Uô trơưk hloz Hôx têx luk kriê, tsôngv box tox siêz Yên Bái sir jos khưr uô nox, cxiv tsa luz nênhx tsâu sor

Ciêv fix zos iz hâur têx tsoz chos chênhr nhoz tỉnh Yên Bái. Txix chor trôngz ciêv fix “Tiêv Tiêv ndo txos zơưv hloz Hôx” tâu chos ntơưv huyện Văn Yên têx shông 60 thế kỷ uô ntêx, nhiv no chor ciêv fix tưz hloz lox njuôz xiêz vor tas têx trôngz ntơưv thax tsav  huyện Văn Yên, Văn Chấn, Trấn Yên, Yên Bình, Lục Yên…paz muôx luz nênhx tsâu sor trâu pêx xênhv. Ciês huyện Văn Yên thax tsav chos muôx 40 cxênhz ntâu hec ta, yênhx shông sâu tâu muôx 7 cxênhz tấn tơưr ciêv fix kruôr, 66 tấn blôngx, 60 cxênhz tấn ntâu ntông…paz trâu pêx xênhv hâur huyện sâu tâu muôx 600 tiv đêiv ntâu iz shông. Txix kror phênhv ntâu zos chuôz zis pluôs, nhiv no phênhv ntâu nênhs chos ciêv fix tưz muôx iz luz nênhx jông, tsâu sor. Zơưv Hoàng Văn Thảo, nhoz xar Đại Sơn, huyện Văn Yên puz pâuz, thâuv ntêx no zơưv chuôz zis luz nênhx txov nhêv hênhr. Chuôz zis muôx 4 lênhx mê nhuôv, viv li oz niêv txir sir jos luôx tưs cux tsik txâuk nox. Đhâu 15 shông hlôngr tas nro xar muôx 10 hec ta ar trôngz chiê chos ciêv fix, chuôz zis luz nênhx tưz hlôngr yiêz ntâu, sâu tâu muôx 200 triệu đêiv iz shông. Ciês shông 2019, zơưv Thảo sâu txix zuk chor cuêv fix tâu muôx 300 triệu đêiv ntâu:“Thâuv ntêx no tsik tâu muôx ciêv fix mak cux tsuôk txâuk nox xưz. Khov chos ciêv fix oz pêz shông no mak tưz hlôngr yiêz ntâu lơưv, nhiv no muôx vax tsêr,  yêz chêix muk lok, nox lok cux nox jông đuô lơưv”.

Đros têx tsoz chos ntêr shông, pêx xênhv tox siêz Yên Bái cux nhênhz chơưv chos nzir ntâu zav tsoz chos lur hnuz muôx tsiv gri kinh têr. Huv đros đêx ar tox trôngz. Zơưv Trần Hiền chuôz zis, nhoz jok Liên Thịnh, xar Lương Thịnh,  huyện Trấn Yên muôx 2 hec ta ar tox trôngz, têx shông uô ntêx chuôz zis tsuôk chos ntông keo thiêz bồ đề. Tiv no zos chor tsoz chos ntêr shông, tsuv tas muôx 6 txos 7 shông thiêx jông sâu. Viv li, chuôz zis tsik so njiz phiv liv lok kinh têr hâur ntu no. Đhâu thâuv nriêr pâuz tsênhz txix têx tsưr ziv chos shôngz Bát độ sâu njuôs, zơưv tưz njuôk xav thiêz hlôngr iz hec ta chiê chos zav shôngz no…Đros hlôngr yiêz no, zơưv chuôz zis tưz muôx phênhv sâu truôx, luz nênhx muô đuô ntu đrav ntêx:“Shôngz Bát độ lơưr cur tâu pâuz mak shông tiv 2 tưz muôx njuôs lơưv. Txix co cur chuôz zis sêiz lax thiêz thôngx ziv hlôngr chiê chos shôngz Bát độ”.

Ntơưv Yên Bái, nhiv no pêx xênhv tưz tsik zos xar uô bluô nux trâu zuk, mak tsênhv sir  jos uô muôx yưv têx thax tsav qơư chos têx zav tsoz chos, ntôngx nox txir…đhâu co gra siêz tsiv gri têx hax huv, muôx nzir phênhv sâu, paz cxiv tsa têz qơưk cov ziv hnuz ziv jông đuô. Zos iz hâur chor chuôz zis chos txir thênhx caz nzor tiv zix thiêz uô tâu jông tiv zix, chor chiv jê lok no, iz shông niêv tix Nguyễn Thị Chung nhoz jok Khe Bút, xar Minh An, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái sâu tâu 50 txos 70 tấn txir thênhx caz, muôs tâu muôx 500 txos 600 triệu đêiv. Niêv tix Chung luz trôngz txir thênhx caz tâu lok six chôngz nênhs nhoz Khe Bút cơưv shâu thiêz uô trơưk chiê uô bluô nux. Tưz tsik zos uô bluô nux trâu zuk chuôz zis, niêv tix Nguyễn Thị Chung tsênhv sir jos phêiz kênh zuk têx chênhz zênhv chiê paz trâu chor chuôz zis chos txir thênhx caz nhoz iz ndis. Niêv tix tưz muk yênhx chuôz zis chiê sêiz shuôk ar sêiz sêz puôk huv đros trâu tsoz txir thênhx caz hloz lox thiêz huôv tsar, txix co kriê tsưr ziv khơưz kror, zuôv qir thiêz tu li chak chiê ntông hloz lox jông, tsik trâus caz hmoz ruôr hiêv. Txix niêv tix têx tsưr ziv kruôz kriê, tas nro jok Khe Bút muôx 105 ziv chuôz zis mak muôx 70 ntâu ziv chos txir thênhx caz thiêz chor chuôz zis cux puôr lênhx uô tâu bluô hux:“Txir thênhx caz paz muôx tâu phênhv sâu jông, đuô thiêz cux tsik tas ntâu six hơưv chiê tu li yuôx zêx, viv li cur chuôz zis yưv pênhr chos txir. Iz cxiê chuôz zis hội viên cux tưz hlôngr txix yuôx zêx lok sik têx ar têz thâuv ntêx no chos poz cưk, kok liêz chiê chos txir thênhx caz”.

Nhiv no chor chuôz zis pluôs nhoz tỉnh Yên Bái tsuôk yuôr 11% ntâu, chor chuôz zis bluô nux yênhx shông chuôz ndê ntâu. No zos iz luôs hâux lưv jông chiê paz trâu tỉnh Yên Bái nzor yênhx “Iz hâur chor tỉnh bluô nux nhoz tox siêz faz Bắc” xưk li hloz Hôx têx luk tưz hêik tsês./.

(Tuấn Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv)

Tsưx phưv đas jos trâu chor nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz phax tir thêir moz Covid-19

Chor cưk yuôx, bác sỹ heik pâuz: Moz Covid-19 zos zav moz txơưx siz cik, cik txix lênhx nênhs no trâu lênhx nênhs to.

Trơưk li thôngz sâu txix bộ Y tế, chor nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz thiêz têx nhuôs zâu zos têx lênhx zôngx ziv trâul cik tâu moz thiêz trâul tuôs phênhv ntâu cux zos têx lênhx lâuk nênhs li heik sâuv. Muôx têx li heik co, tưz zos viv chor nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz zos têx lênhx khênhr muôx ntâu zav moz li: Nyar ndê siêz, tso jik kaz jiz, moz njưk, moz poz kix cxa, têx poz cxa.....

Iz chas tsuv hâuk ntâu zav yuôx kho chor moz heik sâuv, têx nênhs lâuk cux tsi yuô muôx đas jos phax tir moz, zôngx ziv trâul moz nzir têx zav moz txơưr đuô. Thâuv chor lâuk nênhs trâul muôx moz mak khênhr trâul moz lok six hnhar, viv têx moz yiêz thiêz kuz moz siz shơưk nzơưk, cux iz zav li nox, hâuk ntâu zav yuôx, uô têx yuôx siz tưr..... Thâuv trâul muôx moz, luz đros chêr muôx tsi txâuk đas jos tir têx moz, iz chas co muôx nzir ntâu zav siz shơưk đros trâu chor moz co li: Moz siêz, moz trâuv, moz têx plaz hnhur....uô phiv liv trâu hâux lưv seiz kho moz.

Chiê gra siêz đas jos trâu chor nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz khênhr muôx ntâu moz gênhs mak lênhx nênhs moz co tsuv tâu qênhz njuôk shuôs đas jos tsi so, nox hâuk têx yuôx, nox cxix cxuô têx jâuz mor, nhoz so huv đros. Iz chas ntơư, lar heik zos thâuv pov muôx têx moz li chas yưv siv mak tsuv chox zênhx max muk seiz njuôk shuôs moz chiê muôx tsưr ziv chơưv kho tâu nzor thiêz sei.

Lok sâuv nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz têx jâuz mor nox, iz chas nox têx jâuz mor tsês trâu chor nênhs muôx moz li: Tso jik kaz jiz, nyar ndê siêz...chiê phax tar fâuv moz Covid-19 no, nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz tsuv nox cxix cxuô têx jâuz mor chiê paz trâu luz đros chêr muôx đas jos phax tir têx moz gênhs. Iz chas co, têx vitamin, tsơưr khoáng cux tsuv nox cxix cxuô, tsuv hâuk txâul đêx.

Iz chas por hưv thiêz qênhz shuôs, tar têx moz zênhx muôx nhoz hâur đros chêr, nênhs lâuk hnuz nhôngs siêz tsuv vêv xênhz hur si iz chêr, kror ndâux kror njưk, chax đaz cov hur, hnar tsôngk tril yo sor, chox ntâuz bos kror ndâux thâuv tsuv nhoz jê, buôk ti đros luôs lưv tus ntơưv têx qơư muôx chôngz nênhs, tsi so muôz xaz phôngx nzuôr têk, tsơưs muk lol trâu uz trâu no, thax tsav công nghiệp, tsơưs chuôs njiz, nhoz jê đros luôs lưv tus txơưr đuô; thâuv pov đas jos txơưr txar li chas mak tsuv heik ciês trâu xã, phường, thị trấn, têx lênhx cưk yuôx pâuz, zos zuôr trâul txos, trâul moz hnhar mak sđ mav tuôx trâu qơư y tế chiê tâu seiz njuôk shuôs, kho moz./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)