr txos bôv đôiv têx sir jos ntâuk tror châuz por vêv ntus đriv têz qơưk co. Đhâu ciês uô tiêr jênhv vưv cxiv tsa qơư tir thêir, cxiv tsa tsưr ziv ntâuk tros châuz ntơưv iz cxiê kror qơư trâus tros chauz txênhz tâu, taz viv tâu Quân khu 2 choz jênhv vưv, ntâuk txênhz 4 kror qơư muôx tros châuz nhoz. Đhâu thâuv nriêr pâuz tsênhz, 5 six sơưr nzor hnuz 5/7/1985, trung đoàn piz ntâuk, đại đội 6/dB8 tsưr tsix ntâuk tros châuz ntơưv 4 qơư. Đhâu 45 phênhz tsav txênhz, taz viv tưz ntâuk tâu zênhx.

“Lok ntâuk tros châuz mak đas jos hluôk hênhr. Sơưr đơưk lok sĩ sir jos. Zos li hloz Hôx luk hêik, têz qơưk trâus txênhz mak kror co zuôr uô muôx yưv iz kror sir jos lox. Sơưr đơưk sir jos ntâuk tros châuz, hêik tiêk ntâuk no mak tas nro soưr đơưk sơưr tơưv txênhz tas hur si”.

Thax tsav ntâuk tros châuz Vị Xuyên thâuv ntêx, tưz tsik zos sir jos ntâuk tir thêir tros châuz, mak bôv đôiv pêz tsênhv muôx siêz jông thiêz. Kror co muôx yưv thâuv bôv đôiv ntâuk zênhx tros châuz khiêr muk mak pêz tsik tuô fov châuv lơưv, kriz cêr trâu tros châuz khiêr muk trâu lơưr têz qơưk. Đại tá Trần Phi Hùng puz pâuz nzir:

“Txos thâuv hmo ntux mak tros châuz tuôx thiêx lơưr chor nênhs trâus tuôs lok six ntâu, pêz tsik tuô fov lơưv, chiê lơưr khiêr muk trâu lơưr têz qơưk. Thiêz li co pêz cux uô iz kror hâux lưv siêz jông lơưv”.

Por vêv ntus đriv faz Bắc, txix shông 1979 txos 1989, yênhx cxênhz lênhx nênhs nhoz Sơn La tưz sơưr cêr muk por vêv têz qơưk. Lơưr zos chor cán bộ tsênhv uô côngz xưv ntơưv têx cơ quan, taz viv, chiến sỹ lưx lươngv vũ trang, shux xênhz hâur têx tsêr cơưv ntơưr, zos hluôk nênhs nhoz têx xar, jêx jok. Tsik xav txos hnuz nhôngs, mênhx cxưx, tsik nyêi txov nhêv, phiv liv, lơưr tsuôk pâuz sir jos chiê ntâuk châuv tros châuz. Chôngz lênhx nênhs li lơưr tưz trâus tuôs viv tiêx tuk trâu têz qơưk.

Ntu tiêx tuk, đại tá Trần Phi Hùng, Thượng tá Phạm Xuân Trường thiêz chor lính Vị Xuyên thâuv ntêx cux tsênhv phuôx huiz zos bôv đôiv lâul Hôx sâuv cxuô kror: cơưv ntơưr, côngz xưv, lox tôngv xênhz yar, huôv tsar kinh têr, kruôz kriê têx tuz nhuôs. Ntâu kror hâux lưv siêz jông cux tsênhv tâu chor nênhs thâuv ntu co sik paz chiê hêik tơưv cêr siz hluz nhoz chor nêhs tưz muôx ntu njiz trâus ntâu kror phiv liv, cêr chiêx tuôs hâur li nênhx li co./.

(Thủy-Long-Lik Thox cxêik nhênhv)

Shux xênhz ntâu lênhx uô niêv uô txir tsi chiê têx nhuôs cxax yuôx vắc xin tưz uô trâu chôngz lênhx mê nhuôv trâus

moz kruô piêk

Ntơưv TP HCM, têx lênhx cxax yuôx vắc xin phax tar moz ntơưv côngv thôngx tsi ntâu, zos iz hâur têx qir tiv uô têx tsêr kho moz mê nhuôv zâu thâuv tưs cux muôx chôngz lênhx nênhs trâul moz kruô piêk. Ciês ntơưv khoa kho têx moz txơưx siz cik-sâur nyar, Tsêr kho moz nhuôv zâu 1 TP HCM nhiv no muôx zuôr xar 20 lênhx nhuôs trâus moz kruô piêk tsênhv tuôx nhoz chơưv kho moz, hâur co muôx ntâu lênhx nhuôv trâus moz hnhar, tưz nzênh uô moz njưk, moz trơưk plaz.....

Lênhx nhuôv Nguyễn Phát Đạt, 2 shông ntâu, iz chêr uô cuz uô no lox 3 hnuz, txơưv tơưv têx luz poz hlưr đêx, nhuôv Đạt niêv chox tuôx trâu tsêr kho moz nhuôv zâu 1 tưz tâu 2 hnuz. Niêv lâuk Trần Tú Linh, lênhx nhuôv Đạt niêv heik: Txix thâuv tuk nhuôv muôx 4 hlik txos nhiv no, niêv lâuk tưz tsi chox tuk nhuôs muk cxax yuôx phax tar, nyei tsav chox muk cxax lok, lênhx nhuôs ho trâus moz ntâu đuô. Chênhr viv li niêv lâuk nhoz tsêr tu tuk nhuôv, iz chas ntơư tsơưs chiê mê nhuôv buôk ti, nhoz jê đros têx lênhx nênhs zuk tsi  pâuz chiê  cov tsi trâus cik tâu moz, taz sik nhuôv Đạt cux trâus moz:

“Txix thâuv 4 luz hlik txos nhiv no tsi cxax yuôx phax tar moz. Viv lênhx nhuôs tsi muôx moz hênhr viv li tsi chox muk cxax yuôx, đhâu ntơư chox tror kaz muk cxax taz sik tas yuôx lơưv, txos nhiv no cux tsi tâu cxax hlo. 2 côngz yuôx cxax phax tar moz kruô piêk mak tsi tâu cxax. Nhoz hâur tsêr mak cux tu thiêz muôz trâu mê nhuôv nox cxix cxuô têx jâuz mor, tsi tâu muk cơưv, niêv nhoz tsêr seiz jor. Iz, 2 hnuz uô ntêx ntơư, pov tuk nhuôv iz chêr cuz hênhr thiêx chox tuôx tsêr kho moz”.

Trơưk li bác sĩ Trương Hữu Khanh, Tsar khoa kho têx moz txơưx siz cik-Sâur nyar tsêr kho moz nhuôv zâu 1 TP HCM: Kror têx lênhx uô niêv uô txir tsi chox têx nhuôs muk cxax yuôx phax tar moz, uô hiêv ntâu txos têx lênhx nhuôs cxax yuôx phax tir thêir moz, lok sik mê nhuôv tsênhv moz plaz điê hâu cux tsi chox muk cxax yuôx vắc xin, tsi pâuz tsênhz zav yuôx vắc xin tưs jông, zav yuôx vắc xin tưs muôx jos thiêz tsi uô hiêv li chas đhâu cxax tas. Hâur six hơưv Tsiêz têz qơưk nhiv kruôr đhâu, chor nhuôs trâul moz kruô piêk tuôx nhoz kho moz ntơưv khoa cux txix 15-20 lênhx iz hnuz, li ntơư cux zos lok six chôngz lênhx trâus moz kruô piêk hâur côngv thôngx thiêz hâux lưv yax kriê, cxax yuôx phax tar moz cux tsi tâu ntâu lênhx nênhs uô lơưr. Thâuv tưz trâus moz, mak lok six lax chơưv kho viv chiê nưk nhoz nưk iz kro, muôx kênh lênhx nhuôv tsênhv muôx têx moz txơưr đuô thiêz viv li chơưv kho njiz trâus ntâu phiv liv đuô.

Yuôx vắc xin phax tar moz kruô piêk mal jông thiêz truôx tuk, tâu tsiv uô txix Nhật Bản têx chuôz zênhx jông lok. Zos cxax tâu tsơưs tsơưs 2 côngz thiêz cxax trơưk đreiv li cui tinhv mak têx nhuôs zuôr tsi trâus moz kruô piêk. Lar heik, têx nhuôs cxax côngz yuôx phax tar moz kruô piêk tsuv uô lơưr cxax thâuv mê nhuôv muôx 9 hlik, thiêz côngz tiv 2 cux kuôk bâuv li co luz hlik mal cxax, tsi cxoz chiê txos thâuv mê nhuôv tưz muôx iz shông thiêx  cxax côngz tiv iz, thiêz tok six hơưv, hnuz nhôngs bâuv li co mav cxax côngz tiv 2, ntơư zuôr zos six hơưv jông chiê trâu caz moz kruô piêk huôv moz. Lok sâuv cxax yuôx vắc xin, bác sĩ Khanh heik:

“Muôx 2  qơư muôx têx yax kriê tâu trâu sđ, iz chas y tế dưv phax, iz zos tsêr cơưv ntơưr, 2 zos tsêr kho moz. Taz sik, hâux lưv cxax yuôx vắc xin  no tsuv muôx y tế dưv phax thiêz têx lênhx chơưv kho moz sik đros siz paz”.

Nhiv no moz kruô piêk hâur thax tsav TP HCM tsênhv huôv xênhz phiv liv, txix hâur shôngk shông 2019 txos nhiv no tưz sâu jênhv muôx 978 lênhx trâus moz kruô piêk. Nhiv no moz kruô piêk tưz huôv xênhz nhoz 100% quận, huyện. Hâur hur si têx lênhx trâus moz kruô piêk muôx txos 95% zos tsi tâu cxax yuôx vắc xin phax tar moz kruô piêk. Trơưk li têx lênhx nênhs nhênhz chơưv y tế dưv phax heik, moz kruô piêk tsênhv ziv hnuz ziv  muôx chôngz lênhx nênhs moz, iz cxiê thax tsav qơư txơưr đuô hâur thiêz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk cux muôx chôngz nênhs trâul moz kruô piêk. Chiê phax tar moz, tsôngv box sđ tsuv cxax yuôx vắc xin phax tar; tsơưs nhoz jê đros têx lênhx trâus  moz lok sâuv cêr uô pa. Têx lênhx trâus moz lok sâv cêr uô pa đros trâu moz muôs liêz, lok sik moz tơưv têx luz poz hlưr đêx, uô cuz uô no, lar heik zos têx pox niêv xênhz tuz ci hâur chêr thiêz chor nênhs tsi tâu cxax yuôx phax tar moz kruô piêk mak tsuv nhoz hâur tsêr thiêz tsơưs buôk ti, nhoz jê đros luôs lưv tuk txơưr đuô./.

(VOVHCM-Riê Lâux cxeik, nhênhv)