Lào Cai: Kôngz nuv công nghệ siêz paz tsêr cơưv muôx nzir “têx jông”

Tsêr xor thêir lax vak, tsêr tsov iêr, chos têx jâuz, ntông uz no hâur têx têik, tơưz, đhok uô qơư nưk tưx zưs nưk đêx trâu têx jâuz uz no.... zos têx tsưr ziv yiêz uô tsêr cơưv cxênhx 2 Khánh Yên Hạ, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai têx vax têz jâuz thâuv ntêx ntơư, tsêr cơưv khênhr muôz ndơưk, tsêz jâuz, gra đêx zưs. Txix thâuv qir uô trơưk li no, tưz paz shux xênhz muôx nzir six hơưv, hnuz nhôngs đros cơưv shâuv têx tsưr ziv uô nênhx  jông thiêz muôx liv. Vũ Thanh Thúy, shux xênhz lớp 8A heik:“Thâuv nhoz tsêr, mak niêv thiêz txir lơưr chos têx jâuz tâuv lok six zôngx ziv, tsi jông xưk li hâur tsêr cơưv, viv li uô tsi yuô tâu trơưk tsưr ziv. Nhoz tsêr cơưv pêz muk cơưv lok, heik kriê niêv thiêz txir lơưr uô têx tsưr ziv li heik sâuv cov sâu tâu nju thiêz ntâu đuô. Pêz lok six nhiêv đros uô têx hâux lưv li heik ntơư”.

Pir li têx tsưr ziv uô đrav ntêx, têx tsoz chos, jâuz tâuv uô lơưr tsưr ziv yiêz li tsêr cơưv cxênhx 2 Khánh Yên Hạ uô co cux pov uô tâu lok six jông, paz hlôngr yiêz tsưr huôv tsar uô nox, uô tâu ntâu zav kôngz. Têx kôngz đhâu thâuv sâu tas lok cux chênhr zos phưx vưv trâu chor nhuôs shux xênhz nox nhoz hâur tsêr cơưv, cơưv ntơưr niêv txir zus mor. Cưk kriê Nguyễn Văn Tấp, thơưx seiz car tsêr cơưv heik pâuz:“Thâuv chos hâur tsêr tsov iêr  mak lơưr têx tsưr ziv, cui tinhv jông đuô, tsi trâus saz đrâuv uô hiêv txos, txo grêk tsơưs têx caz hmoz tho nox, txix ntơư sâu tâu nju thiêz muôx tâu têx kôngz jông đuô. Shux xênhz đhâu co cux pov jông, sir jos uô hâux lưv, cơưv txux chi tâu jông đuô”.

Trơưk li zơưv Nguyễn Hữu Thiện, Tsar phongx Kôngz nuv huyện Văn Bàn, qir txix têx “tsêr cơưv uô jâuz, tsêz chos kôngz li heik sâuv” têx uô tâu yênhx côngz hâur thax tsav, ngênhx kôngz nuv huyện kriê uô nzir têx tsưr ziv yiêz chiê paz shux xênhz buôk ti jux juk trâu têx txux chi tsưr ziv jông lok huôv tsar uô nox, paz têx shux xênhz xeir tâu tsưr ziv, hâux lưv uô huv đros zuk, hlôngr yiêz tsưr ziv uô liêx têz, uô nox trâu chor nênhs hâur tsêr.“Iz chas kriê trâu chor nhuôs shux xênhz mak no cux zos six hơưv chiê yax kriê trâu chor nhuôs pâuz thiêz pov têx uô tâu jông txix uô lơưr tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar uô nox, txix co uô trâu têx chuôz zis tsôngv px, zos shux xênhz niêv txir pov chiê tov kaz no muôx têx huôv tsar, krêz uô đar trơưk têx tsưr ziv uô ntơư hâur thax tsav”.

Nhiv no, tas nro huyện Văn Bàn, xav hur si muôx 15 tsêr cơưv tâu bax uô trơưk li têx tsưr ziv heik sâuv, uô tâu lok six jông. Iz cxiê tsêr cơưv đhâu thâuv xuz thơưx uô tâu, tsênhv muôx tsưr ziv xar hlôngr uô yiêz iz cxiê zuz nôngz tsoz chos thiêz phiv liv tu đuô xưk li: Txir lưk suôr đuz, jâuz cheix ntux tsâus, chos cxuô zav pax....trâu shux xênhz cơưv shâuv, uô trơưk chiê tsêr cơưv muôx nzir têx jông thiêz tsênhv tsênhz lok kriê trâu têx nhuôs sux xênhz cêr uô nênhx, tsưr ziv huôv tsar uô nox./.

(An Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsưr ziv phax tar ntux no trâu tsiêx đêx

Thâuv ntux no truz ntêr mak tsik tsuv ntâuk muôz shuôz njêl, tsik ntâuk muôz njêl trơưk tsưr ziv ntâuk muôz tsơưs, tso nzir njêl chiê uô trâu njêl tsik trâus saz. Chor qơư tu zus shuôz njêl muôs txos six hơưv ntâuk muôz, taz sik tsik uô tsik tâu têx tsưr ziv phax tar ntux no tsuv tâu ntâuk muôz  têx shuôz njêl cov nzor.

Nhạc cắt

Sir zôngv têx tsưr ziv phax tar ntux no li đrav kaz:

Nam: Uô cov đêx hâur pak njêl toz txix 1,5-2 thiêr chiê uô cov đêx hâur pak njêl sor thiêz uô trâu jêx tưv hâur đêx tsik txơưr txar ntâu. Khơưz iz luz kror toz hâur pak njêl txix 2,5-3 thiêr, đar txix 2-3 thiêr ndis chiê njêl grêk muk gâuv ntux no (No zos tsưr ziv chiê njêl gâuv no jông tiv zix thiêz tâu ntâu qơư kriz uô).

+ Uô qơư thiêz thêir vor pak njêl txix hnaz tax chiê tir tar chuô, uô cov jêx tưv, chuôz ndê chiê đêx hâur pak njêl sor thiêz thâuv yar ntux mak chiê yar ntux jiêz trâu pak njêl cov đêx hâur pak njêl sor tuôx.

+ Tso bèo tây trâu sâuv pak njêl txix 1/2-2/3 thax tsav pak njêl saz Bắc (bèo tâu tso trâu ntơưv iz câuv pak njêl) tsik tso ntâu vor tas nro pak njêl, uô trâu pak njêl tsik đar phiv liv txos têx tsiêx tu zus.

+ Tso tơưz phax tar ntux no trâu njêl ntơưv chor câuv faz bắc pak njêl, sir zông têx tơưz hiêz txix shôngz trâu, tso trâu hâur tơưz têx poz hnhaz blêx chiê njêl gâuv ntux no.

Nhạc cắt

Tsoz phưz, sêiz car têx shuôz njêl:

Nam: + Muôz shuôz, njêl…nox cxix cxuô zav nox hmôngr, zav nox bax uô ntêx trâu thâuv ntux sor hâur hnuz chiê njêl muôx txâuk tsơưr pưr shưz. Thâuv jêx tưv têx đêx hâur pak kik đuô lok sik bâuv 12 tưv mak tsik muôz trâu njêl nox nzir.

+ Yênhx hnuz sêiz shuôk jông đêx, tsik muôz chor qir hữu cơ tsik tâu đhâu xưv lik, qir vô cơ trâu hâur pak njêl uô cov đêx hur chiê phax tar moz trâu njêl. Cxaz nzir đêx trâu njêl taz por cov đêx toz huv li tsưr ziv kỹ thuật. Sêiz shuôk chiê pov nzor têx phiv liv muôx yưv chiê xưv lik ciês./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)