Jax thưr 7, hnuz 20/5/2017

Heir nênhs Mảng Lai Châu li phôngz cxưx nox yôngz cok

      Heir nênhs Mảng khênhr xeir têx hnuz nox yôngz cok trâu thâuv sơưr đơưk tưz sâu têx kôngz tas. Hnuz nox yôngz tsuv zos hnuz nhôngs jông, txix thâuv hli 10 zênhz lix (lok zos luz 10 hli, hli ntux) shông uô ntêx txos trâu thâuv hli 3 zênhz lix shông tov kaz. Txox hnuz nox yôngz, tos tuz gra tuôx trâu tos nxêik tsêr têx đêx chơưr, keiz buô, nhiêx txiêx li: Nhiêx đơưz 20 đeiv, 200 cir puô, keiz txix 9-11 tuk, chơưr xơưs iz huz, cxur blâuv 20 cir thiêz ntâu đax ntâuz...... Zov chênhr đuô hur si hâur têx zav li heik sâuv mak tos tuz gra tuôx trâu tos nxêik tsêr zos 2 poz grêix nak cxênhz, lok sik nak har jôngr tưz kra kruôr, đros thiêz muôx nhos 30 tuk nak cxênhz tror zar sâuv. Iz poz zuôr tâu muôz iz txox xor liêz, iz txox xor đuz lok khi uô cê trâu. Hâur ntơư txox xor liêz zos tuk tuz, txox xor đuz zos tul nxêik. Uô ntêx thâuv zuôr nox hâuk, chor nênhs tuôx tov tos tuz tsêr co tuôx zos: Mêx jênhs, đrâul vâur thiêz têx lênhx hlôngr njêx muôs trâu tos tuz, tuôx pê tul nxêik pos zơưs, niêv txir chiê uô tsâus txos lơưr tưz xênhz zus tâu iz lênhx nxêik hloz tiêr nênhx, tsiv txiêx, jông uô nhaz, đhâu ntơư txix tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk tuôx đros nox yôngz cok cêr seiz pov, njiê njôngr, tos tuz ho tror pê têx cưr tix nênhx tsa cxênhz jê chiê uô tsâus, thor chox tuk nhaz lok mul trâu pox zơưv tsêr. Zơưv Chìn Me Lang, iz lênhx tsôngv box nhoz hâur jok Nậm Ô, xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn heik pâuz nzir:

      "Zar hnuz kêix zuôr nox yôngz ntơư, tos tuz gra cxix cxuô têx đêx chơưr, nhiêx đơưz,, cxur... co tuôx trâu tos nxêik tsêr. Hmo ntơư tos nxêik zuôr tuô iz tuk lâu keiz tiêv tos tuz, đhâu co seiz tơư keiz, zos jông mak hnuz tov kaz zuôr tso chox nhaz muk tos pox zơưv tsêr".

       Đhâu thâuv nox tas tov tos nxêik tsêr, uô ntêx thâuv zuôr chox nhaz lok mul, têx lênhx hlôngr njêx muôs tos nxêik zuôr zok nriêr cxuô faz tsưr ziv muôz têk so kaz lâux câuz plênhr mêx jênhs thiêz đoanx tuôx tok nhaz ntơư têx flu, tor đêx thiêz muôz ar gok plênhr trâu lơưr. Nênhs Mảng lơưr xar tiêk, thâuv zuôr chox nhaz muk đhâu niêv thiêz txir tsêr lok trâu tos pox zơưv mak tsuv ntâuk chiv, chiê zơưv sâuz thiêx tsi pov, tsi qênhv gơưv tuz nxêik ntơư cêr siz zuôr. Viv li, ziv plênhr tâu ntâu trâu têx ar gok, kaz lâux câuz trâu têx lênhx tuôx tok nhaz mak ziv jông . Hâur zar hnuz kêix hnuz nox yôngz tiv 3, lênhx niêv pos thiêz chor fâux, niêv têik hluôk zuôr đros 3 lênhx txir nênhx thiêz 2 lênhx pox niêv mul tok chor nênhs tok nhaz tov tos cêr chiê tror tsưr tsix nox yôngz ntơưv zuk tsêr. Têx huv muôz fix chuôv trâu lênhx nxêik heir nênhs Mảng muk uô nhaz zos: Iz luz tơưz êr chiê trâu têx tsôngk trik yo, ntâuz xor, côngz đros trâu triêv, txuôk, hlâu, lâux câuz zos têx chuôz zênhx niêv thiêz txir muôz fix chuôv trâu tuk nxêik, đros tsưr ziv thiêz siêz xar, cov tuk nxêik muk uô luz nênhx tov ntêx truôx njês, pâuz uô nox uô hnar thiêz muôx luz nênhx tsâu sor.  Iz chas ntơư, niêv thiêz txir tsênhv muôz iz gơưv keiz chiê trâu tuk nxêik gra muk zus uô nôngz. Lênhx nhaz têx huv niêv têik thiêz zơưv txir muôz no zuôr tâu 5 lênhx nênhs tuôx tok nhaz tov tos cêr ntơư paz gra lok trâu pox zơưv tsêr.

       Paz nênhs tok nhaz thâuv lok txos đrâul vâur tsêr  zuôr pheiz uô 2 paz, ndê ntêir, txir nênhx nưk mul nưk, pox niêv nưk mul nưk. Ntơưv tơư ntêir zuôr ndê muk hâur tuk vâur tsêr, muôx lênhx nênhs hâur tsêr tuôx hu zâuv hâuk 2 coz chơưr chiê uô tsâus txos têx lênhx tưz mul paz tok nhaz thiêz tuôx đros nox yôngz. Thâuv muk txos hâur tsêr, tuk nhaz zuôr tâu lênhx niêv pos tuôr têk muk trâu hâur txax, txos six nox, tuk nhaz cux lok đros uô jâuz uô mor, trâu mor. Lar heik, muôx iz kro txơưr tsi thôngx li luôs lưv heir nênhs thâuv nox yôngz zos, txos six hơưv nox mor, gơưv tuz nhaz ntơư chiv chir nưk uô nưk nox, tsi đros sơưr đơưk nox, viv tsôngv box lơưr xar tiêk, tsuôk lo iz kro mê njik kruô têx jâuz mor xưz, mak tov no têx nhuôs xênhz zus tâu lok lax tu hloz, uô nox tsi trơưl têk. tsôngv cưr tix nênhx tsa tuôx đros nox yôngz, cux seiz luz nênhx txov nhêv lok sik muôx, lơưr gra iz zav huv đaz tsi tuôx puz trâu gơưv tuz nhaz yiêz co hâur hnuz nox yôngz. Phênhv ntâu têx xiv huv no zos têx zav mak lơưr chiv chir uô tâu, thiêz đhâu ntơư hu zâuv sơưr đơưk sik đros nox hâuk, phôngv côngz hmôngr trâu txưs tuz nhaz no. Đhâu nox hâuk tas, sơưr đơưk sik đros heik cưr cxiêx siz lưr, đros thiêz siêz vav xar njôngr cov 2 tos sik đros tso por tsês têx cêr tsi jông siêz, heik kriê trâu têx tuz nxêik cêr uô nox, siz phôngv côngz hmôngr ....... Thâuv heik xâuk têx suôz cưr cxiêx, cux zos six hơưv tưz uô tiêr tas têx chei nox yôngz cok. Niêv lâuk Lý Mỳ Gia, nhoz xã  Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn heik:

       "Heir nênhs Mảng cêr nox yôngz cok nưk muôx ntâu kror jông. Cur lok six shir phaz viv zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông tsênhv tuôr tâu tsês".

        Heir nênhs Mảng phôngz cxưx nox yôngz cok đrav ntêx mak tsưr tsix hâur 4 hnuz 4 hmo ntơưv tos tuz thiêz tos nxêik tsêr. Taz sik nhiv no cux hlôngr yiêz ntâu, tsi nox hâuk ntâu li thâuv ntêx, tsôngv box tsuôk nox hâur 2 hnuz 2 hmo xưz. Trơưk li heik pâuz, tsôngv box heir nênhs Mảng nhoz xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu cêr nox yôngz cok cux tsênhv tâu tuôr tsês, uô đreiv txix tiêv no đhâu tiêv tov. Zos muôx six hơưv, hnuz nhôngs lênhx tsôngv kruô tưs tâu đros tsôngv box côngv cêr lov jêv nox yôngz, muôx têx zuôr pâuz tâu ntâu txos têx txux chi vênhx huôv no thiêz ndo njôngr hâur siêz tsi plox./. 

(Chẻo Thu-Riê Lâux cxeik, nhênhv)